Xalqımızın nəğməkar şairi
Yüklə 228,63 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təbiət haqqında: I Oxucu
- (Külək)
- (Zürafə)
- I aparıcı
- Çox sevirəm
- II oxucu
- III oxucu
- Respublika uşaq kitabxanaları üçün hazırlanmış metodik vəsait Kompyuter yığımı
- E-mail: childlibbaku@yahoo.com
23
Nəğməm, səsimdir mənim... Mənə vüqar gətirir O başı qarlı dağlar Ürəyimdə Şuşanın Buz havası hər an var. Onun fikrincə Vətən məhəbbəti, xalq məhəbbəti müqəddəsdir. Şair hər an Azərbaycanın hansı yerində olursa olsun oturub Qarabağın musiqi beşiyi sayılan Şuşanı xatırlayır. Müəllif kitabda müharibə haqqında yazdığı “Min beş yüz əlli” , “Xatirat”, “Onun qızı”, “Dostum”, “Sevir, sevməyir”, “Bahar gəlib”, “Ay doğanda gələrdi”, şeirləri ilə öz qarşısında müharibənin gedişinin, ayrı-ayrı döyüşlərin geniş, əhatəli təsvirini vermək məqsədi qoymamışdır. Hər bir şeirdə müəllif özünün cəbhə xatirələrini yada salır. Vaxtilə işlətdiyi silahına qələbə çaldıqları üçün öz minnətdarlığını bildirir. Müharibə onun səhhətində nə qədər acı izlər buraxsa da o cəbhə xatirələrini, cəbhə yoldaşlarını böyük məmnuniyyətlə xatırlayır. Oxucunu cəbhə həyatına daha da həvəsləndirir. Kiçik yaşlı uşaqlar üçün olan bölmədə “Ceyran qızıma”, “Oğluma”, “Əli gülsün” “Uşaqlara” və s. şeirləri verilmişdir. Bu şeirləri uşaqlara təqdim etməklə şair ədəbin, mərifətin, ağsaqqala hörmətin insana necə yaraşıq verdiyini göstərir. Qoy bilsin o kiçik, o ədəbli qız, Qoy bilsin bu sirri bütün uşaqlar. Zeynal əmiləri bu şeiri yalnız, Gözəl uşaqlara yazmış yadigar. Xalqımızın gözəl, nəğməkar şairi, uzun illər Sovetlər birliyində nəşr olunan “Pioner”, sonrakı “Günəş” jurnalının redaktoru Zeynal Cabbbarzadənin bu il anadan olmasının 95 ili tamam olur. Zeynal Cabbarzadə uşaqlar üçün 250-dən çox gözəl və rəngarəng mahnılar üçün şeirlər yazmışdır. 24
Hələ 1950-ci illərdə zəmanəsinin böyük bəstəkarı Qara Qarayev onun sözlərinə özünün ilk uşaq mahnısı olan “ Sülh ” haqqında mahnısını bəstələmişdir. Bu mahnı illərlə Üzeyir Hacıbəyov adına musiqi Konservatoriyasında tələbələrin dərsliklərini, məktəblərimizdə musiqi dərslərini, mədəniyyət müəssisələrində keçirilən tədbirləri məktəblilərin ifası ilə bəzəmişdir. Bundan əlavə Zeynal Cabbarzadənin sözlərinə Fikrət Əmirovun “Quşlar”, “Qatar”, “Quzuyam”, “Bahar gəlir”, Tofiq Quliyevin “Ögey ana” filminə yazdığı “ İsmayılın mahnısı ”xalqımız tərəfindən hələ də sevilərək dinlənilir. Tapmacalar əsasən müəllifsiz olub, insanın zehni qabiliyyətini, ağlının çevikliyini yoxlamaq məqsədilə yaradılan ədəbi janrdır. Tapmacada hər hansı bir əşyanın əlaməti üstüörtülü şəkildə verilir və ya başqa bir əşyaya bənzədilir, onun tapılması qarşı tərəfdən tələb olunur. Məlumdur ki, uşaq ədəbiyyatında yer alan tapmacaların köməyi ilə uşaqlarda müəyyən əşya və hadisə haqqında mühakimə yürütmək vərdişi, uğurlu nəticə çıxartmaq bacarığı, hazırcavablıq tərbiyə olunur. Məhz Zeynal Cabbarzadənin uşaqlar üçün yaratdığı “Tapmacalar” şeiri uşaqlar üçün çox dəyərlidir. “Tapmacalar” şeiri bir daha onun uşaq psixologiyasını, romantik aləmini gözəl bildiyini təsdiq edir.
Kitabxanada müxtəlif mövzu üzrə keçirilən söhbətlərdə, səhərciklərdə bu tapmacalardan istifadə edə bilərik. Bu da
uşaqlarda düşünmə
qabiliyyətini yaxşılaşdırmaqla yanaşı balaca oxucularımızın kitabxanaya cəlb olunmasına maraq yaradar.
bilirsinizmi? Sevimli şairimiz Zeynal Cabbarzadə də sizlər üçün maraqlı olan bu janra müraciət etmiş, “Tapmacalar” şeirini yazmışdır. Gəlin birlikdə bu şeiri dinləyək. 25
Təbiət haqqında: I Oxucu: Çöldə, düzdə qaçaram,
Hər qapını açaram.
İstəsəm ağacları
Kökündən qopararam. İstədiyim tərəfə
Adımı tapın görək Söyləyin nəyəm?.. (Külək)
Boynum uzundur,
Bədənim gödək.
Gözlərim iri, Qulaqlarım şək.
Məni bir dəfə?
Tapın adımı (Zürafə)
Qaldırdığım yük,
Özümdən böyük
Yerin altında
Yaşayıram mən (Qarışqa) Uşaqların sevimlisi Zeynal Cabbarzadənin “Alagöz”, “Sürəyya”, “Badamlı” və s. mahnılarını dəfələrlə eşitmişik. Rauf Adıgözəlov - "Neyləsin" mahnısı - musiqisi:Vasif Adıgözəlov ; Anatollu Qəniyev - Yel əsər ("Yenilməz batalyon" filmindən Teymurun mahnısı) – musiqisi : Cahangir Cahangirov ; Rəşid Behbudov - Bakı - musiqisi: Tofiq Quliyev ; Akif İslamzadə - Axşam mahnısı – musiqisi Tofiq Quliyev ; Şövkət Ələkbərova - Laylay ("Ögey ana"
26
filmindən) - musiqi : Tofiq Quliyev ; Şövkət Ələkbərova - İlk bahar – musiqi : Tofiq Quliyev ; "Qaya" vokal ansambılı - Toy mahnısı – musiqi :Tofiq Quliyev ; Mirzə Babayev - Sən mənimsən, mən sənin – musiqi : Tofiq Quliyev ; Şövkət Ələkbərova - Çay - musiqi: Emin Sabitoğlu ; Rübabə Muradova - İntizar (Canıma qəsd eyləyən) - musiqi: Səid Rüstəmov ; Rəşid Behbudov - Sürəyya - musiqi: Səid Rüstəmov ;"Çiçəklən, Vətənim" (1964) - musiqi: Xəyyam Mirzəzadə və E. Mahmudov Uşaq mahnıları "Canbala" qrupu - Bahar gəlir. Musiqi: Fikrət Əmirov; Qatar. Musiqi: Fikrət Əmirov ; Quzum. Musiqi: Fikrət Əmirov Zeynal
Cabbarzadə yaradıcılığını gələcək nəsillərə çatdırmaq üçün şairin şeirlərindən, nəğmələrindən, tapmacalarından istifadə etməklə uşaqlara müxtəlif tədbirlər hazırlanması məqsədə uyğundur. İlk Öncə şairin yaradıcılığı haqqında uşaqların nə dərəcədə məlumatlı olmasını öyrənmək üçün rəy sorğusu keçirə bilərik.
Ssenari:
Kitabxanada keçirilən maraqlı tədbirlərdən biri də ədəbi- bədii gecədir. Şairin yubileyi münasibətilə, kitabxanada “Elimizin nəğməkar şairi” adlı ədəbi-bədii gecəni təşkil etmək olar. Gecəyə Zeynal Cabbarzadə yaradıcılığı ilə maraqlanan, yaxından tanış olan müəllimlər, oxucular, uşaq ədəbiyyatının nümayəndələri dəvət edilir. Tədbir keçiriləcək zala şairin
portreti vurulur. Zeynal Cabbarzadənin şeirlərindən müxtəlif parçalar zalın divarından asılır. Həmçinin tədbir zamanı uşaqların zövqünü oxşayan müxtəlif dekorasiyalar bəzəkli şarlar və s. istifadə edə bilərik. Zalda yuxarıda qeyd etdiyimiz şairin kitablarından ibarət, şair haqqında müxtəlif sitatlardan istifadə edilmiş sərgi yerləşdirilir. Bədii gecə şairin sözlərinə yazılmış nəğmələrdən biri ilə ilə başlayır. Tədbirin
27
keçiriləcəyi səhnədə şairin yaradıcılığı haqqında slayd nümayiş edilir. Slaydda şairin sözlərinə yazılmış mahnılar səsləndirilir. Bu mahnılardan Fikrət Əmirovun Zeynal Cabbarzadənin sözlərinə yazdığı “ Qatar ” mahnısı, Sülh nəğməsi, Quşlar , Əziz Vətən və b. istifadə edə bilərik. Zeynal Cabbarzadə bir çox filmlərə bəstələnmiş mahnıların sözlərinin müəllifi olduğundan, ayrıca həmin filmlərdən parçalar təqdim etmək slaydın nümayişində daha maraqlı olar.
I aparıcı: Əziz qonaqlar bu gün bura nəğməkar şair kimi tanınan Zeynal Cabbarzadəni oxucularımıza xatırlamaq üçün yığışmışıq. Axı onun bu il 95 illik yubileyi qeyd olunur. II aparıcı:Bədii yaradıcılığa hələ erkən yaşlarında başlayan Zeynal Cabbarzadə yazdığı şeirləri ilə Azərbaycan uşaq nəğmələrinin gözəl nümunələrini yaratmışdır. O, yaradıcılığında uşaqlar üçün 250-dən çox rəngarəng və gözəl mahnılar üçün şeirlər yazmışdır. Hələ 1950- ci ildə böyük bəstəkar Qara Qarayev Zeynal Cabbarzadənin sözlərinə özünün ilk “Sülh” haqqında mahnısını bəstələmişdir.
bir çox mahnılar var ki, o mahnıların sözlərinin müəllifi Zeynal Cabbarzadədir. Məsələn “ Ögey ana filmindən İsmayılın mahnısı ”, Fikrət Əmirovun “ Qatar ”, “ Quşlar ”, “ Bahar gəlir ” və s. I aparıcı: Dünyada elə bir bəstəkar, elə bir musiqiçi, elə
bir şair yoxdur ki, onun ana laylası tək möhtəşəm bir əsəri olsun. Bütün mahnılardan artıq sevdiyimiz şirin bir nəğmədir ana laylası! Səsi ruhumuzu oyadar. Sanki bir rəssam fırçası ilə həyatın rəsmini çəkib ana laylası! Ana laylası 28
haqqında yüzlərlə mahnı, şeir, nəğmə var. Klassik xanəndələrimizdən tutmuş müasir ifaçılarımıza qədər hər kəs öz repertuarında ana mövzusuna xüsusi yer verib. Zeynal Cabbarzadənin də ”Laylayı ” ana laylası qədər şirin və təsirlidir. ( Səhnədə mahnı səslənir ) LAYLAY Yat gözümün qarası,
Ciyərimin parası. Laylay, ürəyim laylay,
Arxam, dirəyim laylay! Göydə bulud sovuşsun,
Kirpiklərin qovuşsun, Laylay, quzum, a laylay,
İki gözüm, a laylay!
Görüm yüz il qalasan. Laylay, baharım, laylay.
Laylay, nübarım, laylay!.. II aparıcı:Həqiqətən də ana laylaylarından su içmiş bu nəğmənin ahəngindəki gözəllik insanın qəlbinə qəribə rahatlıq gətirir. Avazındakı şirinlik şairin folklorumuzdan necə bəhrələndiyini göstərir.
Günəşin də ətrafında müəyyən orbit üzrə qərbdən şərqə doğru hərəkət edir. Bu da planetimizdə fəsillərin yaranmasına səbəb olur. Səhnəyə ilin fəsillərini tərənnüm edən “Çox sevirəm” şeirini söyləmək üçün uşaqlar gəlir. Səhnə təbəti tərənnüm edən hər fəslə uyğun dekorasiyalarla bəzədilir. Uşaqlar söylədikləri fəslə uyğun paltarlar geyinirlər.
29
I oxucu: Baharı çox sevirəm, Hər tərəf yaşıllaşır. Dağlardan gələn sular Sel olub, aşıb-daşır. Qaranquşlar eyvanda Qurur öz yuvasını. Çox sevirəm baharın Sərin, saf havasını II oxucu: Mən yayı çox sevirəm Göy üzü təmiz olur Yayda çox sevdiklərim Çay olur, dəniz olur. Günəş qızdırır yeri, Ağaclar gətirir bar. Yaylaqlarda dincəlir Yay gələndə adamlar. Üzümlər şirinləşir, Əncirlərdən axır bal. Bağbanlar bol meyvəni Yığmağa tapmır macal. Yaşıl xalı sərilir, Düzənlərə, dağlara. Balaca uşaqlara
Qızıl rəngli yarpaqlar Tökülür xəzəl our. Ağaclardan dərilir Alma, armud, heyva, nar. Hərdən dolur boşalır Göydə uçan buludlar.
30
Çünki qarı bol olur. Buz salxıma bənzəyir. Küçələri bəzəyir. Buz üstə sürüşürəm. Qorxutmayır qar məni. Anama söyləyirəm Gəzməyə apar məni I Aparıcı: Təkcə şairliklə deyil, publisistika ilə məşğul olan Zeynal Cabbarzadə, gördüyü ağır müharibənin nəticəsi olaraq bəlkə də uzun ömür sürmədi. Az yaşasa da, mükəmməl yazıb - yaratdı. Müxtəlif mövzularda qələmə aldığı şeirlər şairin ömrünü uzatdı. Onun dillərə düşmüş nəğmələri bu gün də sevilə- sevilə oxunur. Uşaqlara ünvanlanmış şeirləri, poemaları bu gün ədəbiyyatımızın incilərinə çevrilib. Son 31
1.
2.
Seçilmiş əsərləri. – B.: AVRASİYA PRESS, 2005. – 222 s. 3.
Dostum gəl sözə bax. – B.: Azərnəşr, 1956. – 381 s. 4.
Uca dağlar başında. – B.: Gənclik, 1980. – 221 s. 5.
Namazov Q // Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı. – B.: 2007. – 444 s. 6.
7.
Xalqımızın nəğməkar şairi // Savalan. – 2001. – 16 yanvar. 8.
Mahnıdan yoğrulmuş şair ömrü // Savalan. – 1994. – 6 mart.
9.
Nəğməkar şair // Azərbaycan. – 2010. – 25 dekabr. 10.
Sənin sevimli yazıçın // Pioner. – 1978. – N3
32
Respublika uşaq kitabxanaları üçün hazırlanmış metodik vəsait
və dizayn: Nərgiz Məcidova Ünvan:AZ-1022 Bakı şəh., S.Vurğun küç.88; E-mail: childlibbaku@yahoo.com
URL:www.clb.az F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında çap olunmuşdur. Sifariş: Çapa imzalanmışdır: Tirajı:100 Pulsuz Yüklə 228,63 Kb. Dostları ilə paylaş:
|