Xalqpedagogikas I

Norvegiya ta’lim tizimi
Dastlabki maktablar 12 - asr boshlarida ochilgan. 1848 yili 7 yoshdan 13—14 yoshgacha bo’lgan bolalar uchun majburiy ta’lim joriy etildi, 1968 y. 16 yoshgacha etkazildi. Hozirgi ta’­lim tizimi maktabgacha tarbiya muassa­salari, 6 yillik kichik va 3 yilik yuqori majburiy maktablar, o’rta umumiy ta’­lim maktabi — gimnaziyalar, hunar - texnika va o’rta maxsus o’quv yurtlarini o’z ichiga oladi. Oslo, Bergen, Tron­xeym, Tromsyodagi universitetlar va 10 ta institut oliy ta’lim beradi.

Daniya ta’lim tizimi
Daniya ta’lim tizimining ilk bo’g’ini‒bolalar bog’chalari. 6 yoshdan bolalar uchun 9 yillik majburiy ta’lim joriy etilgan. Boshlang’ich maktablarda o’qish muddati 7 yil, kichik o’rta (real) maktablarda 3 yil, yuqori o’rta maktab (gimnaziya)larda 3 yil, hunar-texnika bilim yurtlarida 1‒3 yil. 5 ta universitet, 3 texnika universiteti, 20 ga yaqin institut va kollejlarda oliy ma’lumot beriladi. Yirik oliy o’quv yurtlari: Kopengagen (1479 yilda asos solingan) va Orxus (1928 yilda asos solingan) universitetlari, Daniya muhandislik akademiyasi, Kopengagen texnika universiteti.

3.Belgiya va Shvetsiya davlatlarining ta’lim muammolari, ularning xal etilishi. Belgiya.
Deyarli barcha katta belgiyaliklar yozishni va o’qishni biladi. Mamlakatda 2 xil o’quv tizimi bor: davlat tomonidan na diniY tashkilotlar tomonidan tashkil kilingan maktablar Davlat xar ikkala tisim ta’lim muassasalarini mablag bilan ta’minlaydi.Qonunga ko’ra 6 yoshdan 18 yoshgacha barcha bolalar ta’lim olishlari shart. Deyarli barcha ota-onalar o’z farsandlarini yasli va bogchalarga beradilar.6 yoshdan 1 1 yoshgacha bolalar boshlang’ich maktabda ta’lim oladilar 1970 Yilga kddar o’quvchilar boshlang’ich maktabdan sung biror kasbiy yoki o’rta maktabga boradilar. Biroq 1970 yilda kabul kilingan karorga ko’ra bolalarning barchasi fakat to’lik o’rta maktablarga borish lozim deb ko’rsatildi. Bunday maktablarda o’quvchilarga xam umumiy bilimlar, xam kasbiy yo’nalish berilar edi. 1979 yilga kelib yangi maktablar avvalgi tizim muassasalarining o’rnini to’lik egalladi. Ammo ayrim mustakil maktablarda avvalgi tizim xususiyatlari saqlanib kelmoqda. Belgiyada boshlang’ich ta’lim olgach 11 yoshdan 18 yoshgacha bulgan davrda umumiy ta’lim beriladi. O’quvchilar o’zlari kaysi fanga kiziksalar, o’sha fandan ko’prok ta’lim oladilar. Ular o’z xoxishiga ko’ra dars jadvalini tuzishadi. O’qish bilan birgalikda albatta xunar urganadilar. Bu degani agar ba’zi bir o’quvchilar o’qishni davom ettirishni xoxlamasa, maktabni tugatgandan sung zavod va fabrikalarda texnik mutaxassis bulib ishlashlari mumkin.
Shanba va yakshanba belgiyalik o’quvchilar uchun dam olish kunlari. Bu kunlarda o’quvchilar turli sport klublariga borishadi, musobaka va bellashuvlar uyushtiriladi. Shuningdeq yaqinlari va dsttlari davrasida buladilar. Yana bolalar uchun «Saodat» tashkiloti mavjud bulib, unda xar bir bola o’zi kisikdan Yo’nalishli guruxga a’so buladi. Masalan geografiya, biologiya astranomiyaga nunaltiril gan guruxlar yoshlarni birlashtirgan xolda ish olib boradi. Bu tashkilot faoliyati shunday kisikarliki, aslida 18 yoshgacha bulganlar a’so buladilar-da, undan yukori yo’shdagilar xam ixtiyoriy ravishda bu tashkilotlarda ish olib boradilar.Belgiyada oliy ta’lim universitetlarda amalga oshiriladi. Mamlakatda 4 ta davlat univesiteti va 4 ta xususiy universitet mavjud.
Shvetsiya-Shimoliy Evropadagi industrial tarakkiy etgan mamlakatdir. Shvetsiya xukumati talabiga ko’ra 7-16 yoshdagi barcha bolalar maktabga katnashlari shart. Boshlang’ich va o’rta ta’lim bepul amalga oshiriladi. Xukumat, shuningdeq barcha universitetlarni boshkarib boradi.Kupchilik bolalar 7 yoshga bog’chalarga boradilar. Xukumat bog’chalarni xam kullab-kuvvatlaydi, ammo ularga katnashni talab etmaydi.Boshlang’ich maktablar Shvetsiyada «grandashola» deb yuritiladi. Ular kuyi va yukori bosqichlarga bulinadi. Kuyi bosqich o’z navbatida yana 2 bosqichga ajratiladi. Birinchi bosqich 1-3 sinflarni, ikkinchi bosqich 4-6 sinflarni kamrab oladi. Yukori bosqich 7-9 sinflarni kamrab olib, 7-8 sinflardan o’quvchilar o’zlari uchun kerak fanlarnn tanlay boshlaydilar. Kupchilik o’quvchilar keyinchalik umumiy ta’limni davom ettiradilar. Ba’zilar uy xujaligi yoki ishlab chikarish tsexlarida kerak bilimlarni urganishadi. Ba’zi bolalar tilshunoslik, texnologiya yoki iqtisodiyot buyicha bilim beriladigan maxsus kurslarni tanlaydilar. 4-7 sinflarda barcha bolalardan ingliz tilini urganish talab kilinadi. 90% o’quvchilar keyin xam xorijiy tilni urganishni davom ettiradilar.
Grandasholani tugatgach, bolalar o’rta maktabga borishlari mumkin. 1966 yildan buyon mamlakatda 3 turdagi o’rta maktablar mavjud, uch yillik oliy o’rta maktablarda o’quvchilar universitetga tayyorlanadi. Ikki-uch yillik davom ettiruvchi maktablarda ijtimoiy, ixtisodiy va texnik fanlardan bilim beriladi. (kasbiy o’rta maktablarda kunduzgi va kechki bulimlar mavjud bulib, ularda ishlab chikarish, iqtisodiyot asoslaridan bilim beriladi. Shvetsiyada 6 ta universitet mavjud. Shvetsiya oliy o’quv yurtlari azaldan o’zining yukori sifatli bilim dargoxlari ekanligi bilan mashxur. Ularda ta’lim bepul amalga oshiriladi. Bugungi kunda Shvetsiya oliy o’quv yurtlari xorijlik talabalarga ochik ekanligi bilan juda mashxur.