242
лиш цчцн дальанын йайылmа сцряtи щесабланаркян, дальанын щяр
бир лайдакы сцряти нязяря алыныр вя ашаьыдакы дцсtурла щесабланыр:
В
орта
=
n
n
t
t
t
h
h
h
...
...
2
1
2
1
Бурада щ
1
вя щ
2
щяр бир лайын галынлыьы, т
1
т
2
т
н
ися бу лайларда
дальанын йайылmасына сярф олунан замандыр. Бу дцсtцрла щесаб-
ланылан суряtя орtа сцряt дейилир. Орtа сцряt гуйуларда сейсmик
каратаж цсулу иля апарылан сейmик mцшащидяляря эюря щесабла-
ныр.
Дальаларын еффекtив сцряtи В
еф
—еласtик дальанын еффектив йайыл-
mа суряtи якс олунан дальаларын годографларындан исtифадя
еtmякля tяйин олунур. Йалныз биръинсли mцщиtдя В
еф
= В
орта
олур.
Чохлайлы mцщиtдя В
еф
> В
орта
олур.
Сярщяд сцряtи В
с
сындырычы сярщяд бойунъа сурушяряк йайылан
дальанын суряtи, сынан дальанын годографы иля tяйин олунур.
Фярз олунан сцряt V
ф
- mцшащидя хяttи бойунъа дальа ъяб-
щясинин щярякяt сцряtидир. V
с
- сярщяд сцряtи сындырыъы сярщяддян
ашаьыда йаtан лайдакы сцряtя бярабярдир. Дальа ики mцщиtин сяр-
щяди бойунъа щярякяt еtдийи цчцн сярщяд сцряtи адланыр. Бу
сцряt mцхtялиф цсулларла, о ъцmлядян сынан дальа годографла-
рыидан исtифадя едилmякля дя tяйин едиля биляр. В
ф
-фярз олунан
сцрятдир. Сынан дальанын ъябщяси профил бойу бу сцряtля щярякяt
едир. Бу суряt йалныз сынан дальа годографындан tяйин олунур.
Цфцги
сярщядляр цчцн В
с
= В
ф
- дир.
иля эеоложи mцщиtи бирmяналы tящлил еtmяк чяtинлик tюрядир.
Ъядяял 8
Сцхурлар
В
п
км/с
Сцхурлар
В
п
км/с
Чюкмя
Метаморфик
Алвролит
Брекчи
0,8-4.0
1,4-5.6
0,3-3.0
Биотитли гнейс
Биотит амфиболлу-
нейс
5,4-6,2
5,8-6,3
6,5-7,2
244
Чох щалларда сцхурларын сейсmик
хассяляри йайылан дальаларын
щягиги сцряtи иля tясвир едилир. Щягиги фярз олунан сцряt сцхурлар
йерляшдийи йердя сейсmик вя акусtик караtаж цсулу иля tяйин олу-
нур. Бунун гийmяtи эениш йайылmыш сцхурлар цчцн 8-ъи ъядвялдя
верилmишгир. Бу гийmяtляр эюсtярир ки, чох сцхурларда узунуна
дальаларын сцряtи ейнидир. Она эюря дя сейсmик дальаларын
кюmяйи иля эеоложи мцщити бирмяналы тящлил етмяк чятинлик тюрядир.