XəZƏr universiteti erciyes universiteti

79 

 

                                                Summary   

 

A POPULAR CULTURE COMEDY : “RECEP İVEDİK” 

In this decleration, the popular culture phenomenon / comedy Recep İvedik character 

from the serial films “Recep İvedik” and elements of humor connected to this character would 

be discussed. In this study, Recep İvedik serial will be used as well as some scientific sources 

on humor and comedy. Recep İvedik phenomenon / comedy which has appeared from the 

popular  culture  /  consumerism  culture  combination  coming  from  the  change  and  trans-

formation of the society and the conflicts from them related to the historical, social, political, 

economical  and  cultural  conditions  will  be  evaluated  on  the  functions  of  the  elements  of 

humor related to this phenomenon / comedy and the values / valuelessness it represents. The 

humor  elements  in  the  Recep  İvedik  serials  will  be  categorized  by  their  structures  and 

functions and it will be questioned why the Turkish society laughs at them. In this context 

Recep İvedik phenomenon / comedy and the main elements of humor relate to this phenol-

menon / comedy will be evaluated also by the theories of humor (superiority, incongruity, 

relief etc.).  

Keywords: Recep İvedik, humor, humor theories, popular culture 

 

 

 

 

---

80 

 

YURİ OLEŞA’NIN “KISKANÇLIK” ROMANINDA ESKİ YENİ 

ÇATIŞMASI 

Esra Elmacıoğlu 

 

Ekim  Devrimi,  Rusya’da  yüzyıllardır  süregelen  toplum  yapısını  ve  alışkan-

lıkları tamamen değiştiren en önemli dönüm noktalarından biridir. Sovyet hükümeti, 

parti ve devrim yöneticileri, devrimle başlayan bu değişim sürecinde sadece politik 

ve ekonomik yaşamdaki tüm ulusu ilgilendiren sorunları değil, aynı zamanda kül-

türel  devrim  görevini  gerçekleştirme  amacındadır.  Devrimin  toplumsal  kitleler 

üzerindeki en önemli hedefi, toplumun geçmişten gelen burjuva geleneklerini son-

landırıp,  ona  yeniden  şekil  vermektir.  Devrimin  ilk  günlerinden  itibaren  Lenin’in 

tüm konuşmalarında esas aldığı konu, halkın içindeki devrimci ruhu uyandırmaktır. 

Bu  devrimci  ruhun  ortaya  çıkarılması  için,  edebiyat  ve  sanatçılar  üzerinde  gözle 

görülür bir baskı ortaya çıkar. Bu baskı entelektüel kesimi yeni arayışlar içine so-

karken,  baskıya  dayanamayan  çoğu  sanatçı  göçe  mecbur  bırakılır.  Ülkede  kalan 

sanatçılar ise toplumu yeniden şekillendirme, halkı bilinçlendirme, devrimin pozitif 

bir olgu olduğunu halka empoze etmeyi misyon edinir. Bu bağlamda‘’yeni insanı 

haber vermek, bu yeni insanı biçimlemek ve tasvir etmek; halkının ortaya çıkardığı 

eserin büyüklüğünü dile getirmek’’(Bonard 46). Sovyet yazarının vazgeçilmez öde-

vidir.  Bu  dönem  devrimi  coşkuyla  karşılayan  birçok  yazar  eserlerini  bu  kurgusal 

doğrultuda  yaratır.  Ancak  Yuri  Oleşa,  çağdaşı  yazarlardan  farklı  olarak,  Sovyet 

Yazarlar  Birliğinin  ilk  kongresinde,  ülkenin  yeni  insan  modelinin,  geçmişle  olan 

bağlarının tamamen koparılmadan gençler üzerinden gösterilmeye çalışılması gerek-

tiğine dikkat çeker ve bu konudaki görüşlerini şu şekilde ifade eder; “Ülkenin gençli-

ğini görmek istiyorum, yani yeni insanlarını. Benim gençliğimden kalan en iyi özel-

likleri onlara vererek, yeni insan tipini oluşturmak istiyorum. Dünya üzerinde bulu-

nan tabii varlıklardan, insan maneviyatında yer edinen en zor psikolojik durumlar-

dan, güzellikten, nezaketten ve memnuniyetten duyumsanan kavramlardan yola çıka-

rak, yenidünya için, yeni-temiz sosyalist ve hümanist düşünceleri hayata geçirmeye 

çalışıyorum”(Pançenko web). Romantik ve ütopist bir yazar olarak tanımlanan Yuri 

Oleşa, ‘yeni insan’ imgesini kurgusal öğretilerde değil, yaşadığı çağın sıradan insan-

larında arar ve bunu şu şekilde ifade eder: “Günümüzde, 17 yaşında ve geçmişe ait 

hiçbir fikir taşımayan, eski dünyaya hiçbir şekilde ait olmayan gençler var”. Bu söy-

lemlerine  ilaveten,  dönem  yazının  en  popüler  karakterleri  devrimci  ve  işçi  kahra-

manların kendisine uzaklığını da vurgular: “Bu konular, benim hayal dünyamdan ve 

ruhumdan izler taşımamaktadır. Bu konuları ele alabilmek için yeterli ve gerçek bir 

sanatçı  değilim.  İşçi  ve  devrimci  kahramanları  anlamak  benim  için  oldukça  zor. 

Onlar gibi olamam. Bu benim kavrayış gücümün üzerinde bir duygu!” (…) “Ken-

dimi işçi ve komsomol üyeleri ile karşılaştırdığımda, kendimi küçümsüyor olmam ise 

en  dehşet verici  olan  durum.  Bu  şekilde  konuşup, yaşamaya  ve  çalışmaya  devam 

etmek nasıl mümkün? Eski dünyada doğmuş olmama, ruhumda, hayal dünyamda ve 

yaşamımda beni işçi ve komsomollerle aynı çizgide tutan birçok şey olmasına rağ-

---

81 

 

men, bunu gururla söylemek benim için yeterli değil!” diyerek, bu konudaki rahat-

sızlığını  belirtir  (Kravets  98).  Yazar,  bu  açıdan  ele  alındığında,  dönem  sanatçıla-

rından farklı, özgün eserler oluşturur.  

Sovyet edebiyatının en iyi eserlerinden biri sayılan Yuri Oleşa’nın “Kıskanç-

lık” romanı, Devrim sonrası Rusya’sında toplum yapısına uyum sağlamış insanların 

yaşamları ile onların karşısında çarlık döneminde kalan yaşamların, yeni düzendeki 

yeri üzerine yazılmıştır. Eser, 1927 yılında ‘KrasnayaNov’ dergisinde yayımlanır. 

“Kıskançlık” romanı, Oleşa’nın yaratıcılığının en önemli ürünüdür. Yuri Oleşa “Kıs-

kançlık” romanında ortaya koyduğu eski ve yeni düzenin çatışması konusunu, “Üç 

Şişman Adam” (“Üç Şişman Adam” daha önce yazılmasına rağmen, “Kıskançlık” 

romanından sonra yayımlanmıştır) eserinde daha geniş bir şekilde ele almıştır. Eserin 

başlıca  konusu,  yaratıcı-insan  ve  parazit-insan  arasındaki  uzlaşmazlık  üzerinedir. 

(Rozanova, Nemertsalov 76) 

Eserde, 1920’li yıllar Devrim sonrası Moskova’sınınaydınları arasındaki ça-

tışmalar, özellikle 20’li yılların ikinci yarısından sonra Sovyet Hükümeti tarafından 

uygulanan NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika- Yeni Ekonomi Politikası)

1

 poli-

tikalarının hayata yansıması ele alınmıştır. NEP’in hayata geçmesiyle, başkent ma-

ğazalarının çeşitliliğine alışmış olan Moskovalılar, yeniden yoklukla mücadele et-

meye başlamışlardır. Yazar, XX. Yüzyıl Rus edebiyatında çoğunlukla zirvede göste-

rilen  bu  eseriyle,  dönemin  gerçeklerini  somut  bir  biçimde  aktarmaya  çalışmıştır. 

1917 Devrim sonrası Sovyet Rusya’sında ortaya çıkan değişikliklerden doğan mem-

nuniyetsizlik, geleceğe karşı duyulan ümitsizlik duygusu ve hayallerin gerçekleşme-

yeceğine duyulan inançsızlık “Kıskançlık” romanında, yazar tarafından ustaca yan-

sıtılmıştır (Kravets97).  

Romanın  ana  karakteri,  hayalperest  NikolayKavalyerov  eski  düzenin  tem-

silcisi ve Sovyet gerçekliği içinde ‘zamanın gereksiz insanı’ olarak resmedilmek-

tedir.  Eserde  Kavalyerov  gibi  eski  düzeni  temsil  eden  İvan  Babiçev  de  yardımcı 

karakter olarak karşımıza çıkar. Kavalyerov ve İvan Babiçev’in karşısında ise yeni 

toplumun  ‘makine  insanı’  olarak  yansıtılan  AndreyBabiçev  ve  VolodyaMakarov 

vardır. Kavalyerov’un Andrey Babiçev’le karşılaşması tamamen tesadüfi bir olayla 

gerçekleşir. Kavalyerov, meyhanede yaşanan bir tartışma sonucu, sarhoş bir şekilde 

sokağa atılır, oradan geçen Andrey Babiçev, onun zavallı haline acır ve onu yanına 

alır.  Nikolay  Kavalyerov,  kendini  zor  durumdan  kurtaran  Andrey  Babiçev’in  ya-

nında yazı düzeltme işleri ile uğraşarak yaşamaya başlar. Böylece Nikolay Kaval-

yerov,  AndreyBabiçev’in  hayatına  imrenmeye  başlar.  Bu  imrenme,  kurtarıcısına 

karşı  minnet  duymak  yerine,  zamanla  nefret  ve  kıskançlığa  dönüşür.  Çünkü  o, 

yaşadığı zamana ayak uyduramayan, hayatta başarısız olmuş büyük bir hayalperest-

tir. Kahramanın kendine karşı duyduğu aşağılık kompleksiyle birlikte, Andrey Babi-

çev’e  duyduğu  kıskançlık  ifadeleri  Kavalyerov’un  içsel  konuşmalarıyla  yansıtıl-

maktadır. Eser boyunca, Kavalyerov’un zamana karşı uyumsuzluğu, onun Andrey 

Babiçev’e  duyduğu  yoğun  kıskançlık  duygusuyla  açığa  çıkmaktadır.  Kavalyerov, 

                                                        

1

  NEP-  (Novaya  Ekonomiçeskaya  Politika-  Yeni  Ekonomi  Politikası,  Rusya  Komünist Partisinin X. 

Kongresinde, 14 Mart 1921 yılında kabul edilip, Ulusal Tarım ve Sosyalizme geçişi kolaylaş-

tırmak amacıyla alınan kararları içermektedir) 

---