Xəzərin bioloji müxtəlifliyi üzrə müəllimlər üçün tədris posterlərinin istifadəsinə aid metodik-informasiya vəsaiti

2. Fərdi və cəmiyyət səviyyəsində yerinə yetirilə bilən praktiki fəaliyyət.

• 
  Müəyyən bir mövzuda tədqiqat aparmaq-esse yazmaq- təqdimat keçirmək. Tədqiqat işi müxtəlif auditoriya vasitəsilə təmsil oluna bilər. Məs: sizin sinif yerli idarəetmə orqanlarının nümayəndələrini dəvət edərək müzakirələrdə iştirak edə bilər və yaxud ailə üzvləri, dostlar üçün təqdimat keçirə bilər.
  
• 
  Uşaqlar təbiəti mühafizə edənlərlə birgə birgünlük tədbirlərdə iştirak edə bilərlər.
  
• 
  Siz müxtəlif ictimai yerlərdə Xəzərə həsr olunmuş rəsm sərgisi keçirə bilərsiniz.
  
• 
  Sizin sinif divar qəzeti və ya 6-cı posteri hazırlaya bilər, onu məktəbdə asmaq olar.
  
• 
  Sinif biomüxtəliylik üzrə xəbərlərin hesabatını hazırlaya bilər.
  
• 
  Yerli hakimiyyət orqanlarının nümayəndələri ilə müəyyən bir mövzuda dəyirmi masa keçirmək olar.
  
• 
  Biomüxtəliflik məsələləri üzrə məlumatlandırma səviyyəsini artırmaq üçün çox böyük olmayan tədqiqat kompaniyası keçirmək. Tədbirin real və mümkünlüyünə əmin olun.
  
• 
  Ekoloji patrul dəstələri yaradın, siniflər növbə ilə məktəb ekoloji monitorinqini keçirsinlər.
  
• 
  Məqsədli ekoturlar – sinif sizin regionun biomüxtəlifliyinə həsr olunmuş kitabça və yerli ərazinin ekoloji cığırını hazırlaya bilər.
  
• 
  Sizin sinif Bioloji müxtəliflik gününə, digər ekoloji təqvim günlərinə həsr olunmuş ekoloji təqvim günlərinə həsr olunmuş ekoloji tədbirlərdə iştirak edə bilərlər.
  
• 
  Siz ərazinin abadlaşdırılması və ağacların əkilməsi işlərini təşkil edib, tədbirlərdə iştirak edə bilərsiniz.
  
• 
  Sizin sinif məktəb və cəmiyyət üçün Ekoloji Kodeks hazırlaya bilər.Sinif yerli ekoloji tədqiqatlar apararaq Xəzərin çirklənmə mənbələrini təyin edə bilər.
  
• 
  Diyarşünaslıq muzeyinə ekskursiyaya gedin və məktəbinizdə diyarşünaslıq muzeyi yaradın.
  
• 
  Məktəblilərin yerinə yetirə biləcəkləri fərdi fəaliyyəti müəyyən edin-bazardan qorunan balıq növlərini almamaq, zibil tökməmək və s.!
  

3. Biomüxtəlifiliyin xilas olunmasına biz necə kömək edə bilərik.

Çalışma “Xəzəryanı ölkələrin rəhbərlərinin konqres” adlı rollu oyunu keçirməyi nəzərdə tutur. Çalışmada 11-14 yaşlı məktəblilər iştirak edə bilər. Aşağıdakı məlumatı oxuyun.

07.08.06 Kazakhstan today.

Bakı, 7 avqust Kazakhstan today. Azərbaycan, Rusiya hesablama komitələri və Qazaxıstanın büdcəyə nəzarət komitəsi Xəzərin biomüxtəlifliyinin qorunması və nərəkimilərin ehtiyatlarının bərpası vasitələrinin istifadəsi üzrə tədbirlərin effektivliyinə nəzarət etmək üçün birgə paralel tədbirlər haqqında üçtərəfli müqavilənin imzalanması vaxtını müəyyən ediblər. Bu barədə agentliyin müxbirinə Azərbaycan hesablama komitəsində məlumat verilmişdir. Sənəd MDB ölkələri maliyyə nəzarəti üzrə ali orqanların rəhbərlərinin şurasının sentyabrın 5-6-da keçiriləcək iclasında imzalanacaqdır.

Növün itirilməsi –çox dramatik bir hadisə olub, Ən əsası odur ki, incəsənət əsərinin məhv olması kimi geriyə dönməyən bir hadisədir. Bir dəfə məhv olan növ bu planetdə bir daha yenidən yaranmır. Əgər insan üçüncü minillikdə canlı orqanizmləri düşünmədən məhv edirsə, onu şüurlu insan adlandırmaq olarmı.

Uşaqları müxtəlif qruplara bölüb hər bir qrupa rol verin. Müzakirənin mövzusu belədir: -«nərəkimilərin sayını bərpa etmək üçün onların ovlanmasını və kürü istehsalını 10 il müddətinə qadağan etməyə dəyərmi.»

• 
  Yerli balıqçılar – bunun ədalətsiz qərar olduğunu və gəlirlərini itirdiklərini söyləyəcəklər.
  
• 
  Yerli istehlakçılar – bəziləri qadağan tərəfdarı olacaqlar (çünki balıqların qorunmasını istəyirlər), digərləri isə bunun əleyhinədirlər (çünki balıq yeməyi sevirlər və hesab edirlər ki, yerli iqtisadiyyata ziyan dəyə bilər).
  
• 
  Ekoloqlar-növün gələcəkdə qorunması üçün qadağan tərəfdarıdırlar.
  
• 
  Yerli siyasətçilər yerli iqtisadiyyata təsirə görə həyəcan keçirirlər.
  

Siz əlavə rollar düşünüb tapa bilərsiniz.

Əlavə məlumat necə əldə etmək olar?
Bu bölmədə siz məşğələlərə hazırlaşmaq üçün ədəbiyyat və internet saytları barədə məlumat ala bilərsiniz.
İnternet saytları:

• 
  http://www.eco.gov.az -Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər
  

Nazirliyi

• 
  http://www.min.edu.az - Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
  
• 
  http://ecolex-az.org - Ekoloji hüquq mərkəzi
  
• 
  http://www.azecology.org - Azərbaycan ekoloji standartlarının monitoring fondu
  
• 
  http://eco.aznet.org- Azərbaycanın Milli Ətraf Mühit Hərəkatı Planı
  
• 
  http://azenviron.aznet.org - Azərbaycanda Ətraf Mühit Hərəkatı
  
• 
  http://greenaz.aznet.org - Yaşıl Azərbaycan
  
• 
  http://azerimammals.aznet.org - Azərbaycanın Məməlilərinin Biomüxtəlifliyi və onların
  

ekosistemlərdə rolu

• 
  http://nature.aznet.org - Azərbaycanın Təbiəti
  
• 
  http://www.ecoprotect.net - Abşeronun Ekologiyası
  
• 
  http://rec-caucasus.org - Qafqaz üçün Regional Ekoloji Mərkəz
  
• 
  http://www.list.sib.net/catalog/10046.html - links to various information and
  

educational resources of the Internet:

• 
  http://www.eco-net.ru – site of the State Environment Protection Service of Russia;
  
• 
  http://www.allbest.ru/union - catalogue of educational sites;
  
• 
  http://www.nsu.ru/materials/ssl/ - scientific laboratory of school pupils;
  
• 
  http://teen.fio.ru/news.php - site for parents, teachers, school children;
  
• 
  http://som.fio.ru/item.asp - Moscow centre of Internet-education to help the teacher;
  
• 
  http://www.catalog.alledu.ru/edu/ - all educational resources of the Russian Internet;
  
• 
  http://ecolife.org.ua/ - public ecological project “EcoLife”;
  
• 
  http://www.allbest.ru/ekol.htm - e-library on ecology;
  
• 
  http://www.ecopravo.info/ - magazine “Ecology and Law” ;
  
• 
  http://collection.pp.ru/s51_10.htm - nature protection, ecology, nature use.
  
• 
  http://www.oceaninfo.ru - site devoted to the problem of the world ocean;
  
• 
  http://www.ecoportal.ru/public.php?begin=1 – All-Russian ecological portal;
  
• 
  http://ecobooks.nm.ru/ - a series of books on ecology and nature use;
  
• 
  http://www.aseko.org - site of Association of Ecological Education (AsEkO, Moscow,
  

Russia);

• 
  http://ecoeducation.host.net.kg – site “Ecological education in Kyrgyzstan and Central
  

Asia”

• 
  http://www.ecoobraz.com – site “Ecological education and education for sustainable
  

development”;

• 
  http// www.field-studies-council.org – site of the Field Studies Council
  

Biblioqrafiya

Ədəbiyyat:

1. 
   Mustafayev Q.T. “Ekologiyadan konspekt” . Bakı,1993
   
2. 
   Mustafayev Q.T., Əlizadə S.Ə. “Ekologiya” . Bakı, Ozan, 2001
   
3. 
   Salmanov M. “Tətbigi ekologiyanın əsasları” . Bakı,1993
   
4. 
   Məmmədov Q., Xəlilov M. “Ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi”. Bakı,2006
   
5. 
   Salmanov M.Ə. “Ekologiya və biz” . Bakı,1993
   
6. 
   Azərbaycanın Qırmızı Kitabı . Bakı,1989
   
7. 
   Ağayev S.,Həmzəyev Ə., “Ekoloji maariflənmə” . Bakı,2007.
   
8. 
   Budaqov B.Ə., “Təbiəti qorumaq” . Bakı,1997
   
9. 
   Tuayev D.Q. “Azərbaycan quşlarının kataloqu” . Bakı,2000
   
10. 
    Babayev J., Əsgərov F.,Əhmədova F.,Tapdıqova K. “Bioloji müxtəliflik. Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. Bakı,2006
    
11. 
    Sultanzadə F.,Hümbətova S. “Xəzərin biomüxtəlifliyinin monitorinqinin əsasları”. Bakı,2001
    
12. 
    Novruz Z. “Xəzərin qiymətli şəraiti” . Bakı,1984
    
13. 
    Аскеров Ф., Зайцев Ю., Касимов Р. «Чудесные рыбы Каспия». Баку, BP, 2001
    
14. 
    Касымов А.Г. «Экология Каспийского моря», Баку, 1994
    
15. 
    Касымов А.Г. «Животный мир Каспийского моря», Баку, 1987
    
16. 
    Qasımov Ə.,Rocers İ.,Əsgərov F. “Xəzər dənizinin ekoloji konsepsiyası” . Bakı,1998
    
17. 
    Bushman L.N. Ecological games. From the experience of children ecological club “Edelweiss”, second edition, changed and improved. – Karaganda, EcoObraz, 2002.
    
18. 
    Bushman L.N. The house I live in. Work book – reading book on ecology. 5^th grade. – Karaganda: EcoObraz, 2000
    
19. 
    Bushman L.N. The house I live in. Work book – reading book on ecology. 6^th grade. – Karaganda: EcoObraz, 2000
    
20. 
    Choosing the future: new ideas for creative teachers. Second edition, changed and improved/ general editorship of Bushman L.N., Ryaguzov V.V. – Karaganda - Almaty: Fund “XXI century”, 2001.
    
21. 
    Kolbovskij E.Y. Ecology for curious or what you are not going to learn at the lesson. – Yaroslavl’: “Academy of Development”, “Academy KO”, 1998. –; (series “we didn’t cover that”);
    
22. 
    Korotenko V.A., Domashov I.A., Postnova E.A., Kirilenko A.V., School of Sustainable Development. Manual for teachers/ under the general editorship of Korotenko V.A. – B., 2003,
    
23. 
    Koryakina N.I., Zhevlakova M.A., Kirillov P.N. Education for Sustainable Development: search of strategy, approaches and technologies (methodological manual for teachers)/general editorship of Alekseev S.V. – SPb, 2000.
    
24. 
    To biodiversity conservation through sustainable development. AsEkO Vestnik, issue 3-4, 1994.
    
25. 
    Leaves in the palms. Information and methodological vestnik of ISAR ecological programme. Child and the Environment, #9, November – December, 1997
    
26. 
    Miller T. Life in the Environment. Translation from English. Under the editorship of Yagodin G.A. – M.: “Progress”, “Pangeya”, 1993.
    
27. 
    Youth in the changing society. Regional monitoring report #7, UNICEF, 2000.
    
28. 
    Poustel C. Who’ll pay for the damage cause to nature? Peace on the palm. #2, 1991.
    
29. 
    Kazakhstan Regions, 2002. Statistical Collection./under the editorship of Smailov A.A. – Almaty, 2002.
    
30. 
    Rosanov S.I., Lasukov R.Y. System Ecology Basics to Help the Teacher. Manual for teachers and practical lessons for students 8- 11 grades. – Puschino: Institute of Cell Biophysics of Russian Academy of Science, 1996.
    
31. 
    Light of life. Manual for teachers to the ecology training course. Part 2. (10 – 14 years). Second edition, changed and improved. – Serpukhov: laboratory of game modeling. Moscow Oblast Pedagogical College, 1995
    
32. 
    Light of life. Manual for teachers to the ecology training course. Part 3. (15 – 17 years). Second edition, changed and improved. – Serpukhov: laboratory of game modeling. Moscow Oblast Pedagogical College, 1995
    
33. 
    How much does nature cost? Ecological and economic aspects of sustainable development. Methodological manual. – Karaganda, 2002,
    
34. 
    Will we quench our thirst? Training manual/ Bushman L.N. – Karaganda – Almaty; Fund “XXI century”, 2000
    
35. 
    Khabarova E.I., Panova S.A. Ecology in Tables. 10 (11) grade: reference manual – second edition – M: Drofa, 2001
    
36. 
    Ecological alphabet for children and teenagers/ Authors: Aslanidi K.B., Malyarova M.A., Potapova T.V., Rybalskij N.G., Tzitzer O.Y, under the editorship of Potapova and Rybalskij. – M.: Publishing House of MNEPU, 1995.
    
37. 
    Ecological statistics. Statistical collection. Under the editorship of Smailov A.A. – Almaty, 2001,
    
38. 
    The town of the century. Series of reports about environmental situation in Central Asia. Ecological Information Agency “Greenwomen”, 2000;
    
39. 
    Ecological Anthology. Ecological writings of western authors. – Moscow – Boston, 1992.