Xomashyo va tayyor mahsulotlarning

Ohakli-sodali usulda bir bosqichli namokob xom ashyosini tozalash texnologik sxemasi:

1. 
   soda eritmasi; 2- aralashma; 3 – reaktor; 4- tindirgich; 5 – quyqum yig‘gichi; 6 – ishqorlangan soda eritmasi saqlash sig‘imi; 7 – suyultirilgan soda eritmasini saqlash uchun sig‘im; 8 – ishqorlagich; 9 – suyultirilgan ohakli sut aralashtirgichi.
   

Kristallanish jarayoni tugallanishi, bir xil о‘lchamli kristallarni hosil qiladi.zichlanishi va ajratilishi uchun suspenziya tindirgichga (4) beriladi. Quyqum eshkakli aralashtirgich (soatiga 5 ta aylanma) yordamida markaziy chiqaruvchi quvur tomonga suriladi va undan keyin quyqum yig‘gich (5) ga kelib tushadi. Yig‘gichga suv berilgandan keyin quyqum suspenziya holda «oq dengiz» ga tashlanadi. Agarda namokobning tozalanishi dastlabki ishqorlashsiz о‘tkazilsa, kо‘rsatilgan sxemadan ishqorlagich (8) olib tashlanadi. Reagentlar va tozalanmagan namokob bir vaqtda aralashtiruvchi (2) ga beriladi. Ikki bosqichli tozalash о‘tkazilgan holda birinchi bosqichga faqat kalsiy gidrooksid va ikkinchi bosqichga faqat soda eritmalari beriladi.Tozalangan namokob ammiak bilan va qisman karbonat angidrid bilan tо‘yintiriladi tо‘yintiriladi.

KALSINATSIYALANGAN SODA ISHLAB CHIQARISH UCHUN KALSINATORINING ENERGOTEXNOLOGIK HISOBI N=390 t/k

Boshlang‘ich ma’lumotlar:
Xom bikarbonatning tarkibi (mass. %):
NaHCO₃ – 78,18
Na₂CO₃ – 0,50
NH₄HCO₃ – 3,98
NaCl – 0,34 (0,198)
H₂O – 17,00
Kalsinatsiyalangan sodaning tarkibi (mass. %):
Na₂CO₃ – 99,20
NaHCO₃ – 0,40
NaCl – 0,40
Kelayotgan xom bikarbonatning temperaturasi– 32^oC
Chiqarilayotgan kalsinatsiyalangan soda temperaturasi – 70^oC

Moddiy balans

Kalsinatordagi texnik soda 0,15 % yo‘qolishni hisobga olgan holda hosil bo‘ladi:

(390000 * 1,0015)/1000 = 390,6 t/k
Bu miqdor quyidagi tarkibiy qisimlarni o‘z ichiga oladi:
Na₂CO₃ 390,6 * 0,992 = 387,5 t/k
NaHCO₃ 390,6 * 0,004 = 1,6 t/k
NaCl 390,6 * 0,004 = 1,6 t/k

387,5 t/k soda uchun kerak bo‘lgan NaHCO₃:

(387,5 * 2* 84) / 106 = 614 t/k
Tayyor kalsinatsiyalangan sodada parchalanmagan 0,4 % NaHCO₃ bor, ya’ni 387,5 kg soda uchun – 1,6 t/k bikarbonat kerak. Shuni hisobga olgan xolda NaHCO₃ kerak bo‘ladi: 614 + 1,6 = 615,6 t/k
Bug‘li kalsinatorga kelayotgan xom bikarbonatning tarkibi:

Komponentlar nomi	%	t/k
NaHCO3	78,18	615,6
Na2CO3	0,50	4
NH4HCO3	3,98	31
NaCl	0,34	2,7
H2O	17	134
Jami	100,00	787,3

Kalsinatsiya jarayonida o‘tadigan reaksiyalar:

1. 
   NH₄HCO₃ = NH₃ + CO₂ + H₂O – Q
   

31 t/k ammoniy bikarbonat sarflanadi. Bunda hosil bo‘ladi:
31 * 17 / 79 = 6,5 t/k NH₃
31 * 44 / 79 = 17 t/k CO₂
31 * 18 / 79 = 7,1 t/k H₂O

2. 
   2NaHCO₃ = Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O – Q
   

Sarflanadi 615,6 – 1,6 = 614 t/k natriy bikarbonat.

Bunda hosil bo‘ladi:
387,5 kg Na₂CO₃
614 * 44 / 168 = 161 t/k CO₂
614 * 18 / 168 = 66 t/k H₂O
Jami hosil bo‘ladi:
6,5 t/k NH₃
17 + 161 = 178 t/k CO₂
7 + 66 = 73 t/k H₂O