Xomashyo va tayyor mahsulotlarning

Natriy bikarbonat kalsinatsiyasining moddiy balansi:

Kompo–nent	Kirim xom bikorbanat bilan	Kalsinatorda reaksiyalar bilan			Sarf
		Xosil bo‘ldi	Foydalanildi	Jami	Tayyor soda	Gazlar	Jami
NaCl	2,7	0	0	0	2,7		2,7
NaHCO3	615,6	0	614	– 614	1,6		1,6
Na2CO3	4	387,5	0	+387,5	389,9	1,6	391,5
NH4HCO3	31	0	31	–31	0	0	0
CO2	0	178	0	+178		178	178
NH3	0	6,5	0	+6,5		6,5	6,5
H2O	134	73	0	+73		207	207
Jami	787,3	645	645	0	394,2	393,1	787.3

ISSIQLIK BALANSI
Issiqlik kirimi

1. 
   Bug‘ bilan kalsinatorga kiradigan issiqlik– Q₁. Kalsinatsiya uchun 236 ^oC temperaturali 3,1 MPa ortiqcha bosimda bug‘ qo‘llaniladi. Ushbu bug‘ning issiqligi 2793 kDj/kg, kondensatsiya issiqligi– 1715 kDj/kg.
   

Qizdiruvchi bug‘ning miqdorini X deb qabul qilamiz, shunda:
q₁ = 1715 X kDj

2. 
   xom bikarbonat bilan kiradigan issiqlik – q₂.
   

q₂ = (787,3 – 134)*1,17 * 32 + 134 *133,7 = 42375 kDj
bu yerda:
1,17 –xom natriy bikarbonatning issiqlik sig‘imi , kDj/kg*grad
32 – xom bikarbonatni temperaturasi, ^oC
133,7 – suv entalpiyasi, kDj/kg

Jami issiqlik kirimi:

Q_k = 1715 X + 42375 kDj

Issiqlik sarfi

1. 
   soda bilan chiqib ketayotgan issiqlik:
   

q₁ = 394,2 * 1,13 * 190 = 84635 kDj

bu yerda: 1,13 kalsinatsiyalangan sodaning issiqlik sig‘imi, kDj/kg*gr;
190 kalsinatsiyalangan sodaning issiqlik sig‘imi xarorati, ^oC;

2. 
   endotermik reaksiyalarga sarflangan issiqlik:
   

a) NH₄HCO_{3 q} = NH_3g + CO_2g + H₂O_s – Q_r

Q_r =(46,19 + 393,51 + 241,84) – 852, 87 =-171,33 kDj/kg /1 mol NH₄HCO₃

q_a = 171,33 * 390 * 31 / 79 = 26220 kDj

b) 2NaHCO_3q = Na₂CO_3q + CO_2g + H₂O_s – Q

Q_r = (1129,0 + 393,51 + 241,84) – (2^.947,4) = – 130,45 kDj/1 mol Na₂CO₃

q_b = 130,45 ^. 390 ^. 615,6 / 106 = 295462 kDj

q₂ = 84635+ 295462 = 380097 kDj

3. 
   kalsinatordan gazlar bilan chiqib ketayotgan issiqlik:
   

q₃ = (178 * 0,909 + 6,5 * 2,276 + 73 * 1,886)*190 + 134 * 2855 =442282,1 kDj

4. 
   gazlar bilan chiqib ketayotgan soda changining issiqligi:
   

q₄ =1,6 * 1,13*190 = 343,52 kDj

5. 
   atrof–muxitga issiqlik yo‘qolishini qizdiruvchi bug‘ issiqligiga nisbatan 3% deb qabul qilamiz:
   

q₅ = 0,03*1715 X kDj = 51,45X kDj
Q_s = 84635 + 380097 + 442282,1 + 343,52 + 51,45 X = 907357,62 + 51,45X kDj
Q_kir = Q_chiq , bo‘lganligi uchun

1715 X + 42375 = 907357,62 + 51,45X

1663,55X = 834580
X = 520 t/k par 1000 t/k soda uchun

Qizdiruvchi bug‘ bilan kelayotgan issiqlik miqdori:

q₁ = 1715 X= 1715 * 520 = 891735 kDj

Issiqlik yo‘qolishini aniqlaymiz:

q₅ = 0,03*1715 X = 51,45X = 51,45*520 = 26753,4 kDj

Natriy bikarbonat kalsinatsiyasining issiqlik balansi:

Kirim				Chiqim
Oqimlar nomi	kDj	%	Oqimlar nomi		kDj	%
Qizdiruvchi bug‘ bilan	891735	95,5	Chiqayotgan soda bilan		84635	9
			Endotermicheskiy reaksiyalarga		380097	41
Natriy bikarbonat bilan	42375	4,5	Chiqayotgan gazlar bilan		442282,1	47
			Soda changi bilan		343,52	0,4
			Issiqlik yo‘qolishi		26753,4	2,6
Jami	934110	100	Jami		934110	100

XULOSA

Xulosa qilib shuni aytishim mumkinki kalsinatsiyalangan sodaning ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilguncha faqatgina oddiy organik yuvuvchi mahsulotlardan foydalanib kelingan..
Hozirgi paytda kimyo sanoati korxonalarida turli xildagi kalsinatsiyalangan sodalar ishlab chiqarilmoqda.
Soda kimyo sanoatining eng muhim mahsulotlaridan; shisha, sovun va boshqa yuvuvchi vositalar, natriy gidroksid va natriyning boshqa birikmalarini ichida, sellyuloza pishirishda, neft mahsulotlarini tozalashda, pigmentlar olishda, "qattiq" suvni yumshatishda, tibbiyotda ishlatiladi. Ichimlik soda non va qandolatchilik mahsulotlari pishirishda CO₂ manbai sifatida, alkogolsiz ichimliklar, sunʼiy mineral suvlar, yongʻinni oʻchiruvchi tarkiblar tayyorlashda, tibbiyotda, ogʻiz va tomoqni chayishda ishlatiladi.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

1. 
   Линкевич В. А., Эркаев А. У.,Рамбергенов А.К.,Л. С . Ещенко, Дормешкин О. Б. Технология кальцинированной соды . Гувохнома № 10-3719 Тошкент 2021й Ўқув қўлланма, 347 б
   
2. 
   Позина М.Е. Расчеты по технологии неорганических веществ. Учебное пособие для вузов. Под.ред.проф. М:Химия, 1977-496 с.
   
3. 
   Эркаев А.У., Якубов Р.Я., Терехин Е.Л. Тузлар тизимининг график тахлили. Тошкент. Мухаррир нашриёти,2012,Услубий қўлланма,375 б.
   
4. 
   Дормешкин О.Б., Эркаев А.У. Ноорганик моддалар кимёвий технологияси.Битирув малакавий ишини лойихалаштириш.Ўқув қўлланма-Тошкент:Тафаккур томчилари,2020, 227 б
   
5. 
   Крашенинников С. А. Технология соды. Москва «Химия», 1988, 304с
   
6. 
   Пинаев Г. Ф. Технология содовых продуктов. Минск 2012, 88с
   
7. 
   www.texhology.ru
   
8. 
   www.google.ru
   
9. 
   www.ziyonet.uz
   
10. 
    www.qashqadaryo.uz
    
11. 
    www.allbest.ru
    
12. 
    www.xumuk.ru
    
13. 
    www.wikipedia.ru
    
14. 
    www.chemport.ru