immunpatoloji prosesləri gücləndirə bilər ki, bu da autoimmun
xəstəliklərin başlamasına və ya klinik manifestasiyasına səbəb ola
bilər.
Beşincisi, uzunmüddətli yeridilmə zamanı bu preparatlar
neyrotrop təsir göstərərək, nəinki emosional-psixiki sferada və ali
sinir fəaliyyətində, həmçinin, somatik və vegetativ sinir sisteminin
fəaliyyətdə də pozuntular yarada bilir.
Nəhayət, nəzərə alınmalıdır ki, r-İFN preparatlarının təsiri
altında VƏT proqramının ikinci komponenti – ribavirinin toksiki
təsirinin güclənməsi baş verə bilər (aşağıya bax).
Nəzərə almaq lazımdır ki, r-İFN preparatlarının əlavə təsirlərinin
baş vermə tezliyi və təzahürü bir tərəfdən preparatların dozasından,
onların yeridilmə müddətindən və rejimin intensivliyindən, digər
tərəfdən orqanizmin əsas funksional sistemlərinin vəziyyətindən,
interkurrent patologiyanın varlığı və xarakterindən, eləcə də
müalicənin fərdi olaraq xəstələr tərəfindən keçirilməsindən asılıdır.
Buna görə, r-İFN preparatlarının dozalarının eskalasiyası və rejimin
tezləşdirilməsi əlavə təzahürlərin qeyd olunma tezliyini və
ifadəliyini artırır. Mövcud olan VƏT proqramları bu preparatların
effektivliyi və yaratdığı əlavə təsirlərin tezliyi arasında olan bir
kompromisdir.
RV-nin uzunmüddətli təyini zamanı aşağıdakılar nəzərə
alınmalıdır:
Birincisi, RV qəbulu zamanı hemolitik anemiya, leykopeniya və
hətta trombositopeniya inkişaf edə bilər.
İkincisi, RV qəbulu zamanı sinir sistemi ilə əlaqəli əlavə təsirlər
- baş ağrısı, baş gicəllənməsi, ümumi zəiflik, halsızlıq, yuxusuzluq,
asteniya, depressiya, emosional labillik və s.yarana bilər.
Üçüncüsü, RV təyini qan-damar sisteminin (arterial təzyiqin və
nəbzin dəyişiklikləri, hətta ürəyin dayanması) və tənəffüs sisteminin
(dispnoye, öskürək, təngnəfəslik, bronxit, orta otit, sinusit, rinit)
fəaliyyətlərinin pozulmasına səbəb ola bilər.
Bundan başqa, RV qəbulu zamanı həzm orqanlarının (ağızda
quruluq, iştahanın azalması, mədə bulanması, qusma, diareya,
qəbizlik, pankreatit, stomatit, qlossit, damaqdan qanaxma), hissiyyat
orqanlarının (görmə pozuntuları, eşitmənin pozulması və ya itməsi,
qulaqlarda küy), həmçinin sidik-cinsiyyət sisteminin (libidonun
artması və azalması, dismenoreya, amenoreya, menorragiya,
prostatit) disfunksiyasının əlamətləri qeyd edilir. Bundan başqa,
allergik reaksiyalar da inkişaf edə bilər.
VİRUSƏLEYHİNƏ PREPARATLARIN TƏYİNİNƏ
ƏKS-GÖSTƏRİŞLƏR
r-İFN və RV preparatları ilə VƏT-in aparılması məsələsini həll
edərkən, konkret xəstədə nəinki bu preparatların istifadəsini
məhdudlaşdıran vəziyyətlərin mövcudluğunu, hətta bəzən onların
ümumiyyətlə tətbiqinin mümkün olmadığını nəzərdən qaçırmaq
olmaz.
Bununla bağlı r-İFN preparatlarının və RV təyininə mütləq və
nisbi əks-göstərişlər ayırd edilir. Əgər mütləq əks-göstərişlər bu
preparatların təyinindən tamam imtina deməkdirsə, nisbi əks-
göstərişlər olduqda, xəstənin periferik qanının və orqanizmin həyat
fəaliyyətini təmin edən diqər vacib sistemlərin funksional
vəziyyətinə daimi, hərtərəfli klinik və laborator nəzarətin aparılması
şərti ilə bu preparatlar xüsusi ehtiyatla istifadə edilə bilər. Bu əks-
göstərişlər 2 və 3-cü cədvəllərdə göstərilmişdir.
Cədvəl 2. Rekombinant interferon preparatlarının təyininə əks-
göstərişlərin siyahısı
MÜTLƏQ ƏKS-GÖSTƏRİŞLƏR
Xəstədə aşağıdakı hallar aşkarlandıqda:
1. Klinik manifest, o cümlədən dekompensə olunmuş QS;
2. Ağır anemiya (hemoqlobinin səviyyəsi <90 q/ml);
3. Nəzərəçarpan leykopeniya (miqdarı <2,5 min/mkl);
4. Nəzərəçarpan trombositopeniya (miqdarı <70 min/mkl);
5. İstənilən ağır gedişli autoimmun xəstəliklər;
6. Qan-damar sistemi orqanlarının və böyrəklərin ağır
gedişli xəstəlikləri;
7. Müalicənin başlanğıc anında depressiya daxil olmaqla, xüsusilə, suisid
cəhdləri ilə müşayət olunan MSS funksiyasının ağır pozuntuları və/və ya
psixotik vəziyyətlər;
8. Akselerasiya və ya “blast” krizi mərhələsində olan xronik mieloleykoz;
9. Anamnezdə qıcolma vəziyyətinin olması (o cümlədən, epileptik
pozuntular);
10. Anamnezdə orqan transplantasiyasının olması (qaraciyər istisna
olmaqla).
NİSBİ ƏKS-GÖSTƏRİŞLƏR
Xəstədə aşağıdakı hallar aşkarlandıqda:
1. Portal hipertenziya və qaraciyər çatışmazlığı əlamətləri olmadığı
hallarda kompensə olunmuş QS;
2.Terminal mərhələdə onkoloji xəstəliklər;
3. Həyat fəaliyyətinin vacib sistemlərinin funksiyalarının pozulma
əlamətlərinin və periferik qanın kobud dəyişikliklərinin olmadığı hallarda
hematoloji xəstəliklər;
4. Mütəmadi olaraq hemodializ prosedurunun aparılmasını tələb edən
böyrək çatışmazlığı;
5. Ağciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəlikləri;
6. İnterkurrent bakterial infeksiyalar;
7. Leykopeniyalar (miqdarı <3,0 min/mkl)
8. Trombositopeniyalar (miqdarı <120 min/mkl)
9. Anamnezdə autoimmun xəstəliklər haqqında məlumat;
10. Anamnezdə qaraciyər transplantasiyasının mövcudluğu;
11. Anamnezdə opioid narkotiklərin inyeksion yeridilməsi haqqında
məlumat.