Xülasə I. Qlobal iqtisadi proseslər və milli iqtisadiyyat Qlobal iqtisadi meyillər 5
Yüklə 253,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
15 Qlobal iqtisadi proseslər və milli iqtisadiyyat sənayedə realizə olunmamış izafi mal ehtiyatının azalmasında da özünü büruzə vermişdir. Ümumilikdə, AMB tərəfindən aparılan RSM nəticələri son aylar istehsalı artan, dövriyyəsi çoxalan müəssisələrin sayının yüksəldiyini və bu meyilin dayanıqlı olduğunu göstərir. Hökumətin, Mərkəzi Bankın, habelə beynəlxalq təşkilatların proqnozlarına görə yaxın perspektivdə ölkədə iqtisadi artımın davam edəcəyi gözlənilir. Beynəlxalq Valyuta Fondu, Asiya İnkişaf Bankının açıqladıqları son iqtisadi xülasələrdə Azərbaycan üzrə iqtisadi artımın 2013-cü ildə müvafiq olaraq 4.1% və 3.1% təşkil edəcəyini proqnozlaşdırılır. Mərkəzi Bankın qiymətləndirmələrinə görə, daxili tələbin artması məcmu buraxılış kəsirinin I yarımildəki +0.7% səviyyədən daha yüksək olmasında və 2013-cü ildə pozitiv zonada qalmasında əhəmiyyətli rol oynayacaqdır. 1.2.4. İnflyasiya prosesləri 2013-cü ilin 6 ayı ərzində qiymət sabitliyi təmin edilmiş, inflyasiyanın səviyyəsi hədəf çərçivəsində olmuşdur. 1.2.4.1. İstehlak Qiymətləri İndeksi (İQİ). 2013-cü ilin 6 ayında orta ilik inflyasiya 2% təşkil etmişdir. İyun ayında ilin əvvəlinə nəzərən qiymətlər 1.2%, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə isə 3.1% artmışdır. Ötən 6 ay ərzində illik ifadədə yüksək qiymət artımı ərzaq məhsulları və xidmətlərdə müşahidə olunmuşdur. Belə ki, qeyri-ərzaq qiymətləri 0.5% artdığı halda ərzaq qiymətlərində 3.8% və xidmət qiymətlərində 3.3% artım olmuşdur. Xidmətlər üzrə belə yüksək qiymət artımı yanvar ayında hava sərnişindaşıma nəqliyyatında və notarial xidmətləri tariflərində artım ilə izah olunur. Hesablamalara görə, 2%-lik orta illik inflyasiyanın 0.8 faiz bəndi ərzaq məhsullarının, 0.1 faiz bəndi qeyri-ərzaq mallarının və 1.1 faiz bəndi xidmətlərin qiymətinin artması ilə əlaqədar olmuşdur. Göründüyü kimi, cari ilin 6 ayında ötən iki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ərzaq qiymətlərinin orta illik inflyasiyanın formalaşmasına töhfəsi kifayət qədər aşağıdır. Cari ilin birinci rübündə dünya ərzaq qiymətlərinin artım tempinin aşağı düşməsinə baxmayaraq ikinci rübdə onun yüksəlməsi müşahidə olunmuşdur (Qrafik 26).
16 Pul siyasəti icmalı 2013/ II rüb Dövlət tərəfindən tənzimlənən malların və mövsümi volatilliyə malik olan məhsulların qiymət dəyişməsindən təmizlənərək hesablanan orta illik baza qiymət indeksi 0.5% yüksəlsə də, ilin əvvəli ilə müqayisədə qiymətlər 0.1% azalmışdır. İlin əvvəli ilə müqayisədə baza inflyasiyasının ümumi qiymət artımından 1.3 faiz bəndi aşağı olması inflyasiyanın formalaşmasında mövsümi amillərin və tənzimlənən qiymətlərinin böyük rol oynadığını göstərir. Belə ki, 2013-cü ilin 6 ayında orta illik ifadədə nəqliyyat və poçt tarifləri indekslərində 1.9% artım müşahidə olunmuşdur. Rabitə tarifi indeksləri 3.8%, poçt və kuryer tarifləri indeksi 0.8%, nəqliyyatda yükdaşıma tarifləri indeksi isə 2.6% yüksəlmişdir. Qrafik 27-dən göründüyü kimi, qiymət dəyişmələrində baş verən dəyişkliklərin əhatəliyini əks etdirən diffuziya indeksi
2013-
cü ilin ikinci rübündə mənfi zonada olmuşdur ki, bu da istehlak səbətində qiymətləri azalan məhsulların sayca üstünlüyə malik olduğunu göstərir. 2013-cü ildə ölkənin xarici ticarət tərəfdaşı olan inkişaf etmiş ölkələrdə 1.7%, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 7.8%, neft ixrac edən ölkələrdə isə 9.8% inflyasiya qeydə alınmışdır. Ümumilikdə isə xarici ticarət tərəfdaşı olan ölkələrdə ortalama 5.4% inflyasiya müşahidə olunmuşdur ki, bu da Azərbaycandakı 12 aylıq inflyasiyadan 2.3 faiz bəndi çoxdur. 1.2.4.2. Sənaye məhsullarının istehsalçı qiymətləri indeksi (SİQİ). 2013-cü ilin 6 ayı ərzində sənaye məhsulları istehsalçılarının orta illik qiymət indeksi 6.5% azalmışdır. Qiymət azalmasına səbəb xam neft və təbii qaz hasilatı sənayesində qiymətlərinin 8.6%-ə qədər azalma- sıdır. Qeyri-neft sənaye məhsullarının qiymətləri isə dövr ərzində 2.6% səviyyəsində artmışdır. Qeyri-neft sənayesində qiymət artımı əsasən emal sənayesinin kimya sahəsi üzrə 7.6%, metallurgiya sahəsi üzrə 9.3%, hazır metal istehsalı sahəsi üzrə Mənbə: DSK və BVF məlumatları əsasında AMB hesablamaları Mənbə: DSK məlumatları əsasında AMB hesablamaları Mənbə: DSK, AMB-nin hesablamaları Mənbə: DSK 4
Diffuziya indeksi – İstehlak səbətinə daxil olan və artım müşahidə olunan məhsulların sayı ilə azalanların fərqinin ümumi məhsul sayına nisbətidir Qrafik 28. Ènflyasiya (12 aylıq), %-lÿ Azÿrbaycan Xarici tÿrÿfdaø þlkÿlÿri -3 -1
3 5 7 9 11 13 15 Dekabr Fevral Aprel İyun Avqust Oktyabr Dekabr Fevral Aprel İyun Avqust Oktyabr Dekabr Fevral Aprel İyun
Avqust Oktyabr Dekabr Fevral Aprel İyun Avqust Oktyabr Dekabr Fevral Aprel İyun 2008
2009 2010
2011 2012
2013 Yüklə 253,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|