Xülasə I. Qlobal iqtisadi proseslər və milli iqtisadiyyat Qlobal iqtisadi meyillər 5
Yüklə 253,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 1. İdxal-ixrac mallarının qiymət indeksləri, %-lə (2013 yan-may/2012 yan-may)
8 Pul siyasəti icmalı 2013/ II rüb 2013-cü ilin ötən dövrü ərzində dünyanın aparıcı ölkələrində mərkəzi banklar akkomodativ pul siyasətini davam etdirmişlər. May ayında Avropa Mərkəzi Bankı yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsini 0.25 faiz bəndi aşağı salaraq, 0.5% səviyyəsində müəyyənləşdirmişdir. ABŞ Federal Rezerv Sisteminin (0.25%) və Yaponiya Mərkəzi Bankının (0%) yenidən maliyyələşdirmə dərəcələri son rüb ərzində dəyişməmişdir. Dövlət borcunun azaldılması məqsədilə dünyanın əksər qabaqcıl ölkələrində fiskal konsolidasiya tədbirləri 2013-cü ildə də davam etmişdir. Fiskal konsolidasiyanın güclənməsi fonunda qabaqcıl ölkələrdə infrastrukturun təkmilləşdirilməsi ehtiyacları daha da artır. McKinsey Global Institute-un hesablamalarına görə, 2013-2030-cu illər ərzində 57 trln. $ məbləğində infrastruktur xərcləri tələb olunur. Dünya iqtisadiyyatındakı son proseslər 2013- cü il üçün qlobal iqtisadi artım perspektivlərində pessimist gözləntilərə əsas yaratmışdır. BVF özünün “Qlobal İqtisadi Perspektivlər” nəşrində cari il üçün verilmiş artım proqnozlarında əsasən azalma istiqamətində düzəlişlər etmişdir. Beləliklə, qlobal iqtisadiyyatda fəallıq hələ də öz potensialından aşağı olaraq qalır. Dünya iqtisadiyyatında mövcud risklərlə yanaşı bir sıra yeni risklər də formalaşır. Bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə yüksək işsizlik və zəif investisiya fəallığı ilə müşayiət edilən kövrək iqtisadi artım orta müddətli dövrdə qlobal məcmu buraxılış kəsirinin böyüməsinə gətirib çıxara bilər. Pul və fiskal siyasət tədbirləri imkanlarının Mənbə: BVF Mənbə: BVF Mənbə: Bloomberg Mənbə: Bankların internet səhifələri, BVF 9 Qlobal iqtisadi proseslər və milli iqtisadiyyat məhdudlaşdığı şəraitdə ən önəmli siyasət çağırışı məhz köklü institusional islahatlardır. Eyni zamanda qlobal siyasət tədbirlərinin daha da sıx koordinasiya edilməsi mühüm zərurətə çevrilmişdir. Dünya iqtisadiyyatında baş verən proseslər fonunda əsas ticarət partnyorlarında ciddi iqtisadi böhran meyillərinin müşahidə olunmaması ölkəmizin xarici iqtisadi mövqeyinə müsbət təsir edən amillərdəndir. 1.2. Azərbaycanda makroiqtisadi tarazlıq
1.2.1. Xarici sektor Son illərdə olduğu kimi, cari ilin 6 ayında da ölkənin xarici mövqeyi əlverişli olmuşdur. Dövlət Gömrük Komitəsinin (DGK) məlumatlarına əsasən, 2013-cü ilin 6 ayında xarici ticarət dövriyyəsi 17.1 mlrd. $ təşkil etmişdir ki, bunun da 12 mlrd. $ ixracın, 5.2 mlrd. $ isə idxalın payına düşür. Yanvar-iyun aylarında ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ixrac 5.8% azalmış, idxal isə 16% artmışdır. Xarici ticarət balansının profisiti isə 6.8 mlrd. $ olmuşdur. Ümumilikdə, ixrac idxalı 2.3 dəfə üstələmişdir. İxracın yarıya yaxını Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələri, 6%-i MDB, qalan hissəsi isə digər ölkələrə yönəlmişdir. İdxalın isə 34%-i Aİ, 24%-i MDB və qalan hissəsi digər ölkələrin payına düşmüşdür. İxracın ən yüksək aylıq həddi fevral ayına (orta aylıq ixracdan 13% çox), idxalda isə may ayına (orta aylıq idxaldan 41% çox) təsadüf etmişdir. İxracın ən aşağı aylıq həddi iyun ayında (orta aylıq ixracdan 24% az), idxalda isə yanvar ayında (orta aylıq idxaldan 37% az) qeydə alınmışdır. İxracda yüksək templə artan mallara misal kimi pambıq ipliyi, metal borular, kartof, təzə tərəvəz, bitki yağları və s.-ni göstərmək olar. İdxalı artan mallara isə metal, maşın və mexanizmlər, çay, sement, buğda unu və s. aiddir. İdxalın strukturunda yeyinti məhsulları 10% paya malikdir ki, bu da dövr ərzində 0.3% azalmışdır. Ümumilikdə bir sıra yeyinti məhsullarının idxalında azalmanın qeydə alınması daxili istehsalın genişlənməsinin göstəricisidir. Cari ilin sonuna əksər kənd təsərrüfatı və yeyinti məhsulları üzrə özünü təmin etmə səviyyəsinin daha da artacağı gözlənilir. DSK-nın məlumatlarına əsasən, Azərbaycanın idxalını təşkil edən istehlak məhsulların qiymətləri ixracı təşkil edən istehlak məhsullarının qiymətləri ilə müqayisədə daha az artır. Bu isə
10 Pul siyasəti icmalı 2013/ II rüb əsasən neft və neft məhsullarının dünya bazar qiymətinin aşağı meyilli olması ilə əlaqədardır. BVF-nun proqnozlarına əsasən, 2013-cü ilin sonuna Azərbaycanda cari əməliyyatlar balansının profisiti ÜDM-in 11%-ni təşkil edəcəkdir. Ölkə bu göstəriciyə görə İEOÖ arasında ən qabaqcıl yerlərdən birini tutur. Fondun hesablamaları iri həcmli profisitin orta müddətli dövrdə də davam edəcəyini göstərir. İxracdan əlavə, xaricdən pul baratlarının və kapital axınlarının dinamikası da ölkəyə valyuta daxilolmalarına artırıcı təsir göstərmişdir. İlkin məlumatlara görə dövr ərzində ölkəyə 774 mln. $ məbləğində pul baratı daxil olmuşdur. DSK-nın məlumatına görə, ölkə iqtisadiyyatına qoyulmuş xarici investisiyaların həcmi isə yanvar-iyun aylarında 40%-dən çox artaraq 2.4 mlrd. $ təşkil etmişdir. Aşağıdakı qrafikdən göründüyü kimi cari ilin 6 ayında ölkənin strateji valyuta ehtiyatları
İdxal malları İxrac malları Bütün mallar üzrə 101.6 90.5
Emal mərhələləri üzrə İnvestisiya malları 100.9 99.4
Aralıq məhsullar 101.9
88.1 energetika məhsulları 98.8 85.7
digər aralıq məhsullar 101.9
97.5 İstehlak malları 100.6 101.8
qısa müddətli istehlak malları 101.5
101.3 uzun müddətli istehlak malları 99.3 106.4
ikili istifadə xüsusiyyətli mallar 101.7
115.1 101.5 96.6
Mənbə: DSK Yüklə 253,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|