Яли Камали архивиндяки «Короьлу» дастанынын
Yüklə 1,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
H ər dəm baəı örülüb, Gözü x əlqə tirtulub, H ər hötyö çur kulub, Kiryan buləan aəiqlər. Göyüb yanub kül buləan, Eəqdə bülbül buləan, Kisti kurs ə fövl buləan, M ərdan buləan aəiqlər. Yol üstünd ə xak buləan, Sin ələri çak buləan, Zikrin itib pak buləan, Nalan buləan aəiqlər. Himm ət qövrin baəlaəan, Yür ək baərın baəlaəan, F əryad urub aəlaəan, Giryan buləan aəiqlər. Kahi yüzü sarəarıb, Kahi yolda g ərib, T əsbihləri ya həbib, Cövlan buləan aəiqlər. əhməd, sihnəm aəiq bul, Sidqinin burla sadiq bul, D ərgahıəa layiq bul, Canan buləan aəiqlər. Bu hikm ət on ikilidir, üç duraəı hayizdir. Zamanımızda da bilhassa Osmanlı türkləri ədəbiyyatında kullanılmaqdadır. X əzər babam saldı məni o əəbu yoluəa, əndin sonra dərya bulub taətım, dostlar. Haqqa yanıb mömin bulsan tayət qıləıl, Tay ət qıləan hak didarın kurar, dostlar. 154 Yüz min bala baəa tüəsə, inkəraəə qıl əndən sonra eəq sərini bular, dostlar! Aəiqləri zar inkəraban yoluəa girdi, H ər nə cəfa tiksə, ani haqdan bildi. Razı bulub yer astıəa hazır buldıı, Zar yıəlaban səhərlərdə türar, dostlar! Aya, dostlar, hiç bilm ədim, mən bölümni, S əadətiəa baəlamadım mən belimni. Qeyb sözd ən hiç yıəmadım mən tilimni, Nadanlıəım məni rüsva qıldı dostlar. Gic ə-gündüz biqəm diyirdim, zikrin etmay, C əhd eyləbən tuni guni fikrin timay. M əhəbbətni bazarında onu satmay, N əfsim məni yüz min təam tilar, dostlar! N əfsinini sən öz rainə qoyma zinhar, Yımay-içmay taəm birlə bulqıl bidar. Axır bir gün körsətküsi sana didar. Bidar bul əan anda didar görər, dostlar! Aya, əafil haq zikrini tildən koyma, Dünyalıqdan bir zərrəsin kuləa alma. ərənlərin arkasından hər kəz qalma, Yoləa kərkan axır murad tapar, dostlar! Xac ə əhməd, bəndə bulsan yıəılan, yorkıl, M əhəbbətini məclisinə özün orəıl. Qiyam ətin əiddətindən matəm qurkıl, Mat əm qurəan sərdən xəbər alar, dostlar! 155 əhməd Yəsəvi dövründə on ikili vəznin çox intiəar etdiyini biz hicri 630 tarixind ə yazılmıə «Yusif və Züleyxaə qissəsinə aid bir m ənzumədə də görürük. Bu qədim mənzumənin mətni 1889 tarixind ə Almaniyada basılmıədır 22 . V əzn etibar ilə çox əksiklik- l əri ehtiva edən bu mənzumə bir çox yerində duraksızdır (öz q ədim imlasilə alındı): M əlakninin qulaəına eəituldi, Ol oəlanı almaqlıəa deyür imdi. Andan sonra bu m əkama hazır gəlgil, Tilimi malı nemətə sitqıl imdi. Andan son k ərə əlli yıl tamam keçdi, V ədə bitdi deyib tilim sönür imdi. Qoəa mazar anda məcmuh olmuə idi, Cüml əsi kuyu uzra uçarlar imdi. Firiətələr irtiqada bilimdi, Oq alıb quəı atmaəa varur imdi. Anı gora malın doəru qaldı heyran, Anı görüb bixud olub düəər imdi. Heca v əzni bilxassə Yumıs əmrə və müasirləri sayəsində bir dövr ə girdi. Məlum olduəu üzrə yeddinci əsrdə (Miladi tarixlə XIII əsrdə) yaəamıə olan böyük mütəəssif əair Yunus əmrə heca- nın bir çox vəznini kullanmıədır. Yunus əmrəyə qədər zəif və cılız bir əəkildə gələn heca, onda tamamilə yeni bir çöhrə ərz etdi. əsərlərində qədim hecanın ibtidai etradı hiss olunmaz. Yunus əmrənin hecası heca ahəngli deyil, misrası ahəngə malikdir. Bundan dolayı heca rüədünü Yunusda bulmuə denilə bilir. O q ədər ki, bu gün Qafqaz və Türkiyə ədəbiyyatında belə, Yunusun bundan altı yüz il əvvəlki hecası kimi vəzndə hakimiyyətə çox az t əsadüf edilir. Böyük əairin əsərləri, mövzumuzu çox əlaqədar etdiyi üçün kullandıəı bütün vəznlərdən birər nümunə almaqla ist ədiyimiz faydayı təminə çalıəacaəız. 22 Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellsahaft. 63, 1889. 156 1) Beə hecalı: Yar yür əəim yar, Gör ki n ələr var, Bu xalq iç ind ə Biza gül ər var. Girdik bu yola Eəq ilə bilə, Q əriblik elə Bizi salar var. Bu yol uzaqdır, M ənzili çoxdur, Keç idi yoxdur, D ərin sular var. H ər kim mərdanə G əlsin meydana. Qalmasun cana Kimd ə hünər var. Yunus, s ən bunda, Meydan ist əmə. Meydan iç ind ə M ərdanələr var. 2) Altı hecalı. Bu nümunədə üçüncü hecadan sonra durak vardır: əeyximin elləri, Uzaqdır yolları. Açıltnıə gülləri, D ərməyə kim gəlir?! əeyximin özünü, Sev ərəm sözünü, Görm əyə kim gəlir?! əeyximin elini, 157 Sev ərəm evini, Ol s əbil əlini, əpməyə kim gəlir?! əhdilə vəfalar, Zövqil ə-səfalar, Bu yolda s əfalar, əəkməyə kim gəlir?! əəhidin donını, Yumazlar qanını, Dost üçün canını, Verm əyə kim gəlir?! Ah il ə göz yaəı, Yunusun haldaəı, Z əhər biəən aəı, Yem əgə kim gəlir?! 3) Yeddi hecalı: Saəa qalasın bunda, Eksiz varasın anda, Nic ə yapasın sonda, Qoyolar qiyam əti? əsrafil surin ora, ələnlər turi kelə, Baə açıq yalın ayaq, əstiyələr ol rəqti. Z əbanilər gələlər, S ər atı götürələr, Tartuəubən yortələr, F əəanlar ölə qatı. Yunus, günahın çoxdur, S ən aəlar isən haqdır, 158 Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|