Ъянуби азярбайъанда милли – демократик щярякат

görüruk. Azərbaycanın XX əsr kulturoloji fikrin inkişaf tarixini
izlədikdə onun nə qədər zəngin olduğunu və özünəməxsusliyi
ilə seçildiyini görürük.Biz burada kulturoloji fikirin inkişaf
istiqamətləri ilə milli şüurun əsas inkişaf göstəriciləri ilə
yaxından tanış oluruq.Və onların cəmiyyətimizin mədəni
inkişafında nə dərəcədə örnək olduğunun şahidi kimi deyə
bilərik ki, kulturoloji fikirin və milli şüurun inkişafı mədəni
irsimizin zənginləşməsində rolları əvəzedilməzdir.

---

MÖVZU:Azərbaycan respublikası 1991-2011-ci illərdə
PLAN:
1.Azərbaycan dövlət mustəqilliyinin bərpa olunması
2.Qarabağ muharibəsi.Xocali faciəsi
3.Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayitmasi və
mustəqilliyin möhkəmləndirilməsi uğrunda mubarizə
4.Azərbaycan Respublikasinin xarici siyasəti
5.XXI əsrin əvvəllərində Azərbaycanda siyasi inkşaf və
demokratik dəyərlərin həyata keçirilməsi
6.Azərbaycan Respublikasinin sosial-iqtisadi inkşafi
7.Azərbaycan Respublikasinin xarici siyasəti və
beynəlxalq əlaqələr
8.1991-2011-ci illərdə Azərbaycan mədəniyyəti
Ədəbiyyat:
1.Azərbaycan tarixi  7 cilddə 7-ci cild Bakı 2008
2.xx  əsr  Azərbaycan tarixi ıı –cild Bakı 2009
3.Azərbaycan Respublikasi 1991-2011.Baki2011
4.Azərbaycan beynəlxalq aləmdə I-V cildlər Baki1996-1999
1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikası parlamentində
«Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında» konstitusiya
aktının qəbul edilməsindən sonra gənc Azərbaycan dövləti iqtisadi, sosial-
siyasi və hərbi sahədə ilk əsaslı tədbirləri həyata keçirməyə başladı. Lakin bu
tədbirlərin həyata keçirilməsi asan olmayıb, xeyli çətinliklərlə üzləşdi. Bu

---

çətinliklər sovet imperiyası dağılıb tarixə çevrildikdən sonra bütün sahələrdə
yaranmış gərgin vəziyyətlə və Ermənistanın Azərbaycana qarşı  əsassız
iddiaları ilə başladığı hərbi təcavüzlə və s. amillərlə bağlı idi. Bütün bu
çətinliklərə baxmayaraq müstəqil Azərbaycan dövləti xalqın və dövlətçiliyin
mənafeyi baxımından geniş tədbirlər həyata keçirməyə başladı. Əlbəttə, bu
tədbirlərin hamısını indiki şəraitdə nəinki əhatə etmək, həmçinin onların tam
obyektiv-tarixi təhlilini vermək mümkün deyildir. Düzgün elmi qiyməti
tarixçilər müəyyən müddətdən sonra verəcəklər. Deməli, indiki təhlil yalnız
ilkin cəhd kimi qiymətləndirilə bilər.
Ermənistan silahlı qüvvələri ilə birlikdə Rusiya hərbi hissələri
tərəfindən Xocalı soyqırımının törədilməsi, Şuşa və Laçının işğal edilməsindən
sonra respublikada yaranmış gərgin sosial-siyasi, iqtisadi və mənəvi-psixoloci
vəziyyətdən çıxış üçün addım prezident seçkilərinin keçirilməsi oldu.
Alternativ əsasla keçirilmiş prezident seçkilərində Azərbaycan xalq
cəbhəsinin namizədinin qələbə çalması ölkənin real müstəqilliyinin, unitar,
demokratik və dünyəvi dövlət quruculuğunun, əsaslı iqtisadi, sosial-siyasi,
mədəni və hərbi sahədə islahatlar keçirilməsinin başlanğıcını qoydu. Daxili və
xarici siyasətdə  əvvəlki illərdən köklü şəkildə fərqlənən yeni işlər görülməyə
başlandı. Bu tədbirlərin içərisində 1992-ci il 7 avqust tarixində «Azərbaycan
Respublikasının Milli Bankı haqqında» qanun diqqəti cəlb edir. Bu qanunla
uzun illər boyu imperiyanın mərkəzi bankından olan asılılığı aradan
qaldırmaq və maliyyə sisteminin sağlamlaşdırılması işinin başlanğıcı qoyuldu.
Ölkənin maliyyə sisteminin sağlamlaşdırılmasında və xalqın həyat
səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasında milli valyutanın dövriyyəyə buraxılması
əsaslı rol oynadı. 1992-ci il avqustun 15-də dövriyyəyə buraxılan milli valyuta-
manat bütün çətinliklərə baxmayaraq dövlətimizin müstəqillik
simvollarından biri oldu.
Heydəd Əliyev genişlənmək təhlukəsi olanvətəndaş
muharibəsini dayandırmaq ucun ağıllı, duşunulmuş siyasi
tədbirlər həyata kecirdi.O, iyunun 13-14 –dəGəncə şəhərində

---

hərbi muxalifətlə danışıqlar aprdı ,mövcud siyasi böhrandan
cıxış yollarnı muəyyənləşdirdi.İyunun 15-dəAzərbaycan
Respublikası Milli Məclisinin fövqəladə sessiyası Həyder Əliyevi
Ali Siovetin sədri secdi. Bu gun Azərbaycanin muasir dövr
tarixinə Qurtuluş Gunu kimi daxil oldu.
1993-cu il iyunun 17-dən 18-nə kecən gecə Elcibəy Bakını gizlicə
tərk edib Naxcıvan MR-in Ordubad rayonuna-doğuldugu Kələki
kəndinə gedir və ölkəni bu ucqar dağ kəndindən idarə etmək
iddiasında olduğunu bildirdi. İyunun 24-dəMilli Məclis
respublika prezidentinin səlahiyyətlərini Ali Sovetin sədri
Heydər Əliyevə həvalə etdi.
Heydər Əliyevin yenidən rəhbərliyə gəldiyi vaxtdan əvvəlki
butun iqtidarlar demək olar ki,əsil mənada ordu quruculuğu ilə
məşğul olmurdular.Onların səriştəsiz siyasəti nəticəsində
respublika ərazisinin 20 faizi duşmən əlinə
keçmişdi.Azərbaycan ordusu bərbad vəziyyətdə
idi,parçalanmışdıhərbi hissələr ayrı-ayrı siyasi qrupların təsiri
altına duşmuşdu.Prezident fərmanı ilə 1993-cu il noyabırın 1-də
dövlət mudafiə şurası yaradılır.Onun həmin gun keçirilən ilk
iclasında ordu quruculuğu,mudafiə məsələləri geniş muzakirə
olundu.Muvafiq qərarlar qəbul olundu.Səfərbərliyin təşkili
döyuş hazırlıöının,qoşun hissələri şəxsi heyyətinin təlim-
tərbiyəsinin təkminləşdirilməsinə istiqamətləndirilmiş tədbirlər
muəyyən edildi.

---

Azərbaycan Respublikası prezidenti H.Əliyevin uğurlu
diplomatiyası milli ordunun yaradılması və guclənməsi
nəticəsində duşmən və onun havadarları artıq munaqişəni
zorakı vasit etdilər.1994-cu il mayın 12-də cəbhələrdə atəşkəsə
nail olundu.ələrlə həll etmək cəhdlərinin imkansızlığını dərk

---