Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anarın şərhi
bacarığını itirirsən və bütün yarada bilib yaratmadıqların tək sənin deyil, milli mədəniyyətin kisəsindən gedir. Xalqımızın fəxr etdiyi nadir Xalça muzeyi sözün hərfi mənasında küçəyə atılıb, yaradıldığı müddətdən, yəni 60 il ərzində bir dəfə abırlı binası olmayan Teatr muzeyinin bu gün qısa bir müddətdə bina almağı mücdəsindən umsuq olduğundan sonra - yenə də binası yoxdur. Dövlət nəinki mədəniyyətə lazımi qayğı göstərmir, hətta indiyəcən malik olduğunu da mədəniyyət ocaqlarının əlindən alır. Dövlətin mədəniyyətə qayğı göstərməsi, onu maddi iflasdan qorumalı olması, bəzi darmacal müəlliflər tərəfindən yanlış yozulur. Dövlətin ədəbiyyata, sənətə qayğısını - saray ədəbiyyatı, saray sənəti yaratmaq cəhdi kimi mənalandırırlar. Bu kökündən yanlışdır. Əvvəla onu deyək ki, Şərqdə də, Qərbdə də memarlığın, rəssamlığın, xalçaçılığın, poeziyanın, musiqinin bir çox şah əsərləri sarayların himayəsində yaranıb. İkincisi, indi belə bir saray da yoxdur axı; plan və maliyyə idarələrinin qəpiyinəcən sənədləşdirilmiş vəsaitinin zəngin saray ənamlarıyla bənzəyişi, bəzi indiki bəylərin keçmiş bəylərə bənzəyişi qədərdir. Üçüncüsü, məgər dövlətin, məsələn, səhiyyəni, maarifi, idmanı dəstəkləməsi saray həkimlərini, saray müəllimlərini, saray idmançılarını şirnikdirmək üçündür? Mədəniyyətimiz təhlükəylə üz-üzədir. Xalqa bağlı olmayan ədəbiyyat, sənət qeyri-mümkündür - bu doğrudur. Amma ədəbiyyatsız, sənətsiz, elmsiz bir xalqı da təsəvvür etmək mümkün deyil. Ötən çətin illərdə yaranan Azəri ədəbiyyatı, sənəti mövcud quruluşun, cəmiy- yətin, mühitin eybəcərliyinə qarşı müqavimət və etiraz simlərində köklənmişdi (təbii ki, söhbət həqiqi ədəbiyyatdan, sənətdən gedir, konyüktürçülər isə o dövrdə də vardı, indi də var). Bügünkü azadlıq, müstəqillik, demokratiya ideyaları göydən düşməyib, bu zəminin dərin qatlarında cücərib boy atıb - namuslu yazıçılarımızın, şairlərimizin, dramaturqlarımızın, sənətçilərimi-zin, alimlərimizin səpdiyi toxumlardan. İndi qarşımızda duran vacib məsələ Azərbaycanımızı dünyaya layiqincə tanıtmaq, bütün planetdə xalqımızın həqiqi və canlı obrazını təsdiq etməkdir.
Bu məqsədləri həyata keçirmək üçün, yəni mədəniyyətimizi qorumaq və yaşatmaq üçün, Ədəbiyyatımızın, sənətimizin, elmimizin, tariximizin həqiqi dəyərlərinə, ayrı-ayrı böyük şəxsiyyətlərinin adlarına, xatirələrinə qahmar durmaq üçün, Şeirimizi, nəsrimizi, tənqidimizi, teatrımızı, kinomuzu, musiqimizi, ifaçılığımızı, təsviri sənətimizi, elmimizi bazar meyarlarından müdafiə etmək üçün, Muzeylərimizi, tarixi abidələrimizi xilas etmək üçün, sənətkarlarımızın, elm adamlarımızın qayğısına qalmaq, onlara maddi və mənəvi yardım göstərmək, onlara olan haqsız hücumlara vaxtlı-vaxtında cavab vermək üçün, Babalarımızdan qalan və nəvələrimizə ötürməli olduğumuz mədəniyyət çırağını sönməyə qoymamaq üçün, Yaradıcı, Elmi və Texniki Ziyalılar Müstəqil hərəkat - AYDINLAR OCAĞI yaratmalıdır. Bu Ocaq siyasi təşkilat deyil, siyasi məsələlərə qarışmır və heç bir siyasi iddiası, üzvlərinin vəzifə iddiası yoxdur. Lakin yeri gələrsə, mənəviyyatımızın qorunması və mədəniyyətimizin inkişafı naminə respublikanın siyasi həyatında iştirak etməkdən imtina etmirik. Hərəkatın əsasını qoyanlar sırasında müxtəlif partiyalara mənsub ziyalılar ola bilər, amma onlar bu hərəkata partiyalarının adından deyil, yalnız müstəqil fərdlər kimi, - mədəni dəyərlərimizi qorumaq məqsədini güdən bir Ocağın fəalları kimi qoşulmalıdırlar. Hərəkatımıza bundan sonra da indiki, ya keçmişdəki partiya mənsubiyyətindən asılı olmayaraq məqsədlərimizi bölüşən hər hansı şəxs qoşula bilər. İlk bəyanatla çıxış edəndən sonra hərəkatın geniş Toplantısını (təsis konfransını) çağırmaq, orada yığcam inzibati qrup yaratmaq, nizamnaməmizi tərtib və təsdiq etmək, Konstitusiyamıza uyğun olaraq rəsmiyyətdən keçmək fikrindəyik. Azərbaycan mədəniyyətinin taleyinə laqeyd və biganə olmayan hər vətəndaşımızdan, ədəbiyyat, elm, sənət təəssübkeşlərindən həmrəylik, arxadaşlıq gözləyirik. Gələcəkdə imkanlarımız artdıqca - öz qəzetimizi, jurnallarımızı buraxmaq, nəşriyyatımızı yaratmaq, xarici ölkələrlə mədəni əlaqələrimizi qurmaq istəyirik. Televiziya ekranında və radio efirdə hərəkatı-mızın çalışmalarını işıqlandıran, onun hazırladığı müstəqil proqramlara saat ayrılması məsələsini qaldıracayıq. Bu bəyanatı imzalayanların çoxu keçmiş quruluşun təsis etdiyi fəxri adları daşıyır. Bizcə bu adların mövcud olması ziyalıları bir növ məhdudlaşdırmaq, əl-qolunu bağlamaq, onların arasında xəstə rəqabət yaratmaqdan başqa heç bir əhəmiyyətə malik deyil. Sənətkar özü öz adını təsdiq edibsə - bu onun ən böyük xoşbəxtliyidir. Əsl sənətkarın əlavə rəsmi təsdiqə ehtiyacı yoxdur. Hərəkatımızın ilk addımı kimi hamımız daşıdığımız fəxri adlardan imtina edirik və Ali Məclisimizə müraciət edirik ki, ümumən fəxri adlar ləğv edilsin. Qayğılarımız, təlaşlarımız çoxdur, amma ümidlərimiz, arzularımız, xoş niyyətlərimiz daha çoxdur. Geniş ictimaiyyətin narahatçılığımızı başa düşəcəyinə, Tarixin isə həyəcan təbilimizn doğru qiymətləndirəcəyinə əminik.
Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|