Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rüfət Göyüşov
Rüfət Göyüşov rin hüquqi vəziyyəti fərqli olduğu üçün qanunverici onlarla əlaqədar alqı-satqı müqaviləsinin tənzimlənməsinə xüsusi yer ayırmışdır. AR MM-in 29-cu fəslinin 2-ci paraqrafmda göstərilir ki, əgər bu paraqrafm aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə, heyvanların, quşların və balıqların alqı-satqısına əşyaların alqı-satqısı haqqında ümumi müddəalar tətbiq edilir. Predmeti cansız əşya olan alqı-satqı müqavilələrinin tənzimlənməsi zamanı satılan əşayanm keyfiyyəti, komplektliliyi, yarar- hhğı və istifadəsi üçün qarantiya məsələlərini nizama salan kifayət qədər normalar vardır. Bu normalar əsasında müqavilə tərəflərinin məsuliyyətinin yaranması əsasları müəyyən olunur. Canlı predmetlərlə əlaqədar isə qeyd olunan qaydaları müəyyən etmək praktiki olaraq qeyri-mümkündür. Odur ki, bu əşyaların verilməsi və bu zaman məsuliyyətin keçməsi ilə əlaqədar məsələlərin tənzimlənməsi xüsusi yanaşma tələb edir. Belə ki, AR MM-in 609-cu maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya əsasən, heyvanların, quşların və balıqların alqı-satqı müqaviləsi bağlanarkən satıcı tərəf aşağıda müəyyənləşdirilmiş uyğunsuzluqlar (başlıca qüsurlar) üçün və yalnız bu qüsurların konkret müddətlər (qarantiya müddətləri) ərzində aşkara çıxdığı halda məsuliyyət daşıyır: I. Faydalı və damazlıq heyvanların satıldığı halda aşağıdakılar başlıca qüsurlar sayılır: a)
cıdır və yük heyvanlarında - manqo, şüurun azalması ilə baş-beynin sağalmaz xəstəliyi, qırtlağm və ya traxeyanm və ya ağ ciyərlərin və ya ürəyin sağalmaz xəstəliyi nəticəsində tənəffüsün çətinləşməsi, habelə gözün daxili orqanlarının iltihabh dəyişməsi - 14 günlük qarantiya müddəti ilə; b)
qaramalda ~ heyvanın vəziyyəti ümumən pisləşməklə vərəm xəstəliyi - 14 günlük qarantiya müddəti ilə, habelə ağ ciyərlərin tam iltihabı - 28 günlük qarantiya müddəti ilə; c)
davarda - qoturluq - 14 günlük qarantiya müddəti ilə, qızıl yel - 3 günlük qarantiya müddəti ilə; taun - 10 günlük qarantiya müddəti ilə.
I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi II. Yeyinti məhsulları əldə etmək məqsədilə heyvanların kəsilmək üçün satıldığı halda aşağıdakılar başlıca qüsurlar sayılır: a)
cıdır və yük heyvanlarında ~ manqo - 14 günlük qarantiya müddəti ilə; b)
qidalanması üçün yararsız etmiş vərəm xəstəliyi - 14 günlük qarantiya müddəti ilə; c)
qarantiya müddəti ilə; d)
donuzlarda - heyvanın çəkisinin yandan çoxunu insanın qidalanması üçün yararsız etmiş vərəm xəstəliyi - 14 günlük qarantiya müddəti ilə, habelə trixin - 14 günlük qarantiya müddəti ilə. Digər heyvanlar, quşlar və balıqlar satılarkən başlıca qüsurlar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən, normativ hüquqi aktlar olmadıqda isə müqavilə ilə müəyyənləşdirilir. Ümumi qaydaya əsasən, əgər alqı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əşyanın təsadüfən məhv olması və ya təsadüfən zədələnməsi riski müqaviləyə uyğun olaraq satıcının əşyanı alıcıya vermək vəzifəsini icra etmiş sayıldığı andan alıcıya keçir (AR MM, mad.571.1). Əşyalarla əlaqədar qarantiya müddətinin axımı, əgər alqı-satqı müqaviləsində ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, əşyanın alıcıya verildiyi məqamdan başlanır. Canlı əşyalarla əlaqədar qarantiya müddəti isə, AR MM- in 609.5-ci maddəsində qeyd edildiyi kimi, riskin alıcıya keçdiyi günün sonundan başlanır. Burada tətbiq olunan qarantiya müddətinin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, qarantiya müddəti ərzində hər hansı başlıca qüsur aşkar edildikdə ehtimal olunur ki, həmin qüsur riskin alıcıya keçdiyi ana qədər mövcud idi (AR MM, mad.611). Nəzərə alsaq ki, AR MM-in 581.1-ci maddəsinə əsasən, satıcı alıcıya keyfiyyəti alqı-satqı müqaviləsinə uyğun gələn əşya verməyə borcludur, o halda qüsur müəyyən olunduğu təqdirdə alıcı qanunla və müqa 41 Rüfət Göyüşov vilə ilə ona verilmiş bütün hüquqlardan istifadə etmək imkanına malik olur. Heyvan, quş və balıq alıcısının qanunvericiliklə müəyyən olunmuş hüquqları bu cür alqı-satqı müqaviləsinin predmetindən asılı olaraq daha qəti xarakter alır. Belə ki, heyvanlarda, quşlarda və balıqlarda başlıca qüsurların olması nəticəsində alıcı yalnız müqavilənin ləğvini tələb edə bilər, qiymətin azaldılmasını isə tələb edə bilməz (AR MM, mad.612.1). Lakin qeyd olunan hüququn həyata keçirilməsi ilə əlaqədar qanunverici məhdudiyyət müəyyən etmişdir. Belə ki, qarantiya müddəti qurtardıqdan sonra üç gündən gec olmayaraq və ya əgər heyvan, quş və ya balıq həmin müddət bitənədək öldürülərsə və ya digər şəkildə tələf olarsa, heyvanın, quşun və ya balığın ölümündən sonra alıcı satıcıya bu qüsur barəsində məlumat verməzsə və ya ona bu barədə bildiriş göndərməzsə və ya qüsur əsasında ona qarşı iddia irəli sürməzsə, alıcı hər hansı başlıca qüsur əsasında ona mənsub hüquqlardan (müqavilənin ləğv edilməsi, predmetin dəyişdirilməsi, çəkilmiş xərclərin və dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsi) məhrum olur (bax. AR MM, mad.613.1). Qanunverici alıcı ilə yanaşı, satıcını da müqavilənin ləğv edilməsi, dəyişdirmə üçün göndərilmə və ya zərərin əvəzinin ödənilməsi hüquqları ilə təmin edir. AR MM-in 613.2-ci maddəsində satıcının göstərilən hüquqlarını həyata keçirə bilməsi üçün qarantiya müddəti qurtardıqdan sonra iki aylıq müddət müəyyən olunmuşdur. Heyvanların, quşların və balıqların alqı-satqısı zamanı məsuliyyətin genişləndirilməsi və məhdudlaşdırılması ilə əlaqədar qanunverici daha mütəhərrik qaydalar müəyyən edir. Belə ki, AR MM-in 610-cu maddəsi ilə müəyyən olunur ki, yazılı müqavilədə tərəflər Mülki Məcəllənin 609-cu maddəsində nəzərdə tutulan məsuliyyətin məhdudlaşdırılmasmm xüsusi şərtləri barəsində razılığa gələ bilərlər. Həmin şərtlərə əsasən, başlıca qüsurların olmamasına və ya müəyyən xassələrin olmasına təminat verilə bilər, qarantiya müddətləri uzadıla və ya qısaldıla bilər.
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|