Yerel Dış Politikanın temelleri

Yerel Dış Politikanın temelleri   141
bilgi, tecrübe, itibar) karşılanabileceği potansiyel bir alan ola-
rak görülmektedir.
2.  Bu çalışmada yerelin uluslararasılaşması sürecinde ulusal yö-
netimin  “gönüllü  mağdur”  konumu  açıklanmıştır.  Yani,  yerel 
yönetimlerin uluslararası boyutunun gelişmesinin siyasî, idarî, 
hukukî  zeminini  hazırlaması  açısından  ulusal  yönetimin  kilit 
rolü vurgulanmıştır. Ulus-üstü ve ulus-altı düzeylere doğru yet-
ki  aktarımında  bulunan  ulusal  düzey,  uluslararası/uluslarüstü 
ve ulus-altı aktörler arasında doğrudan etkileşime kapı açmakta 
ve böylece uluslararası alandaki tekel konumunun azalmasına 
yol açmaktadır.
3.  Yerel yönetimlerin ve birliklerinin uluslararası alanda egemen-
lik ile ilişkisi bakımından konumları irdelenmiştir. Yerel yöne-
timlerin ve Türkiye’deki kamu kurumu niteliğindeki birliklerin 
“egemenlik-şartlı  aktör”,  dünyadaki  yaygın  (kamuya  yararlı) 
dernek  statüsündeki  birliklerin  “egemenlik-şartlı  davranış  ser-
gileyen egemenlik-dışı aktör”, uluslararası birliklerin ise “ege-
menlik-dışı aktör” oldukları yönde açıklama sunulmuştur.
4.  Yerel  yönetimlerin  ve  birliklerinin  uluslararası  çalışmalarının 
ulusal dış politika ile ilişkileri açısından, bu iki düzeyin çalış-
malarının ideal bir ortamda örtüştüğü, zaman zaman ise ayrış-
tığı ve bazen de çatıştığı anlaşılmıştır. Bunların sebepleri ilgili 
bölümde detaylıca açıklanmıştır. 
5.  İki düzey arasında örtüşmenin artırılması, ayrışmanın azaltıl-
ması  ve  çatışmanın  önlenmesi  amacıyla  dünyada  ulusal  ile 
yerel  arasında  kurulan  ilişki  türleri  masaya  yatırılmıştır.  Bu 
ilişkileri, sınırlayıcı rejim, serbest rejim ve düzenleyici serbest 
rejim şeklinde açıklamaya çalışılmış, bu modellerin özellikleri 
ve ortaya çıkma sebepleri izah edilmiştir. Yerel yönetimlerin 
uluslararası alanda yetkilendirilmesi ve, daha önemlisi, ulusal 
ile yerelin çalışmaları arasında ahenk ve tamamlayıcılığın sağ-
lanması için düzenleyici serbest modelin benimsenmesi gerek-
tiği savunulmuştur. 
6.  Türkiye’de yerel yönetimlerin ve bunların birliklerinin uluslara-
rası çalışmalarının hukukî ve idarî çerçevesi tanıtılmış, yaşanan 
bazı zorluklara işaret edilmiştir. Buna göre siyasî-idarî ve siyasî-

---

142  Yerel Dış Politikanın temelleri
güvenlik  eksenli  iki  temel  sebepten  ötürü  yerel  yönetimlerin 
uluslararası  çalışmaları  için  sınırlayıcı  rejim  modelini  benim-
senmiştir. Bu iki sebep, bir yandan Türkiye’de hâkim olan mer-
keziyetçi kültür ve yerel yönetime güven eksiği, diğer yandan 
toprak bütünlüğü ile ilgili kaygılar ile açıklanmıştır. Neticede 
Türkiye’de yerel yönetimlere yurtdışı alanda gelişmiş ülkelere 
nazaran daha dar bir çerçeve çizilmiştir.
7.  Sonuç kısmında, Türkiye’de yerel dış politika alanında etkin ve 
verimli bir sistemin kurulması için bir takım öneriler sunulmuş-
tur. Bunlar, vizyon değişikliği ve sistem değişikliği şeklinde ele 
alınmış, kamu yönetimi kültüründeki gerekli değişimlere de işa-
ret edilmiştir. Sisteme dair öneriler hukukî ve idarî düzenlemeler 
şeklinde sıralanmıştır. Ayrıca akademik camianın bu değişimler 
için vermesi gereken desteğine kısaca yer verilmiştir. Özetle ifade 
edilecekse,  yerel  dış  politika  ile  ulusal  dış  politika  arasında  bir 
ortaklık vizyonuna, işbirliği kültürüne ve koordinasyon mekaniz-
masına ihtiyaç vardır. 
Diğer yandan, bu çalışmanın sınırlı olması sebebiyle burada giril-
memiş başka önemli mevzular vardır. Bunlara devam edecek çalış-
malarda yer vermeye çalışılacaktır. Tezin hareket noktalarından biri 
olan, Türkiye’deki yerel yönetimler ve merkezî idare için bu alanda 
bir işbirliği modeline yönelik bazı tekliflerde bulunmak ve ileriki ça-
lışmalara zemin hazırlamak amacına ise bir ölçüde yaklaşılabilmiştir. 
Oysa yerel yönetimlerin uluslararasılaşması, giderek belirginleşen bir 
gerçek olarak, değişen dünya şartlarının neticesinde yeni ve kalıcı bir 
fenomen olmaya adaydır. Dünyadaki tecrübeler ülkemize yol göste-
rici nitelikte olup, bu alanda gayret ve heyecanla çalışma yapmamıza 
adeta davetiye çıkarmaktadır. 

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   143
kaYnakÇa
kitaplar 
1.  AMEN, Mark, TOLY, Noah, MCCARNEY, Patricia ve SEGBERG, Klaus. 
(Ed.). (2011). Cities and Global Governance. Surrey, GB: Ashgate Pub-
lishing. ISBN: 9781409408932
2.  ARI, Tayyar. (2008). Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika. MKM Yayın-
cılık, Bursa. ISBN: 9786055911041
3.  ARIKBOĞA, Erbay. (2008). Yerel Yönetimler ve Organları: Organlar 
arası İlişkilerin Üç Boyutlu Analizi. 
BOZLAĞAN, Recep ve DEMİRKA-
YA, Yüksel (Ed.). Türkiye’de Yerel Yönetimler içinde. İstanbul: Nobel, 
ss.157-204. ISBN: 978-605-395-082-0 
4.  BAŞLAR,  Kemal.  (2005).  Uluslararası  Hukukta  Hükümet  Dışı  Kuru-
luşlar. Vestfalya Sonrası Süreçte Küresel Sivil Toplum. Ankara: Nobel 
Yayın. ISBN: 975-591-638-5
5.  BERGERET-CASSAGNE, Axelle. (2009). Pour une Europe Fédérale des 
Collectivités Locales. Un Demi-Siècle du Militantisme du Conseil des 
Communes et des Régions d’Europe. 1950-1999. L’Harmattan. ISBN: 
9782296098220
6.  BERİŞ, Hamit Emrah. (2006). Küreselleşme Çağında Egemenlik. Ulusal 
Egemenliğin Yeni Sınırları. Ankara: Lotus. ISBN:975-6665-29-7  
7.  BONTENDAL,  Marike  (2009).  Cities  as  Partners.  The  Challenge  to 
Strengthen  Urban  Governance  Through  North-South  City  Partners-
hips. Delft: Eburon. ISBN: 978-90-5972-313-9
8.  BOZLAĞAN, Recep. (2012). İstanbul; Derinlik, Değişim ve Güç. İs-
tanbul: Hayat Yayınları, 2. Baskı. ISBN: 978-605-5878-88-7

---