Yerel Dış Politikanın temelleri

132  Yerel Dış Politikanın temelleri
Öneri 3: ulusal-Yerel koordinasyon mekanizması:  
 
       Yerel Dış Politika istişare kurulu
70
 
arkaplan: 
Yerel yönetimlerin yurt dışı çalışmalarının, ulusal dış politikaları 
tamamlayıcı ve destekleyici nitelikte önemli bir unsur olduğu gerçe-
ği birçok ülkede kabul görmüştür. Bu durumun en gelişmiş örneğini 
Fransa sunmaktadır. Bu ülkede, yurt dışı çalışmaları alanında ulusal 
ve yerel düzeyler arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlayan ku-
rumsallaşmış  bir  yapı  mevcuttur.  1992  yılında  kurulan  “Ulusal  Ye-
rinden  İşbirliği  Komisyonu”,  hükümet  ve  yerel  yönetimler  arasında 
arayüz işlevini görmektedir. Komisyon; Dışişleri, Kültür, İletişim, Mil-
li Eğitim, Göç, Kalkınma İşbirliği ve diğer bakanlıkların temsilcileri 
ile belediyelerin ve bölgelerin birliklerini düzenli olarak ve eşit bir 
sayıda  bir  araya  getirmektedir.  Söz  konusu  platform,  koordinasyo-
nu ve her iki düzeye yönelik bilgi paylaşımını teşvik etmekte, ayrıca 
uluslararası  faaliyetlerin  çevrim-içi  haritası,  veri  tabanı  gibi  faydalı 
hizmetler sunmaktadır.    
Benzer bir yapı, Fransa örneğinden esinlenerek, Brezilya Cumhur-
başkanlığı bünyesinde de kurulmuştur (geniş bilgi için bkz. “Düzenle-
yici serbest rejim modeli: Fransa ve Brezilya” bölümü). 
Öneri:
Yukarıdaki tecrübenin ışığında, Türkiye’de uluslararası faaliyetler-
de bulunan merkezî idare kurumları ile yerel yönetim ve birliklerini 
düzenli olarak bir araya getirecek bir koordinasyon platformu kurul-
malıdır. Böylece, hâlihazırda gerek yerel ve ulusal aktörler arasında, 
gerekse  yerel  yönetimlerin  kendi  aralarında  uluslararası  faaliyetler-
den, hedeflerden ve planlardan düzensiz bir şekilde haberdar olun-
duğu,  özellikle  de  bilgi  ve  deneyim  paylaşımının  yetersiz  düzeyde 
olduğu mevcut durum düzeltilecektir. 
Yerel Dış Politika İstişare Kurulu, her üç ayda toplanarak şu ku-
rumları bir araya getirebilir: Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı Ma-
hallî İdareler Genel Müdürlüğü ve AB ve Dış İlişkiler Dairesi, Kültür 
70  Kaynak  olarak  gösterilen  çalışmalarda  bu  birimin  adı,  Fransız  emsalinden  hareketle  “Ulusal 
Yerinden İşbirliği Komisyonu” şeklinde önerilmişti.  

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   133
ve Turizm Bakanlığı, TİKA, Başbakanlık Yurt Dışı Türkler ve Akraba 
Topluluklar Başkanlığı, Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatör-
lüğü, AB Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yurtdışı Dairesi, TBMM 
İçişleri ve Dışişleri Komisyonları, belediye ve vilayet birlikleri, büyük-
şehir belediyeleri, UTK’ya göre kurulmuş uluslararası yerel yönetim 
teşekkülleri, dış politika ve yerel yönetim araştırma merkezleri, düşün-
ce kuruluşları ve akademya temsilcileri.
Söz  konusu  yapının  sekreteryası  Cumhurbaşkanlığı,  Başbakanlık 
veya Dışişleri Bakanlığı bünyesinde olabilir, ayrıca diğer ülkelerin bu 
husustaki tecrübelerinden yararlanmalıdır. Bu yapının başarılı olması 
için,  merkezî  idarenin  ile  yerel  yönetimlerin,  “emir-komuta  zinciri” 
yaklaşımından  uzak,  hakikî  bir  eşitlik  ve  ortaklık  ruhu  ile  bir  araya 
getirilmesi elzemdir. 
Öneri 4: Dışişleri Bakanlığı Bünyesinde  
 
      Yerel Dış Politika Birimi 
arka Plan: 
Yukarıda sunulan Fransa’daki uygulamanın örneğinde, yerel yö-
netimlerin uluslararası alanda aktif olmalarını sağlamak ve bunların 
yurt  dışındaki  çalışmalarını  pratikte  desteklemek  amacıyla,  Fransız 
Dışişleri  Bakanlığı  bünyesinde  “Yerel  Yönetimlerin  Dış  Faaliyetleri 
Delegasyonu“ adlı özel bir birim oluşturulmuştur. Başında bulunan 
Yerel  Yönetimlerin  Dış  Faaliyetleri  Delegesi,  aynı  zamanda  Ulusal 
Yerinden İşbirliği Komisyonu’nun Genel Sekreteri konumundadır.  
Yerinden işbirliği açısından “öncelikli” olarak belirlenen ülkeler-
deki Fransız diplomatik misyonlarında ise, özellikle bu konu ile ilgi-
lenen, hedef ülkeler ile ilgili bilgiler ve uygulanacak prosedürler ve 
işlemler konusunda yerel yönetimlere destek veren bir görevli tayin 
edilmektedir. 
Öte yandan, özellikle gelişmekte olan ülkelere yönelik kalkınma 
işbirliği çalışmalarında gerektiğinde Fransız yerel yönetimlerin yaban-
cı devletlerin ulusal kurumları ile doğrudan sözleşme imzalamalarına 
imkân  tanınmaktadır.  Burada,  uluslararası  hukuk  açısından,  bir  ya-
bancı devleti temsil eden kurumlarla ancak devletin yetkili kurumla-
rının akit imzalayabilecekleri hükmü ihlal edilmiş olmamaktadır. Zira 

---

134  Yerel Dış Politikanın temelleri
Fransız Devleti, yabancı devlet ile akdetme yetkisini gerekli gördüğü 
hallerde yine kendisi adına bir alt yönetim düzeyine bırakmaktadır. 
Misalen,  Aşağı  Normandiya  Bölgesi  (
Basse-Normandie),  Makedon-
ya’da yerel demokrasinin güçlendirilmesine yönelik bir projenin söz-
leşmesini,  Makedonya  Cumhuriyeti’ni  temsil  eden  bir  büyükelçi  ile 
imzalamıştır.  Fransız  Dışişleri  Bakanlığı,  konuyu  inceledikten  sonra 
imza konusunda bölge yönetimini vekil kılmıştır. Yine Pays-de-la-Loi-
re Bölgesi, Afrika’nın Burundi Devleti ile çevre koruma, tarım ve gıda, 
halk sağlığı ve spor alanlarında bir işbirliği anlaşmasını imzalamıştır. 
Bu tür durumlarda Yerel Yönetimlerin Dış Eylemleri Delegesi’nin gö-
rüşüne istinaden Dışişleri Bakanlığı yazılı izin vermektedir
71
.    
Öneri:
Türk yerel yönetimlerinin uluslararasını çalışmalarını takip etmek, 
koordinasyonu  sağlamak,  bilgi  ve  yönlendirme  desteğini  vermek 
amacıyla T.C. Dışişleri Bakanlığı bünyesinde Yerel Dış Politika Birimi 
(daire başkanlığı veya genel müdürlük yardımcılığı düzeyinde) oluş-
turulabilir.  Söz  konusu  birim,  başta  İçişleri  Bakanlığı  Mahallî  İdare 
Genel Müdürlüğü ile olmak üzere, diğer kurumlar ve yerel yönetim 
ve birlikleri ile etkin bir iletişim ve etkileşim içinde faaliyet göstermeli-
dir. Ayrıca yerel yönetimlerin yurtdışı çalışmaları açısından önem arz 
eden ülkelerdeki diplomatik dış temsilciliklerde yerel yönetim tecrü-
besine sahip görevliler (müşavirler) yer alabilmelidir. Bunun için ye-
rel yöneticiler yurtdışı geçici görevlendirme yoluyla bu temsilciliklere 
atanabilmelidir.
Öneri 5: aB Bölgeler komitesi karma istişare komitesi 
arka Plan:
Avrupa Birliği müktesebatının en az üçte ikisinin doğrudan yerel 
yönetimleri ilgilendirdiği gerçeğinden dolayı, AB üyeliği sürecinde 
olan  Türkiye’de  yerel  yönetimlere  ve  birliklerine  önemli  görevler 
düşmektedir. Bu nedenle, yerel yöneticiler uyum sürecine aktif bir 
şekilde dâhil edilmelidir. Halka en yakın düzeyde bulunan kurum-
71  Fransa  Ulusal  Yerinden  İşbirliği  Komisyonu  Genel  Sekreteri  ve  Dışişleri  Bakanlığı  Yerel 
Yönetimlerin  Dış  Faaliyetleri  Delegesi  Antoine  Joly  ile  30.03.2009  tarihinde  Paris’teki 
makamında yapılan görüşme.

---