Yerel Dış Politikanın temelleri

138  Yerel Dış Politikanın temelleri
Tüm bu kaynakların hepsini incelemek maalesef bu sınırlı çalışma kap-
samında mümkün olamamıştır. Ancak devam edecek çalışmalar kap-
samında dünyanın elde ettiği tecrübeyi etüt etmeye gayret edilecektir.
Bu  alanla  ilgili  Türkiye’deki  eksikliğin  giderilmesi  için  bilim  ve 
araştırma kurumlarında ilgili programların ve ihtisas birimlerinin ku-
rulmasında fayda vardır. Yerel yönetimin uluslararasılaşması, iki bilim 
disiplininin ilgi odaklarının kesiştiği bir alanda bulunmaktadır: yerel 
yönetim araştırmaları ve uluslararası ilişkiler araştırmaları. Dolayısıy-
la yerel dış politikayı konu edinecek araştırmacıların her iki boyuta 
yeterince hâkim olmaları gerekir. Bu alana has yeni bir bilim dalının 
açılması gündeme gelecek olsa, bunun kurumsal olarak uluslararası 
ilişkiler bölümü kapsamında mı, yoksa yerel yönetimler bölümü kap-
samında  mı  kurulması  gerektiği  sorusu  önemlidir.  Her  iki  yaklaşımı 
destekleyen argümanlar öne sürülebilir:
1. uluslararası ilişkiler Disiplini
Yerel  dış  politika,  uluslararası  ilişkilerin  yeni  bir  alt  dalı  olarak 
görülebilir.  Zira  yerel  yönetim  gibi  yeni  aktörler  (tüm  diğer  yeni 
“gelenek-dışı”  aktörlerin  yanı  sıra)  uluslararası  düzlemde  hareket 
etmekte  ve  uluslararası  meselelerin  çözümüne  katkıda  bulunmak-
tadır. “Diplomasi” sözcüğünü ödünç alarak gelişen paradiplomasi, 
şehirler diplomasisi, veya “dış politika” terimini kullanarak oluştu-
rulan  yerel  dış  politika  gibi  kavramlar  da  zaten  Uluslararası  İlişki-
ler alanına işaret etmektedir. Ayrıca bir başka argümana göre, yerel 
yönetimlerin bu alanda ulusal dış politika ve uluslararası kurumlar 
ile ilişki boyutu vardır ki, konuyu doğal olarak Uluslararası İlişkiler 
disiplinine yaklaştırmaktadır. 
2. Yerel Yönetimler Disiplini
Bir diğer yaklaşımla ise, yerel dış politikanın aslında değişen dünya 
şartlarında yerel yönetim alanının yeni bir boyutunun olduğu savunu-
labilir. Yani demokraselleşme ortamında “mahallî müşterek” olgusu-
nun değişim geçirdiği, bu ölçeğin uluslararasılaştığı veya, geleneksel 
dâhilî boyutunun yanı sıra artık bir de uluslararası bir boyut edindiği 
söylenebilir. Yerel dış politikayı yerel yönetimler alanı ile bağlantılan-
dıran argümanlar şeyle sıralanabilir: 

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   139
A)  Yerel yönetimin uluslararası alana çıkmalarını sağlayan/ zorla-
yan faktörler arasında, bunların kendi hizmetleri daha iyi yü-
rütmek ve yeni kaynakları elde etmek için arayışlara girdikleri 
daha önce ifade edilmişti
74
. Yerel dış politikanın dünyada gide-
rek  ağırlık  kazanan  temel  saikin,  (ekonomik,  malî,  teknolojik 
vb.) “fayda” elde etmek olduğuna işaret edilmişti. Bu “faydacı” 
yaklaşımın  ağırlık  kazanması
75
,  yerel  dış  politikanın  buradaki 
temel gerekçenin yerel topluluğa ve yerel seçmene daha iyi bir 
yaşam kalitesini sunmak olduğunu göstermektedir. 
B)  Ayrıca, yerinden işbirliği konsepti kapsamında incelenen, ge-
lişmiş ülkelerin yerel yönetimlerinin gelişmekte olan ülkelerin 
yerel  yönetimlerine  kapasite  oluşturma,  yenilik  transferi,  iyi 
uygulamalar  vb.  araçlar  yoluyla  yardım  etme  girişimleri  bile, 
dikkat edilirse, hedef ülkelerinde yerel yönetimi ve yönetişimi 
güçlendirmeyi amaçlamaktadır
76
. 
C)  Yerel  yönetimlerin  uluslararası  ilişkilerinin  çerçevesini  oluş-
turan  ulusal  mevzuatlarda  da,  bu  çalışmaların  yerel  boyutla 
veya yerel yönetim hizmetleri ile ilgili olmaları şart koşulmak-
tadır
77
. Dolayısıyla “yerellik” kıstası bu çalışmaların temel kıs-
tasıdır,  her  ne  kadar  bu  çalışmaların  coğrafî  kapsamı  ulusal 
sınırları aşıyor olsa bile. 
Bu sebeplerden ötürü, yerel yönetimlerin uluslararası boyutu ter-
cihen yerel yönetim programları kapsamında ele alınmalıdır. Yerel 
yönetim ve birliklerinin varlık sebepleri, özellikleri, işleyişleri ve te-
mel saikleri bilinmeden bunların uluslararası çalışmaları gereği gibi 
anlaşılamaz. Fakat bu çalışmalarda uluslararası ilişkilere dair bilim-
sel destek, özellikle giderek önem kazanan çeşitli paralel diplomatik 
aktörlerle ilgili bilgiler yeterli düzeyde olmalıdır. Her hâlükârda bu 
alan, disiplinler arası bir yaklaşımı gerektirecektir.
Kaynak  araştırması  kapsamında  yerel  yönetimlerin  uluslarara-
sı çalışmalarını konu alan yabancı bilimsel çalışmaların ekseriyetle 
74  Bu hususta yukarıda Salomon (2011),  Barros (2010) ve Mikenberg (2006)’in tespitlerine yer 
verilmişti. 
75  Bu hususta yukarıda van der Pluijm ve Melissen (2007)’in tespitlerine yer verilmişti.
76  Bontenbael (2009)’in çalışması bu hususta birçok örnek sunmaktadır. 
77  Bkz. Belediye Kanunu, md.74 ve İl Özel İdaresi Kanunu, md.62’de geçen “görev alanıyla ilgili 
konularda”; Sırbistan Yerel Özerk Yönetim Kanunu, md. 88 “ortak çıkar alanlarında”;  Roma-
nya Yerel Kamu İdaresi Kanunu, md.13/2 “yerel yönetimlerin yetki alanlarında bulunan konu-
larda”; Karadağ Yerel Özerk Yönetim Kanunu, md.130 “yetki alanları dâhilinde” ifadeleri. Bu 
emsalleri çoğaltmak mümkündür.

---

140  Yerel Dış Politikanın temelleri
uluslararası ilişkiler departmanlarında, uluslararası ilişkiler uzmanları 
veya öğrencileri tarafından ele alındığı tespit edilmiştir. Buna muka-
bil  tez  yazarının  fiilen  yerel  yönetim  birliğinde  görev  alması,  geç-
mişte de yerel yönetim tecrübesine sahip olması ve hâlihazırda oku-
duğu yüksek lisans programının da mahallî idareler ağırlıklı olması 
şüphesiz  bu  tezde  yapılan  analizleri  kolaylaştırmış,  çözümlerin  ve 
önermelerin ortaya çıkmasına el vermiş, yerel yönetimlerin ve birlik-
lerinin uluslararası alanda varlığının sebeplerini daha iyi kavramakta 
yardımcı  olmuştur.  Bu  kişisel  tespitten  hareketle,  yerel  dış  politika 
araştırmalarının  yerel  yönetim  menşeli  programlarda  kurulmasının 
isabetli olacağı ileri sürülebilir.
4.3. Sonuç 
Bu tezin sonucunda, giriş bölümünde yer alan sorulara cevaben 
şunlar söylenebilir:
1.  Uluslararası alanın aktif aktörleri haline gelen yerel yönetimle-
rin “uluslararasılaşması” olgusunun sebeplerine dair yaygın bir 
açıklama,  bu  olgunun,  küreselleşme  sürecinde  ulus-devletin 
zayıflaması ve yerel düzey ile uluslararası/küresel düzey ara-
sında yoğun ilişkilerin kurulması sonucunda geliştiği şeklinde-
dir. Bu görüş, bir yandan ulusal düzeyin bu süreçlerin gelişi-
mindeki kilit rolünü, diğer yandan demokratikleşme sürecinin 
esas etkisini göz ardı etmektedir. Bu tezde detaylıca üzerinde 
durulan konu, yerel yönetimlerin uluslararası alanda aktif ol-
malarını  sağlayan,  demokratikleşme  ve  küreselleşme  gibi  iki 
farklı ve paralel olgunun müşterek etkisidir, yani 
demokrasel-
leşme  olgusudur.  Demokratikleşmenin  teşvik  ettiği  yerinden 
yönetim  sayesinde  yetkileri  artan,  küreselleşme  ile  yurtdışın-
daki  aktörlerle  etkileşimi  yoğunlaşan  ve  karşılıklı  bağımlılığı 
artan yerel yönetimlerin uluslararası ilişkileri giderek profesyo-
nelleşmektedir. Başka bir ifade ile, demokratikleşmenin meş-
rulaştırdığı, küreselleşmenin kolaylaştırdığı yerel yönetimlerin 
uluslararasılaşması, bunlara alışılmış mahallî boyunun yanın-
da bir de uluslararası bir boyut katmaktadır. Artık “yurtdışı”, 
yerel yönetimler açısından bazı ihtiyaçların (ekonomik fayda, 

---