yodgorlikdan uning ideal (mavhum) qiyofasiga olib o ‘tish bo'lgan.
Pirovardida tarixiy bo ‘lgan, lekin dastlabki
qurilishdan keyingi
q o ‘shim chalar sokzsiz olib tashlanar edi. Binoni qurgan birinchi
m e’m o r rejalagan, lekin amalga oshmay qolgan b in o n in g qismi-
ni ta ’m irlayotgan m e ’m o r tugatib qo‘yishi kerak edi. Shuning
u ch u n ham ,
bu usul
«stilistik yo ki romantik ta \mirlash»
nom ini
oldi va u XIX asr o lrtasida keng tarqaldi. Ryoskin ay tg an pessi-
m istik gaplar am alda haqiqatga aylanar edi. Buning u stiga o ‘sha
davrda eklektizm ham tarqalardi. Shu bilan birga, xatolam i to ‘laroq
tushunish uch u n ta ’m irlash hali alohida sohaga ajralm aganligini
ham nazarda tutish kerak. XIX asr oxirida stilistik ta ’m irlashdan
norozilik paydo bo‘ldi. Bu ta 'm ir natijasida yodgorlik o‘m ig a tash-
qi jih a td a n o ‘xshash b o klgan, aslida
boshqa bino vujudga kelib
qolar edi. Zamonaviy m e’mo m i o'tmishdagi uslubiyatga to ‘la yetak-
lay olish m um kinligi shubha ostiga olindi. Pirovardida shunday
xulosaga kelindiki, rejalangan holatni emas,
balki u n in g amalga
oshganini ta ’mirlash zarur.
T a ’m irlashning yangi prinsiplarining sh ak llan ish id a Ryos-
k in nin g izdoshi U ilyam M oris faoliyati katta rol o ky n ad i. Yan-
gicha qarash italiyalik
K am illo Boytoning
«Latif san 'a tlarn in g
am aliy m asalalari» asarida o ‘z aksini topdi. K .Bayto
fikricha,
yodgorlikning aslliligi tarixiy hujjatning aslliligi bilan barobardir.
U Ryoskinga o ‘xshab t a ’m irlashni butunlay inkor e tm a d i. Boy-
to ta ’m irga q o kyiladigan sh artlarin i qattiq q o ‘ydi. S hartlarning
m uhim lari: dastlabki va keyingi qismlarni stilistik jih a tid a n farq-
lash, ularni turli ashyoda qilish, yangi kiritilgan q ism lard a may-
da detallarni, chunonchi, naqshlam i bermaslik (Valadye T it zafar
darvozasida shunday qilgan edi), yangi kiritilgan q ism larn i (ki-
ritm alarn i) maxsus belgi va yozuvlar bilan ajratib q o ‘yish, to -
pilgan qism larni yodgorlik old id a
nam oyish qilish, o ‘tkazilgan
ta ’m ir t o ‘g‘risida maxsus lavh (taxta) o ‘rnatib q o 'y ish , bayon-
n o m a tuzish, o ‘tkazilgan tadqiqiy va ta ’m ir ishlarini su ratg a olib
q o ‘yish, ularni chop etish yoki yodgorliklarning o ‘z id a saqlash,
qabul qilingan yechim lam i jamoatchilikka keng ovoza qilish. Boy-
to bularni dogm aga aylantirmay, “sharoitga qarab” qo‘llash zarur-
ligini uqtirgan.
Boyto ta'm im ing uch xilini ajratadi:
1. Arxeologik ta ’mir
(antik yodgorlik uchun, o ‘ta aniqlik talab
etildi).
2. Erkin ta ’mir {
o ‘rta asr yodgorliklari uchun,
qismlari m ut-
laqo saqlanmagan bo ‘lsa ham , bo'lm aganligi begum on bo‘lsa,
tiklanadi).
3. Arxitekturaviy ta \mir
(Uyg'onish va undan keyingi davrlarda-
gi yodgorliklar uchun, obidalardagi tartiblilik, m untazam lilik
yo'qolgan holda qismlari yetarli miqdordagi aniqlik bilan tiklanadi).
O bidalar qiym atining qirralari tobora
ko kpaya borgan tad -
qiqotchilarning izlanishlari davom ida avstriyalik
Dostları ilə paylaş: