Yodgorliklarini
Yüklə 5,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ta’mirlash amalivoti
to ‘g‘risida gap yuritamiz. Amali- y o td a yodgorliklarda qoMlaniladigan ishlar 3 xilga: a) tuzatish, b) konservatsiya (qotirish) va v) ta'm ir ishlariga. bo ‘linadi. Bu farqlash shartlidir. Lekin u ishlarni bajarishda q o ‘llaniladigan hujjatlarning tarkibi ham da ularni qabul qilish tartib in i belgi- laydi. U yoki bu ish xilini bajarishdan avval yodgorlik albatta ta d q iq qilinishi kerak. a ) Tuzatish (rem ont) — dam ba-dam o ktkaziladigan ishlar b o 'lib , oddiy qurilish uslublari bilan olib boriladi. Saqlanishi lo z im boklgan qismlarni aniqlash uchun alohida tadqiqot o ‘tkazi- ladi. K o‘pincha tuzatish vaqtida ta ’m ir ishlari q o ‘shiladi: aw algi qism lar ochiladi, ayrim qism lar tiklanadi va h.k. b) Konservatsiya — yodgorlikni saqlash maqsadida olib bo- riladigan ishlar. Konservatsiyaning 2 tu ri mavjud. Birinchisi , tez buzilib ketishni b artaraf etish uchun qilinadi, m asalan, tirgak o ‘m atish, ustini yopib qo'yish va h.k. Ikkinchi Jahon urushidan keyin bu usul keng qo‘llanildi, buni m uhandislik ta 'm iri deb a ta s a o krinli b o ‘ladi. Ikkinchisi, m urakkabroq ishlar b o 'lib , uzoq vaqt ta ’sir etadigan salbiy om illar bartaraf etiladi, m asalan, asos va poydevorni m ustahkam lash, konstruksiyalarning q u w a tin i oshirish, b og‘ich lar o ‘rnatish va boshqalar. K onservatsiyada ta ’m im ing ayrim unsurlari ishlatiladi. Konservatsiya keyinchalik yodgorlikni ochish imkoniyatidan m ahrum qilib qo‘ymasligi kerak. K onservatsiyadan a w a l nafaqat m uhandislik va texnologik tad- qiqot, balki jiddiy m e’moriy tadqiqot ham o‘tkazilishi lozim. Obidada yangi k o ‘rinm aydigan konstruksiya xillarini ishlatish m a'qul. Konservatsiya ishlari alohida puxtalik bilan olib borilishi, qo ‘yiladigan talablarga javob berishi lozim. Konservatsiyaning muhim turi xarobalami konservatsiyalashdir. Xaroba deb qadim gi anchagina buzilgan bino tushuniladi. Ular buzilgan holda b o ‘lsa-da, yodgorlik hisoblanadi. X arobalarning b a ’zilari arxeologik ishlar natijasida ochiladi. Venetsiya xartiyasi xarobalam i m inim al to ‘ldirish orqali saqlashni tavsiya etad i. Xa- robalar ayrim hollarda u yer, bu yerdagi bo ‘laklardan tashkil topadi. Bu unga alohida ta'sirchanlik bahsh etadi. Konservatsiya- ni bajarishda t a ’sirchanlik im kon qadar saqlanishi kerak. Shu bi lan birga, x aro b alam i tartibga keltirish hojati ham tu g ‘ iladi. Bu 2 usul: anastiloz — joyi o ‘zgargan b o ‘laklarni o ‘z o ‘rniga o ‘rnatib qo'yish va obodonlashtirish unsurlaridan foydalanib, y o ‘q b o ‘lib ketgan devor, ustun kabilaming 0 ‘rinlarini farsh etish (tosh q o ‘yib qoplash) orqali bajariladi. v) T a ’m irlash — eng m urakkab, kompleks ishdir. Asosiy maqsadi — yodgorlik hayotini uzaytirish. Ta’mirlash konservatsiya va tuzatishni o ‘z ichiga oladi. Shu bilan birga, ta'm irlash yodgor lik qiyofasini an ch a o ‘zgartiradi. Bunga yodgorlikning badiiy qim- m atlarini to ‘la ochish am allari sababchi b o ‘ladi. Aksari faqat gu- monsiz tasdiqlangan qismlargina tiklanadi. Stilistik ta ’m ir uyush- tirm aslikka h arak at qilinadi, keyingi qatlam larning qiy m ati ham |