Yolcu-roman verstka indd
Yüklə 2,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
44 David Tbilelinin – David Eliqulaşvilinin tərbiyəsi, mərifəti, əxlaqı həmişə məndən ötrü örnək olmuşdu, yəqin, bundan sonra da olacaqdı. 44. Davidi Marselə yola salmağa üç nəfər getdik: Jilber Sorel, Xose Karvalyo və mən. Kollej dö Fransa hazırlaşan Xose qalma- ğıma bərk sevinirdi, elə birgə kirayə ev tutmaq ideyası da onun ağlına gəldi. Jilber Sorel Nəbatat bağında işə düzəlmişdi, amma Sorbonnda oxumaq arzusundaydı, bu səbəbdən işini itirməməklə bağlı yollar arayırdı. Jilberin Sən-Lui tərəflərdəki bir karvansa- radan kirayələdiyi keb sürücüsü Davidi Dicönə qədər aparmağı razılaşmışdı, ordan o tərəfə başqa keb tutacaqdı. Onacan ilk dəfə Davidlə fikrimiz üst-üstə düşmədi: o, madam Qrenyönün evinin satışından aldığımız pulu yarıbayarı bölmək istəyirdi, mənsə buna etiraz eləyirdim; birincisi, madam Qrenyö Davidin mürəbbiyəsi olmuşdu, onların evində yaşayıb hörmət görmüşdü, ikincisi David yola çıxırdı, mən Parisdəydim, bəd ayaqda oxu- mağın daşını atıb çörəkpulu qazana bilərdim, üçüncüsü, canıma cəfa basıb yaxşı oxuyardım, təqaüd qazanardım. Ona görə də cəmi səkkiz yüz frank götürməyə razı oldum, bu pulla azı ya- rım il çulumu sudan çıxara bilərdim. Hər nəsə, Marsel yolunda Davidlə qucaqlaşdım, dönə-dönə öpüb-qoxuladım, Görgü ağaya, Rusudan xanıma, Ketinoya, Dariya xalaya, tanıyanların hamısına çoxlu-çoxlu salam-dua göndərdim, qismət olsa, gələcəyimi vəd elədim. Əlbəttə, imkan tapıb Rüxsara xalagilin halından xəbər tutmasını da rica elədim. Aramızda açıq söhbət olmasa da, David Züleyxaya meylimi duymuşdu, ona namə-filan göndərmədiyimə təəssüflənsə də, yəqin ki, xəbər tutar, sağ-salamat olduğumu çat- dırardı. Elə ilk fürsətdəcə ətraflı naməylə məni hər şeydən hali eləyəcəyinə söz verdi, Tiflisdən bəri ayrılmadığı gümüş işləməli qədimi mücrünü də mənə bağışladı, bura ən qiymətli şeylərini qoyarsan, dedi. Yenə qucaqlaşdıq, kebə minib toz qopara-qopara getdi, ondan sonra bir daha görüşmədik. 45. Xose Karvalyo seçimini eləmişdi, Jilber Sorel də Sorbonn- da təbiət elmlərinə davam eləmək, ya da təbabəti öyrənmək istəyirdi. Mənim təbiətimdə təbabət yoxudu, xristian ilahiyyatı- nı, İsa Məsihin yaratdığı dini öyrənməyimin anlamını görmür- düm, təbiət elmlərini öyrənsəydim, gərək hardasa oturaq həyat 45 keçirəydim, dini hüquq bəlkə də işimə yarayardı, amma o da mənlik deyildi. Yeganə məqbul olan azad sənətlər idi, yazı- nı, natiqliyi, poeziyanı, rəsm çəkməyi, musiqini… öyrədirdi, bu da hər yerdə lazım gələrdi. Neçə illərdən bəri Sorbonnda oxu- maq xəyalıyla yaşayan Lilber hər şeyi yerli-yataqlı öyrənmişdi, dediyinə görə, sınaqlar həddən artıq ağır keçir, on il o sınaqlara dözməyib oxumağı atanlar da az deyil. Axırıncı ildə, təhsilini bitirəndə bütün gün ərzində dincəlmədən, yeyib-içmədən iyirmi nəfərin suallarına cavab verməli olur. Məndən ötrü başlıcası ilkin sınaqlara dözüb Sorbanna düşmək idi, qalanı taleyin işiydi. Müs- yö Kalenin dediyinə görə, bu qüvvəm, biliyim daxilindəydi, on il ərzində firəngcəni mükəmməl mənimsəmişdim, qalan fənlərdən də bu vaxtacan pansionu bitirən şagirdləri arasında ilk üçlüyə la- yiq idim. Davidi yola salandan sonra Jilber Sorellə bir aya yaxın ünsiyyətimiz, Xose Karvalyoyla ciddi məşğul olmağımız, deyəsən, nəticəsini verdi. Mən, iyirmi dörd yaşlı Cozef Qrenyö Sorbonnu nazad sənətlər bölümünün tələbəsi oldum. Xose də Kollec dö Fransda sınaqlardan uğurla çıxdı. Amma Jilber son məqamda fikrindən döndü: nəbatat bağında işinə davam eləməyə üstünlük verdi. Mənə görə ağıllı seçim idi, artıq evlənməyə hazırlaşırdı, elə bir gəlir yeri yoxudu, ona görə də Nəbatat bağındakı, özü- nün dediyinə görə, abırlı və maraqlı işini itirmək istəmirdi. 46. Xose Karvalyoyla təxminən Sorbonnla Kollec dö Fransın arasında birotaqlı ev kirayələmişdik, Xosenin təsadüfi işdən qa- zandığı iki yüz frankı və mənim səkkiz yüz frankım elə hesab- ladığımız kimi, altı aydan bir qədər çox vaxta bəs elədi. Ayda on iki frank ev kirayəsinə, üç o qədər də yeməyimizə verirdik, həftədə iki dəfə gəlib otağımızda yır-yığış aparan arvad ayda altı frank alırdı, hərəmiz on frank da cibxərci götürürdük, üstəlik, abırlı paltar da almaq lazım gəlirdi. Bu səbəbdən pulumuz tükənənə yaxın münasib iş axtarmaqla ciddi məşğul olmağa baş- ladıq. Uzun axtarışdan sonra Xose bir ispan ailəsinin iki uşağına firəngcəni öyrətməyə razılaşıb ayda qırx frank qazanmağa başla- dı. Üç ay sonra da tale mənim üzümə güldü: müsyö Kalö ayda otuz beş franka pansionunda dərsdənkənar məşğələlər aparmağa dəvət elədi. Bəzi xərclərimizi azaldanda (məsələn, mümkün qədər
46 xeyir idi – Xose zarafatla belə deyirdi) birtəhər dolanmaq olurdu. Günümün çoxunu Sorbonnun dərsxanasında keçirir, həftədə üç dəfə müsyö Kalenin pansionuna (divarları arasında ömrümün can-
Sorbonnda çox ünsiyyətdə olduğum yazı sənəti müəllimim müs- yö Can Klöber, Liondan gəlmiş Kristof Duatyö idi. Elə o vaxtlar da nəsə yazmağa başlamışdım; hələ bəlli forması, başı-ayağı olmayan o yazılar xatirələrlə təəssüratların qarışığından ibarət idi, Tiflisdən, Paris yolçuluğumuzdan, burdakı həyatımdan, tanı- dığım adamlardan bəhs eləyirdi. Bir parasını Xose gizlicə oxu- muşdu, dediyinə görə, çox duyğuluydu. Mənə belə gəlirdi, işim də elə yazmaqdan ibarət olacaq, amma onun nə iş olacağını hələ aydın təsəvvür eləmirdim. 47. Daviddən gözlədiyim namə iki il yarımdan sonra təsadüfən Tiflisdə rastlaşdığı, Parisə gedəcəyindən xəbər tutduğu bir yunan tacirinin iltifatı üzündən gəlib yetişdi, David üstəlik, özünü Georgios kimi tanıdan adama etibar eləyib bir qədər də pul göndərmişdi – görünür, o üç yüz frank yol pulun- dan artmışdı, David də ikimizin hesab elədiyi pulun qalığını mənə göndərməyi məsləhət bilmişdi. Yazdığına görə, yolda elə macəralarla rastlaşıb ki, yazmaqla qurtarmaq olmaz; axır ki, sağ- salamat gedib Tiflisə çıxıb, hamını olduğu kimi görüb sevinib, üstəlik, Ketinonun da bir oğlu, bir qızı var; təbii ki, ata-anası bir qədər yaşlaşıblar, amma pis deyillər; Dariya xala məndən ötrü çox darıxır, nə vaxtsa qayıdıb gələcəyimə ümid bəsləyir. Amma David Rüxsara xalagil barədə bir kəlmə də yazmamışdı, ya unut- muşdu, ya məsləhət bilməmişdi, ya da başqa səbəbi vardı. Özü ətraf yerlərin bitki örtüyünü öyrənməklə məşğul idi, gələcəkdə Parisdə gördüyü Nəbatat bağına oxşar bağ salmaq arzusunday- dı. Bir də ki, imkan tapan kimi evimizin xarabalığının yerində xudmani ev tikəcəkdi ki, mən Tiflisə qayıdanda öz ocağım olsun. Züleyxa barədə dəqiq bir şey yazmaması ürəyimi köz-köz elədi. Bundan sonra mənim Tiflisə getməyim, yəqin, ikimiz üçün də dözülməz yaradan başqa bir şey olmazdı. Davidə cavab yaz- maq (necə göndərəcəyimi fikirləşmirdim) üçün özümü uzun müddət zorladım, amma nə yazacağımı kəsdirə bilmədim: o gedəli iki il yarım ərzində Sorbonnda oxumaq haqqı qazanmağımdan və Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|