Yönetim kurulu başkan

10

6. Türk 

Tıbbi Onkoloji

 

Kongresi

İmmüno-Onkoloji Kursu

farklılaşarak antikor üreten plazma hücrelerine dönüşürler; antijene 

özgül  antikor  salgılayarak  perifere  salarlar.  Salınan  antikorlar,  yü-

zeyinde antijen bulunan patojene veya çözünür haldeki antijen veya 

toksine  yapışarak  onları  nötralize  ederler  veya  kompleman  sistemi 

aktive edilerek bakterilerinin parçalanması sağlanır. Çoğalan B hücre-

lerinin bir bölümü plazma hücrelerine farklılaşırken, küçük bir bölü-

mü de bellek B hücrelerine dönüşür. Organizma aynı antijenle tekrar 

karşılaştığında, bellek B hücreleri antijeni tanıyarak hızlıca çoğalırlar 

ve plazma hücrelerine dönüşerek antikor salgılar ve ikincil immün ya-

nıtı oluştururlar.  

3.1. HÜMÖRAL İMMÜN cEVABIN GÖREVLERİ

3.1.1. VİRÜS VE TOKSİN NÖTRALİZASYONU

Virüsler,  enfekte  ettikleri  hücreyi  parçalayıp  hücre  dışına  çık-

tıklarında, kendilerine karşı oluşan kan ve doku sıvılarında bulunan 

özgül antikorlar ile birleşerek nötralize olurlar ve yeni hücreleri en-

fekte etme yeteneklerini kaybederler (Schmaljohn AL, 2013). Bakteri 

toksinlerine  karşı  doğal  olarak  oluşan  veya  aşılama  ile  oluşturulan 

antikorlar, toksinleri nötralize ederek, onların hücrelere yapışmalarını 

önlerler.

3.1.2. BAKTERİLERİN ORTADAN KALDIRILMASI: 

Antijenler özgül antikorlarla birleştikleri zaman, konağın kan seru-

mundaki akut faz proteinlerinden oluşan kompleman sistemi aktive 

edilir.  Aktivasyon  ile  bir  seri  zincirleme  reaksiyon,  bakterinin  eritil-

mesi ile (bakteriyoliz) sonuçlanır. Bakteri erimesi olmadığı takdirde 

antikor-bakteri-kopmleman kompleksi fagositoz yapan hücreler ta-

rafından kolayca fagosite edilmektedir. Kompleman sistemi dışında 

başka akut  faz proteinler de üretilir: Mannoz  bağlayan protein,  fib-

rinojen, C- reaktif protein (CRP), serum amiloid proteini gibi. Bunlar 

bakterilerin  yüzeyine  yapışarak  kompleman  üzerinde  bakteriyolize 

veya fagositoza yol açarlar.

3.1.3. KOMPLEMAN SİSTEMİ

Kompleman, memelilerin serumunda bulunan, ısıya duyarlı, yaklaşık 

20 proteinin oluşturduğu zincirleme reaksiyon yapan bir sistemdir ve 

bakteri erimesine yardımcı olması nedeniyle kompleman olarak ad-

landırılmıştır (Nonaka M, 2014). Kompleman proteinleri, normal ko-

şullarda kan serumunda inaktif şekilde çözünür halde bulunurlar. Ak-

tivasyon aşamasında biyolojik etkili enzimler oluşur. Komplemanın; 

bakteri  erimesini  (bakteriyoliz),  fagositer  hücrelerin  kemotaksisini 

ve bakteri opsonizasyonunu sağlayan üç temel görevi vardır. Özgül 

olarak antijen-antikor birleşmesiyle aktive olan kompleman sistemi; 

bakteri erimesinde, iltihap oluşumunda ve fagositozda etkin protein-

lerdir. Normalde önleyici proteinlerle inaktif halde tutulur. Antikorlar, 

antijen-antikor kompleksleri, bazı virüsleri bakteri duvarı ve bakteri 

endotoksinleri  gibi  aktivatörler  tarafından  aktive  edilir.  Aktive  olan 

kompleman protein- protein etkileşimi şeklinde zincirleme reaksiyo-

nu başlatılmaktadır.

Kompleman  proteinlerin  enzimatik  aktive  gösterebilmesi  için 

zi-

mojen  adı  verilen  bir  proenzime  ihtiyaçları  vardır.  Bu  proenzimler, 

bir  önceki  komplemanın  komplementleridir.  C  harfiyle  gösterilen 

kompleman,  aktive  olduktan  sonra

 

(Ĉ)  simgesi  ile  ifade  edilmekte-

dir.  Kompleman  aktivasyonu  iki  şekilde  olmaktadır:  1. 

Klasik  yol: 

Antikorların antijenlerle oluşturduğu immün kompleksler tarafından 

C19 aktivasyonu ile başlatılan ve C9 aktivasyonuyla sonlanan yol. 2. 

Alternatif yol: Doğal olarak mikroorganizmalar tarafından C3 akti-

vasyonuyla başlatılan ve C9 aktivasyonuyla sonlanan yol

4. HÜcRESEL İMMÜN YANITIN EfEKTÖR MEKANİZMALARI  

Enfeksiyöz  ajanlar  hücre  içine  girdiğinde  hümoral  immün  cevap  bu 

durumda  etkin  değildir.

  Bu sorun, yukarıda bahsedilen profesyonel 

antijen sunucu hücrelerde olduğu gibi, enfekte hücrenin patojene ait 

antijenleri sunmasıyla çözülmüştür. Ayrıca,  bu tip bir antijen sunumu, 

antijen  sunucu  hücrelerin  yaptığı  antijen  sunumuna  göre  çok  daha 

yaygındır,  çünkü  vücuttaki  hemen  hemen  tüm  hücreler  tarafından 

kullanılır. 

Enfeksiyöz ajana ait proteinler proteozomlarda oligopeptidlere par-

çalanır.  Bunlar  MHCΙ  moleküllerine  yüklenerek  hücre  yüzeyinde 

sunulur.  MHCΙ  kompleksi  ile  sunulmuş  antijenler  CD8

+ 

sitotoksik  T 

lenfositlere  tarafından  tanınır.  Etkileşim  MHCΙ  ile  T  hücre  reseptörü 

arasında  gerçekleşir.  Bu  süreçte  B  lenfositleri  aktive  eden  yardımcı 

T hücreleri dışında diğer tip yardımcı T hücreleri, öncül sitotoksik T 

lenfositleri aktive ederler. Sitotoksik T lenfositleri uyaran yardımcı T 

hücreleri interferon-γ  (IFN-γ ) salgılayarak bu işi yaparlar. Bu şekilde 

olgunlaşan sitotoksik T hücreleri antijeni sunmuş enfekte hücre ile 

T hücre reseptörü yoluyla etkileşerek onu öldürürler (Lakshmi Na-

rendra B, 2013). Enfekte hücrelerin, sitotoksik T hücreler tarafından 

öldürülmesi iki farklı mekanizma ile gerçekleşir:

i.  Sitotoksik T lenfositler tarafından salgılanan perforin gibi tok-

sik proteinler enfekte hücrenin veya tümör hücresinin zarında 

delikler açar. Bu deliklerden giren ve  yine sitotoksik T hücrele-

rinden salgılanan granzimler hedef hücrenin sitoplazmasında 

pro-apoptotik kaspazları keserek onları aktifleştirirler. Bu yol-

la hedef hücre apoptotik mekanizma ile öldürülür.

ii.  Bu tipde de enfekte hücreler veya tümör hücreleri apoptozla 

öldürülür.  Sitotoksik  T  hücrelerin  taşıdığı  Fas  ligandı  (FasL) 

hedef hücre zarında bulunan Fas ölüm reseptörüne bağlanır ve 

onu aktifleştirir. Bu yolla ekstrinsik apoptotik yolak başlatılır. 

Enfekte hücrelerin sitotoksik T lenfositler tarafından öldürül-

mesi enfeksiyöz ajanların yayılmasını engeller.

KAYNAKLAR

1.  Abbas AK, Lichtman AH. Basic İmmunoloy, Functions and Disor-

ders of the Immun System. 

W.B. Saunders Company, 2001.

2.  Arthur  M.  Silverstein.  Cellular  versus  humoral  immunology:  a 

century-long dispute. 

Nature Immunology 2003;4:425-428.

3.  Danilova  N.  The  evolution  of  adaptive  immunity.  Adv  Exp  Med 

Biol. 2012;738:218-35

4.  Delamarre L, Mellman I. Harnessing dendritic cells for immunot-

herapy.Semin Immunol. 2011;23:2-11.

5.  Hoebe K, janssen E, Beutler B. The interface between innate and 

adaptive immunity. Nat Immunol. 2004;5:971-974

6.  janeway  CA, Travers P, Walport M,

 

Shlomchik MJ. Immunobi-

ology, The Immune System in Health and Disease, 5th edition. 

---