Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti tarix fakulteti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8
A. Sa'diyev. Maktabda tarix o`qitish metodikasi. Toshkent, O`qituvchi. 1988. 180-181-betlar. 

---

 
 
 
 
Ta’limning interfaol usullari va ularni tanlash mezoni 
 
Interfaol atamasiinglizcha inteact —o‘zarota’sirlanish (yoki interaction — 
o‘zarota’sir) so‘zidanolinganbo‘lib, birorfaoliyatyokimuammonio‘zaromuloqotda, 
o‘zaromuomalada, 
o‘zarobahsmunozara, 
fikrlashasnosida, 
hamjihatlikbilanhalqilishma’nosinianglatadi. Qisqa qilib aytganda, “interfaol” 
“o`zaro hamkorlik qilmoq” demakdir. O`zaro harakat turlari: o`qituvchi – talaba 
(yoki o`quvchi), talaba – talaba, talaba – o`qituvchi bo`lishi mumkin. 
Ta’limjarayonidainterfaolusullaralohidao‘rintutadi. 
Ulartalabafaoliyatinifaollashtiradivauyg`unlashtiradi, 
mustaqilfikryuritishgachorlaydi, 
mashg`ulotlarningqiziqarlivasamaralio‘tishigaolibkeladi. 
Interfaolusullarningmuhimo‘rniyanashubilanizoxlanadiki, 
talabaningo‘quvmaterialinisamaraliroqo‘zlashtirishiko‘pjihatdanuningmustaqilharaka
tqilishi, o‘zitaxlilvaxulosaqilishigako‘proqbog`liqdir. 
O`qitishning interfaol uslublarining quyidagi turlargabo`linadi: 
1)
Kognitiv – ( “kognito” lotincha so`z bo`lib, “bilim”, “bilish” ma’nosini 
anglatadi) – eng avvalo, talaba yoki o`quvchilarning tafakkurini 
shakllantirishga yo`naltirilgan, u yoki bu shaklda jamoa muhokamasini 
tashkil etish bilan bog`liq bo`lgan uslubdir. 
2)
Eksperimental – talaba yoki o`quvchilarning “jonli”, shaxsiy tajriba 
orttirishalariga yo`naltirilgan. 
3)
Rolli o`yinlar, modellashtirish – hayotiy vaziyatlarni modellashtirish 
hamda ma’lum rollarni ijro etish orqali ularni sinab ko`rishga 

---

yo`naltirilgan. Uslub jamoa tafakkuri, muhokama bilan bog`liq, ammo 
muhokama rolli o`yin tahlili asosida olib boriladi. 
4)
Fasilitatsiya (inglizcha - osonlashtirish) – guruh ishini tashkil etish, 
ko`pincha aniq, haqiqiy, amaliy topshiriqlar bilan bog`liq.aniq qaror 
qabo`l 
qilish 
bo`yicha 
muhokama, 
faoliyatning 
haqiqiy 
rejasiniishlabchiqish, haqiqiy, mojaroli manfaatlarni muvofiqlashtirishga 
mo`ljallangan.
9
Pedagog, psixolog, uslubchilarimizningisbotlashlarichao‘quvmateriallari: 
•
Maruzaeshitganimizda 5%; 
•
O‘qiganimizda 10%; 
•
Videousul, namoyishko‘rganimizda 20%; 
•
Tajribaninamoyishqilish, ko‘rganvaeshitganimizda 30%; 
•
Bahs — munozara, muhokamaqilganimizda 40%; 
•
Mashqlarishlab, o‘qigan, yozgan, gapirganimizda 50%; 
•
Ishbopo‘yin, kichikguruhlardaishlash, loyihalash, mustaqilo‘qiganimizda, 
tahlilvamuhokamaqilganimizda, hikoyavanamoyishqilganimizda 75%; 
•
Interfaolusullardanfoydalanilganda, yo‘naltiruvchimatn, muammolivaziyat, 
mustaqilo‘rganganimizda, tahlilvamuhokamaqilganimizda 90% o‘zlashadi,
debxisoblaydilar.
Darhaqiqat:XitoyfaylasufiKonfutsiyidroketganidek, 
“Aytsang— unutaman! 
Ko‘rsatsangeslabqolaman! 
o‘zimbajarsam- 
anglabyetaman!”, 
debbejizaytmagan. 
Bundantashqari,
interfaolusullarqo‘llanilmaganan’anaviyta’limbilanmazkurusullarasosidatashkiletilga
nnoan’anaviyta’limo‘rtasidabirqatornotekisliklarmavjud. Jumladan,