Zahiriddin muhammad boburning "boburnoma" asarida irfoniy qarashlar

qahru g‘azabiga olib yakson etdi, Hindistondek katta 
mamlakatni bizga muyassar qildi va bo‘ysundirdi”
. 
 “ Tavakkulimizga yarasha Tangri taolo chekkan ranj va mashaqqatimizni bekor 
qilmay, bunday kuchli dushmanni mag‘lub qilib, Hindistondek katta mamlakatni ochib 
berdi. 
Bunday davlatni o‘zimizning kuch va quvvatimizdan deb bilmaymiz, balki bu 
faqat Tangrining lutfi va marhamatidandir. Bunday saodatni harakat va 
intilishlarimiz tufayli emas, balki Tangrining karam va inoyatidandir, deb bilamiz”
.
e’tibor bering: Bobur shunday katta g‘alabga erishgan bo‘lsa-da, tug‘yonga ketmayapti. 
O‘zining aql-u zakosini, tadbir-u mahoratini, askariy kuch-quvvatini ko‘z-ko‘z 
qilmayapti. Erishiligan ushbu g‘alaba Allohning unga bergan nusratidan, fazlidan 
boshqa narsa emasligini ta’kidlamoqda. Ha, shu o‘rinda Bobur hazratlarining 
nafslarining ustidan-da g‘olib bo‘lgan haqiqiy muxlis mo‘min ekanliklari, har bir 
yaxshilik ham, yomonlik ham Allohdan ekanligiga shubhasiz ishongan, qazo va qadarga 
nisbatan taslimiyat hosil qilgan mustahkam, sobit e’tiqodli inson ekanliklari, aksar 
insonlarda uchraydigan ujb, kibr holatidan uzoqda bo‘lganliklari yaqqol namoyon 
bo‘ladi. Darhaqiqat, chin mo‘min musibatga sabr, ne’matga esa shukr qiladi... 
“Boburnoma”ning boshqa bir o‘rinda esa: 
“Askarlarning ba’zilari taraddudlanib 
vahimaga tushdilar. Qo‘rquv va vahimaga tushish o‘rinsizdir. 
Tangri nimaniki azaldan 
taqdirga bitgan bo‘lsa, undan boshqasi bo‘lmaydi.
Ammo ularni ham ayblab 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 
ǀ
ISSUE 6 
ǀ
2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 289
bo‘lmaydi. Ularning ham tashvishga tushishga haqlari bor. CHunki vatanidan ikki-uch 
oylik yo‘lni bosib kelib, begona qavm bilan urushga kirishgan edilar. Na biz ularning 
tilini bilamiz, na ular bizning tilimizni bilishadi”, 
yoki 
“Samarqandni qo‘lga 
kiritgandan so‘ng har ne Tangrining xohishi bo‘lsa, o‘sha bo‘lgusidir”, 
satrlariga duch 
kelamiz. Bu holatda ham iymonning farzlaridan biri bo‘lmish qazo va qadarga itoat 
qilingan.Taqdirga tadbir yo‘qligini butun vujudi ila his qilgan. Bobur har bir yaxshilik 
va yomonlik Allohdan ekanligini quyidagi misralar orqali ham quvvatlaydi: