Zaza anCabaZe evropuli saqarTvelo



Yüklə 4,48 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə31/218
tarix24.12.2017
ölçüsü4,48 Mb.
#17345
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   218

87

saministroebSi samuSaod, rogorc ufrosebad, ufrosis moadgileebad 

an mrCevlebad. 

1714 wels karlos XII dabrunda TurqeTidan SvedeTSi da 

mowadinebuli iyo, gaegrZelebina ruseTTan omi, magram 1718 wels mas 

TavSi esrola Tavisive meomarma, SvedeT­norvegiis omis dros. ase rom, 

1721 wels niStadtis mSvidobis zavis Nyshtad  Peace Semdeg, rodesac 

fineTi daubrunda SvedeTs, petre didi rogorc iqna Semobrunda 

samxreT­aRmosavleTisken.

am mimarTulebiT ruseTma ori saukuniT adre wamoiwyo TamaSi 1552 

wels yazanis da 1557 wels astraxanis SemoerTebis Semdgom. 1587 wels 

ruseTma mWidro urTierToba daamyara yabardosa da daRestanTan da 

Tergamde miaRwia. mosalodneli safrTxis gaTvaliswinebiT, osmaleb­

ma da yirimelebma Zlieri reagireba moaxdines sastiki ieriSis mita­

niT yabardoze, romelic ruseTis axlo mokavSire iyo, da gadmoibires 

daRestani, rogorc TurqeTis mxardamWeri qveyana. 1604 wels boris 

godunovma wamoiwyo Seteva daRestanis gavliT, raTa gaerTianebuliyo 

iranTan, TurqeTis winaaRmdeg, rac samxedro katastrofiT dasrulda 

da ruseTma droebiT evropisken icvala gezi.

axla petre informirebuli iyo gagarinis mier Sua aziis xivis 

daujerebeli simdidris Sesaxeb, TiTqos oqro Tavisuflad moipoveba 

aralis zRvaSi Camdinare mdinaris oqros qviSebidan. petre I­s 

ukiduresad esaWiroeboda oqro. 1716 wels 7000 kaciani armia gaigzavna 

Cerqezi ufliswulis bekoviCis Cherkess Prince Bekovich (Giray) meTaurobiT 

centralur aziaSi, TurqmeneTSi, samomavlo gegmiT, rom daemyarebina 

pirdapiri savaWro kavSiri indoeTTan, mugalis imperiasTan. ufliswuli 

aleqsandre bekoviC­Cerkaski, warmoSobiT Cerqezi­yabardoeli, iyo 

rusebis oficeri, romelic dabadebidan muslimi iyo, mere moeqca 

qristianobaze da daiwyo ruseTSi samsaxuri. 1707 wels petre I­ma daavala 

navigaciis ganxriT ganaTleba mieRo evropaSi. axla rusebis jarma win 

waiwia xivaSi da adgilobrivi xanis 24 000 jari ver uwevda winaaRmdegobas. 

magram mogvianebiT xanma Tavi moaCvena, TiTqos neba darTo rusebs 

Semosvlaze da daarwmuna isini, gayofiliyvnen 5 damoukidebel razmad, 

raTa sxvadasxva qalaqSi dabinavebuliyvnen. xivelebma ieriSi miitanes 

xuTive qalaqze miyolebiT, amoxoces rusebis umetesoba, sxvebi monebad 

gayides da sikvdiliT dasajes yvela rusi oficeri, ufliswul Cerkaskis 

CaTvliT. petre didma veraferi gaakeTa SurisZiebisTvis, vinaidan Cabmuli 

iyo CrdiloeTis omSi. mxolod erTi saukunis Semdeg ganaaxles rusebma 

samxedro eqspedicia centralur aziaSi.

6 wlis Semdeg, 1722 wels petrem, bolos da bolos, daiwyo kampania 

kavkasiaSi im mizniT, rom `daecva sparseTis Sahi avRanelebisgan~. 



88

petre meuRlesTan erTad xelmZRvanelobda kavkasiisken mimarTul 

22  000­iani qveiTi jaris eqspedicias, veteranebs, romlebic mTeli im 

xnis manZilze ibrZodnen SvedeTis omSi, 9000 draguns, 7000 kazaks, yal­

muxebs da TaTrebs. maxaCkalas ewoda petrovski, am kampaniis aRsaniSna­

vad. astraxanidan misma jarma kaspiis flotiT derbentSi gadainacvla. 

mxedrebis nawili gamoeyo, raTa daepyroT enderis Enderee sofeli, 

magram CeCnebma isini ukuagdnen. es iyo pirveli SemTxveva, rodesac 

ruseTis SeiaraRebul Zalebma am tomTan iqonia urTierToba. petrem 

gadawyvita gaegrZelebia winsvla da agvistoSi misi jari Sevida 

derbentSi, romlis xanis Zalaufleba TariRdeba daRestanSi arabebis 

batonobidan, me­8 saukunedan, anu aTas wels aRemateboda. mefis derben­

tSi Sesvlis dros mcire miwisZvra moxda da petrem daiyvira `kedlebic 

ki unda caxcaxebdnen Cemi Zalis winaSe!~ magram kaspiis zRvis Stormis 

Sedegad, romelmac rusuli floti gaanadgura, Sewyda momarageba da 

jari gaecala iqaurobas. 13 dekembers petres jari triumfiT Sevida 

moskovSi. 

kavkasiaSi petrem naxa kavkasiis didi kedeli. iseTi rogoricaa 

kaledoniis kedeli britaneTSi da CineTis kedeli, romelic aRmarTuli 

iyo kaspiis zRvidan Sav zRvamde, im mizniT, rom daecva civilizebuli 

samxreTis mosaxleoba CrdiloeTis veluri xalxisgan. samwuxarod, 

amJamad es kedeli TiTqmis dangreulia da mxolod cotam Tu icis misi 

arsebobis Sesaxeb. aleqsandre diumam moinaxula es adgili kavkasiaSi 

vizitis dros, sanam bolomde ganadgurdeboda, da moxibluli iyo aseul 

kilometriani kedliT, romelic aaSenes adgilobrivebma, aqamenideli 

sparselebis (an aleqsandre didi makedonelis) meTaurobiT, ori aTasi 

wlis win.

magram ukan daxevamde, petrem noemberSi gagzavna polkoniki 

Sepofi  Colonel  Shepoff eqspediciasTan erTad kaspiisken da aliansis 

xelSekruleba qarTvelebis mimarT kargad ganwyobili axalgazrda Sah 

TasmasfTan Shah Tahmasp erTad xelmoweril iqna, raTa daecvaT avRaneli 

dampyroblebisgan da gaeZlierebinaT igi taxtis SesanarCuneblad. mom­

devno  1723 wels generalma maTiuSkinma aiRo baqo, Sirvanis sparseTis 

provinciebi, gilani, mazandrani da astrabedi. magram nadir Sahis 

gadatrialebis wyalobiT sparseTi kvlav mtrad iqca. aTi wlis Semdeg

1732 wels imperatrisa anam moulodnelad daubruna sparseTs yvela 

dapyrobili teritoria mtkvridan samxreTiT, baqos CaTvliT, derben­

tic da daRestanic ki, reStisa da ganjis xelSekrulebis mixedviT Resht 

and Ganja treaty 1735 wels. aman SesaZlebloba misca nadirs ieriSi mietana 

indoeTsa da kandaharze 1738 wels.




89

ruseTis Seteva samxreTisken

vaxtang  VI iyo bagrationTa qristiani 

warmomadgeneli  1703­24 wlebSi, rodesac 

gamahmadianebuli mmarTvelebi (misi biZa 

giorgi  XI­gurgen xani George  XI­Gurgin  Khan da 

misi Zma qaixosro Kaikhosrow) iranis samsaxurSi 

iyvnen an iranSi, an avRaneTSi. am wlebis 

ganmavlobaSi man farTo reformebi gaatara, 

gamoacocxla ekonomika da kultura. iezuiti 

orientalisti, mama Tadeoz krusinski Father 

Tadeusz  Krusinski, moRvaweobda rogorc samefo 

mdivani, romelic exmareboda vaxtang VI­s. 

magram  1711 wels Sahma daiJina, rom vaxtangs 

unda mieRo islami, raTa daemtkicebinaT qarTlis mefed. man uari Tqva 

amaze, amitom daapatimres da misma islamis mimdevarma Zmam daikava misi 

adgili. 

6 wliani tyveobis manZilze vaxtangma daxmareba iTxova qristiani 

evropeli monarqebisgan. man gagzavna Tavisi biZa da maswavlebeli, 

sulxan saba orbeliani, lui XIV­Tan safrangeTSi. mogvianebiT, pap 

inokent  XIII da Carlz VI­Tvis miwerili werilebi TariRdeba 1722 wlis 

29 noembriT, vaxtangma gamoaaSkarava, rom igi farulad kaTolike iyo

magram saxalxod aRiareba ar SeeZlo. misi mcdeloba fuWi aRmoCnda, 

amitom vaxtangi iZulebuli gaxda, mieRo islami 1716 wels. is cota 

xans msaxurobda rogorc sparseTis armiis meTauri da azerbaijanis 

gamgebeli. igi mTeli CrdiloeT iranis armiis sardali gaxda. mas 

mxars uWerda somxeTi im imediT, rom SeZlebda somxeTis saxelmwifos 

aRdgenas. 

1721 wels sefianTa sparseTi srul qaosSi aRmoCnda, dedaqalaqi 

ispahani  Esfahān (Isfahan) alyaSi iyo moqceuli da ibrZoda avRanelebTan, 

romlebmac mokles vaxtangis biZa giorgi XI da misi Zma qaixosro. magram 

qarTlis mefem uari Tqva daexsna ispahani 7­Tviani avRanelebis alyidan. 

miuxedavad amisa, Sahs arCevani aRar hqonda da axla bakurs, vaxtangis 

vaJs daavala iranis dedaqalaqis dacva da rac ar unda gasakviri 

iyos, emudareboda daxmarebas. Sahma icoda, rom mxolod ambavi, rom 

qarTvelebi sparseTisken daiZrnen, sakmarisi iyo avRanelebis ukan 

daxevisTvis, radgan maT axsovdaT da pativs scemdnen giorgi XI­sa da 

qaixosros, amitom alyaSi moaqcies ispahani im pirobiT, rom qarTvelebi 

am konfliqtSi ar Caereodnen. vaxtang VI­sa da bakuris mxridan damxmare 

jaris gagzavnaze uaris TqmiT, dedaqalaqi ispahani dakarguli iyo 




Yüklə 4,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   218




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə