110
ase rom, georgievskis traqtati faqtobrivad anulirebuli iyo.
erekle II TbilisSi dabrunda, axlidan rom aeSenebina qalaqi. man ruseTs
sTxova erTi milioni magniti reabilitaciisTvis, magram uari miiRo.
amave dros es sesxi Turqebma SesTavazes, magram garkveuli yoymanis
Semdeg ereklem uari ganacxada.
sparseTic aqtiurobda qarTvelebis kvlav dasamegobreblad. aRa
mahmad xanma erekles gamougzavna werili, sadac pirdeboda yvela
wels malta daikava `satana~ napoleonma, rodesac egvipteSi midioda. or
weliwadSi, 1800 wels, uaresi moxda da kunZuli okupirebul iqna britaneli
protestantebis gemebis mier admiral nelsonis meTaurobiT.
pavlem gadawyvita, maltis ordeni gadaeyvana saqarTveloSi. amisaTvis
man napoleoni gaixada mokavSired da britaneTi mtrad gamoacxada. 1800
wels inglisis gemebs ruseTis wylebSi embargo Seexo, yvela britanuli
gemi ruseTis portSi daeqvemdebara konfiskacias da ekipaJi datusaRebuli
iyo. momdevno zamTris ganmavlobaSi ruseTma moamzada baltikis blokada
britaneTis winaaRmdeg. britaneTma myisierad gaacnobiera saSiSroeba
da 1801 wlis martSi britanuli floti daniaSi gaigzavna. kopenhageni
daibomba da iZulebuli gaxda, danebebuliyo. britaneTis floti mzad
iyo gaegrZelebia marSi peterburgisken, magram am droisTvis pavle
SeTqmulebis dros ukve mokluli iyo da rodesac aleqsandrem moipova
samefo gvirgvini, maleve gamoacxada mSvidoba.
amave dros, 1801 wels, saidumlo proeqti, dagegmili indoeTis laSqroba,
mokavSire rusulfranguli eqspedicia indoeTSi mdebare britaneTis
samflobeloebis winaaRmdeg, kvlav grZeldeboda. moiazreboda, rom
frangi meomrebi wasuliyvnen dunais da Savi zRvis gavliT, samxreT
ruseTis meSveobiT da SeerTebodnen ruseTis Zalebs. Semdeg gaerTianebul
rusulfrangul razms unda gadaekveTa kaspiis zRva da iranis heraTisa da
kandaharis gziT, mieRwia indoeTamde. 1801 wlis ianvars, donis kazakebis
atamanma vasil orlovma miiRo brZaneba, raTa gaelaSqraT 20 000 kazakiT
da 24 zarbazniT (rukis gareSe!) buxarisa da xivas gavliT indoeTis
mdinaremde. indoeTis laSqroba, napoleonis egviptis eqspedicias hgavda,
sadac monawileobas iRebdnen mxatvrebi, inJinrebi da mecnierebi. rodesac
kazakebis kontingentma maisSi mdinare volgas miaRwia, maT miiRes cnoba
imperatoris mkvlelobis Sesaxeb. indoeTis laSqroba SeCerda da male
kazakebma miiRes ukan dabrunebis brZaneba. britanelebma am incidentis
Sesaxeb wlebis Semdeg Seityves, ramac maTSi ruseTis mimarT xangrZlivi
undobloba da eWvi gamoiwvia.
es mentaluri travma utoldeboda britanelebis mier ruseTisTvis
miyenebul travmas, rodesac maT TavianT mefes, pirvelad evropis isto
riaSi, sikvdili miusajes (da ara ubralod mokles) 1649 wels. es iyo
warmoudgeneli codva rusuli orTodoqsuli marTlmadidebluri menta
litetisTvis, radgan ruseTSi, bizantiis tradiciis Sesabamisad, nebismieri
mmarTveli RvTaebis mier boZebul movlenad aRiqmeboda (dasavleT
evropaSi romis papi da monarqebi gayofili iyvnen, xolo bizantiaSi 1000
wlis ganmavlobaSi keisari mefec iyo da patriarqic).
111
Zvirfaseulobis da tyveebis dabrunebas, TbilisSi yvela dangreuli
Senobis aRdgenas, qristianuli saqarTvelos damoukideblobis aRiarebas,
yvela azerbaijanuli saxanos dabrunebas, amasTanave uZvelesi tra
diciis aRdgenas, rodesac qarTveli mefeebi xmliT eswrebodnen Sahis
taxtze asvlas, Tu erekle uars ityoda ruseTTan mokavSireobaze da
gaxdeboda sparseTis mokavSire. Tavis werilSi Sahi werda, rom rusebi
cnobilni iyvnen kargi teqstilis vaWrobiT da ara rogorc mebrZolebi,
rom rogorc ki iranis droSas xedavdnen, maSinve garbodnen, rom iranis
Sahs mxolod keTili ganzraxva hqonda, xolo rac TbilisSi moxda,
mxolod erekles brali iyo da a.S. magram erekle, ruseTis diplomatiis
gasaocrad, loialurobas inarCunebda.
Sahma daiwyo Tavisi armiis mobilizacia saqarTvelos sabolood
mospobis mizniT, magram sabednierod, aRa mahmad xans Tavisive mcvelebma
Zilis dros Tavi mohkveTes (erTerTi maTgani iyo muslimi qarTveli
andrea mcxeTeli Andrea Mtskheteli (or SadeqAndrea)) SuSaSi 1797 wlis ivnisSi.
axla erekles jeri iyo gasworeboda moRalate didebulebs,
romelTac uari Tqves daxmarebodnen krwanisis brZolaSi da man yvela
maTgani amoaxocina. magram erekle ukve 78 wlis iyo. man uxelmZRvanela
100 brZolas da 90 maTganidan gamarjvebuli dabrunda. prusiis mefe
fridrix II werda: `msoflioSi ori uZlieresi mmarTvelia – dasavleTiT
me, xolo aRmosavleTiT erekle~ (`Moi en Europe, et en Asie l’invincible
Hercule, roi de Georgie~). samwuxarod, es mxolod moraluri mxardaWera
iyo, radgan yvela evropelis yuradReba safrangeTis revoluciisken
iyo mimarTuli. erekle avad iyo da misma vaJma mirianma, ruseTis
generalma, wamoiyvana dasavleTidan eqimi, Zalzed Cqarobda, magram
dagvianebiT Camovida.
mefe erekles sikvdilis Semdeg, 1798 wlis ianvarSi, situacia
Zalzed kritikuli iyo. 600 wlis win, XIIXIII ssSi, monRoli aRmwerelis
mixedviT, erTad aRebuli mxolod 1 milioni rusi, ukraineli da
belorusi iyo, da 5 milioni qarTveli, roca me19 saukuneSi mxolod 750
000 qarTveli gadarCa. ufro metad Seirya morali – bolo brZolisTvis
ereklem mobilizeba gaukeTa mxolod 5000 mebrZols, xolo mis
dakrZalvaze 20 000 kavaleria iyo warmodgenili. Tumca gacilebiT met
xalxs elodnen, magram dakrZalva 40 dRiT gadaido, vinaidan qveyanaSi
Savi Wiris epidemia mZvinvarebda.
amasobaSi ruseTi saqarTveloSi tradiciulad moqmedebda.
laSqarevi, ruseTis diplomati, warmoSobiT qarTveli
1
, dainiSna, rom
organizeba gaewia saqarTvelos mieRo ruseTis proteqtorati, rogorc
1
aseve poloneTSi, sagareo saqmeebis sparseTis mimarTuleba 16501700 ww
Si
mindobili iyo cnobil, saqarTveloSi dabadebul diplomats bogdan
gurZieckis Bogdan Gurdziecki.