Zaza anCabaZe evropuli saqarTvelo



Yüklə 4,48 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə38/218
tarix24.12.2017
ölçüsü4,48 Mb.
#17345
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   218

107

des  Kakasus.~ man aRwera saqarTveloSi mcxovrebi eTnikurad sxvadasxva 

xalxi da aRniSna zogi tomis warmoSoba. magaliTad, igi werda, rom 

svanebi (an abazgebi), romlebic mdinare kodoris napirebze cxovroben, 

egviptidan modian da mis droSic ki zogi axalgazrda mebrZoli 

midioda iq, raTa emsaxuraT maTi ufliswulebisTvis an sulac TviTon 

xdebodnen mmarTvelebi. man aRwera lazebi, rodesac isini lazikas 

edgnen saTaveSi, Savi zRvis samxreT napirebze, centriT trapizonSi. is 

aRwers megrelebs, kolxebisa da egriselebis pirdapir STamomavalT. 

aseve imereTi warmodgenili iyo, rogorc Zveli kolxeTisa da iberiis 

nawili. reinegi werda, rom imerlebi saqarTveloSi yvelaze lamazi xalxi 

iyo, gansakuTrebiT ki mamakacebi. is aseve aRniSnavda, rom swored maT 

miaCndaT Tavi noes STamomavlebad, romelmac wyaldidobis Semdeg daaarsa 

samyaro. maT aseve sjerodaT, rom isini espaneTidan modiodnen metalis 

mosapoveblad da swored amitom aqvs orive qveyanas erTi Ziri – iberia.

reinegi aRniSnavda mTis TuS (xevsur) xalxs, romelic 2000 ojaxisgan 

Sedgeboda da romlebic Zalzed mamaci qristiani meomrebi iyvnen 

mefis samsaxurSi da warmoadgendnen mis dacvas brZolebis dros. maTi 

rwmeniT, isini `evropidan~ movidnen. marTlac, reinegis TqmiT isini 

yvela sxva mezoblebisgan gansxvavdebodnen, isxdnen skamebze da eZinaT 

loginebSi, rodesac sxvebi iZinebdnen da sxdebodnen iatakze (ixileT 

Tavi `jvarosnebi~).

1671 wels frangma mogzaurma Sardenma aRwera Tbilisi, rogorc 

ulamazesi qalaqi aRmosavleTSi. 1700 wels turneforma es qalaqi 

sasaxleebis gareSe naklebad momxibvlelad aRiqva. 1795 wels Tbilisi 

ukve nangrevebad iyo qceuli. 

saqarTvelom da ruseTma isargebles iranis drobiTi dasustebiT, 

rodesac is kvlav daipyres avRanelebma 1782 wels da 1783 wlis 24 ivliss 

georgievskis traqtats moaweres xeli. termini `gruzia~ da `gruzin~ 

pirvelad iyo rusebis mier gamoyenebuli oficialur dokumentSi. 

xelSekrulebis mixedviT, ereklem aRiara ruseTis proteqtorati 

ereklesi da misi dinastiis dacvis sanacvlod. imereTis mefemac 

gamoTqva survili SeerTeboda am xelSekrulebas zaviT, magram rusebi 

ar dasTanxmdnen, vinaidan irRveoda quCuk­kainarjis xelSekrulebiT 

gaTvaliswinebuli TurqeTis uflebebi imereTze.

1783 wels georgievskis traqtatis

1

 xelmoweris Semdeg, 1800 kaciani 



ruseTis ori batalioni polkovnik burnaSevis meTaurobiT Sevida 

1

  traqtatiT, piroba eZleodaT, rom erekle da misi memkvidreebi samudamod 



iqnebodnen monarqebi da ruseTi ar Caereoda maT Sida saqmeebSi. 

ruseTs unda daebrunebina qarTl­kaxeTisTvis istoriuli teritoriebi 

TurqeTidan. samwuxarod, merve punqtSi eklesiis avtokefaliis miuxedavad 

saqarTvelos patriarqi daeqvemdebara ruseTis sinods, rangiT merve 

adgilze tobolskis Semdeg.



108

saqarTveloSi, magram 1787 wels ruseT­saqarTvelos laSqrobis dros 

ganjaSi, burnaSevma brZaneba miiRo, rom gabrunebuliyo kavkasiidan. 

amave wels iwyeboda TurqeT­ruseTis meore omi da vinaidan ruseTis 

mier saqarTvelos efeqtiani dacvis SesaZlebloba ar iyo, amjobines 

muslimi mezoblebisTvis gamaRizianebeli Zalis scenidan gaqroba.

Tavidan amas hqonda Sedegi, magram male Turqebma da iranelebma 

cdunebas ver gauZles da 1789 wels ieriSi miitanes saqarTveloze, xolo 

ruseTi am yvelafers Soridan uyurebda. rusi diplomatebisTvisac ki 

uCveulo iyo georgievskis traqtatis Semdeg aseTi Seuracxyofa.

magram ereklem muslimebTan brZola sakmaod warmatebulad 

warmarTa. swored mas sTxova Sah aRa mahmad xanma Suamavloba ruseT­

Tan, raTa iranSi mieRo samefo gvirgvini 1786 wels, samagierod 

erekles Sehpirda mTel azerbaijanis saxanos. magram ereklem araswori 

arCevani gaakeTa da daexmara mis Zmas, romelic dahpirda ruseTs 

qveSevrdomobas. erekle ar daeswro aRa mahmad xanis koronacias da man 

SurisZieba gadawyvita. 1791 wlisTvis man daiqvemdebara saqarTvelos 

yvela mezobeli muslimi vasali. erekle kvlav iZulebuli iyo 

ruseTisgan eTxova daxmareba, magram ekaterinem 1792 wels miswera, 

rom ar gagzavnida saqarTveloSi damxmare jars. ruseTis oficialuri 

istoriografiis mixedviT, mefe erekles Ralatis gamo, vinaidan man 

xeli moawera Tavdausxmelobis xelSekrulebas TurqeTTan 1787 wels 

bulgareTSi ruseT­TurqeTis omis dros. 

1795 wels mefe erekle iZulebuli iyo dapirispireboda qarTl­

kaxeTSi  70  000 sparselis Semosevas Sah aRa mahmad xanis meTaurobiT. 

erekles ultimatumi wauyenes georgievskis traqtatis denonsirebis 

Sesaxeb: `Tqveno udidebulesobav, iciT rom bolo 100 Taoba 

eqvemdebarebodiT irans; axla ki Tqven miejaWveT ruseTs~. amas garda, 

xans piradi mizezebic hqonda, rom sZuleboda mefe erekle, radgan 

aRa mahmad xanis mama mokles da misi 5 wlis vaJi daasaWurises adil 

Sahis brZanebiT, romelic iyo erekle mefisa da iranSi myofi qarTuli 

klanis naTesavi da axlobeli.

mcxeTa daipyres da gadawves, magram cnobili taZari gadarCa, 

naxiCevanis xanis moTxovniT, rom dauSvebelia gmiri qarTveli mefeebis 

saflavebis Sebilwva.

krwanisis brZolis velze 5000 qarTveli daamarcxa 35  000 iranelma. 

300 aragveli am brZolaSi mamacurad daeca. aRa mahmad xanma samjer 

daixia da iZulebuli gaxda ufro meti rezervisti moexmo. man daayena 

Turqmenebi misi jaris ukan da ubrZana yvelas mokvla, vinc ukan 

daixevda.  1795 wlis 11 seqtembers aRa mahmad xanis armiam aiRo Tbilisi 

da is ukanasknelad gaanadgura. eklesiebi miwasTan iyo gasworebuli. 



109

mcxovreblebi TavianT saxlebSive iyvnen amoxocili. Tbilisi 

sastikad iyo dangreuli (maSindeli nangrevebi dRemdea Semonaxuli) 

da mosaxleoba Seubraleblad amoJletili. magram es `carieli~ 

gamarjveba iyo. damxmare ruseTis batalioni gudoviCis meTaurobiT 

mxolod  1 oqtombers gamoCnda, 18 dReSi Tbilisis ganadgurebidan, 

da  6 oqtombers Tbilisi ganTavisuflebuli iyo. samwuxarod, qveynis 

mosaxleoba ganaxevrda.

raTa aRedginaT prestiJi, 1796 wels ruseTma oficialurad gamoac­

xada omi `aralegitimuri~ aRa mahmad xanis winaaRmdeg, rom daecvaT 

qarTveli qristianebi. Tumca ekaterines gegma iyo agreTve daemyarebina 

indoeTTan savaWro gza, riTic konkurencias uwevda britanul Zalas. 

13 000 rusi jariskaci 24 wlis valerian zubovis meTaurobiT gagzavnil 

iqna yajaris dasaxmareblad. ruseTis jarma datova kizliari 1796 

wlis aprilSi da Tavs daesxa derbents maisSi. zubovis jarebma didi 

winaaRmdegobis gareSe daipyres axlandeli azerbaijanis teritoria, 

3 ZiriTadi qalaqis CaTvliT – baqo, Semaxa da ganja. noemberSi isini 

ukve ganlagdnen sparseTis sazRvrebTan im ganzraxviT, rom daepyroT 

iranis saxelmwifo. mTavarsardalma zubovma dasaxa gegma, romelic 

imperatricam moiwona, Seteva ganexorcielebina konstantinopolze da 

aeRorZinebinaT saberZneTi ruseTis proteqtoratis qveS. mofiqrebuli 

iyo dedaqalaqis axali saxelwodeba cargradi an ekaterinenburgi. 

magram amave TveSi, 1796 wlis noemberSi, ruseTis imperatrica 

gardaicvala. mis vaJs imperator pavles (1796­1801) dedamisi sZulda, 

radgan ekaterine apirebda moewyo wveuleba da gamoecxadebia, rom 

pavles magivrad misi sayvareli SviliSvili (Semdeg imperatori 

aleqsandre  I) miiRebda gvirgvins. magram ekaterine insultiT 

gardaicvala, sanam gancxadebas gaakeTebda. pavles sZulda ekaterines 

yvela rusi generali zubovis CaTvliT, sZulda yvela rusi da 

marTlmadidebeli, da jarebs ubrZana ukan, ruseTSi dabrunebuliyvnen. 

1797 wels zubovis yvela dapyrobili teritoria mitovebuli iyo 

vladikavkazis CaTvliT. am cvlilebam warmoSva imedgacrueba da 

mtroba Zlevamosil zubovsa da sxva oficrebSi: maT Soris iyvnen is 

meomrebi, romlebmac pavle mokles 5 wlis Semdeg

1



1



  mefe pavles sxva gegmebi hqonda. hercogma giulio renato de litam Count 

Giulio Renato de Litta (misi qaliSvili gaxda cnobili qarTveli generlis petre 

bagrationis meuRle) gadasca imperator pavles wminda ioanes ierusalimis 

hospitalierebis maltas raindebis ordenis didi masteris Grand  Master 

of  the  Knights  St.  Joan  Jerusalem  Hospitaller  wodeba, rac ucnauri iyo, vinaidan 

ordeni kaTolikuri gaxldaT. ordeni uZvelesi (Seiqmna tamplierebTan 



erTad da monawileobda jvarosnul omebSi) da gavleniani iyo, magram 1798 


Yüklə 4,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   218




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə