Zaza anCabaZe evropuli saqarTvelo



Yüklə 4,48 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/218
tarix24.12.2017
ölçüsü4,48 Mb.
#17345
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   218

96

erekle II bagrationi kaxeTis mefe iyo 

1744 wlidan 1762 wlamde da mamis, Teimuraz 

II­is sikvdilis Semdeg, qarTlis da kaxeTis 

mefe  1762 wlidan 1798 wlamde, ramac sami 

saukunis Semdeg gaaerTiana saqarTvelo 

politikurad. man kargad icoda, rom sami 

ZiriTadi Zala irani, TurqeTi da ruseTi 

ibrZoda amierkavkasiaSi upiratesobis 

mosapoveblad. saqarTvelo iZulebuli 

iyo, arCevani gaekeTebina am sami saxel­

mwifodan. da arCeul iqna ruseTi. ruseTi 

iyo saqarTvelos kari evropisken. 

adreul wlebSi erekle iranis deda­

qalqSi nadir Sahis karze izrdeboda

sadac miiRo ganaTleba da yovelTvis ic­

mev 


da sparsul stilSi. 1737 wels 80  000 

iranelma aiRo kandaRari. erekle batoniSvili da givi amilaxvari 

xelmZRvanelobdnen  8000­ian qarTul kavalerias. amis Semdeg nadirma 

ganagrZo Tavisi kampania da waiyvana erekle Tavis 1000 kacian 

kavaleriasTan erTad indoeTisken laSqrobaSi 1737­40 ww­Si (Brosset,  pp. 

206­7). gzaze sindeSi nadiri mivida svetTan, sadac iyo warwera, rac 

iuwyeboda, rom sikvdili eloda, vinc am svetis miRma gaivlida. erekle 

im dros 19 wlis iyo da martivad moagvara problema, brZana sveti 

gadaetanaT spilos zurgze, romelic jaris win iyo. erekle Zalzed 

mdidrulad daajildoves.

didi mogolis imperia ganadgurda da deli da lahori gaZarcvul 

iqna. delis armias hyavda asobiT spilo, magram nadirma maT winaaRmdeg 

cecxlwakidebuli aqlemebi gamoiyena. spiloebi SeSinebulebi gaiqcnen 

da gadaTeles TavianTi armia. legendis mixedviT, pirveli, vinc deliSi 

SeiWra iyo 19 wlis qarTveli gogia qamxaZe. Tavidan nadir Sahi ar 

iyo mkacri delis mosaxleobis mimarT da miznad daisaxa princesa 

colad SeerTo mis vaJs, raTa misi dinastia legitimurad aRiarebuli 

gamxdariyo. magram qorwinebaze swored am mizezis gamo eTqva uari, 

radgan is ar warmoadgenda samefo dinastiis ojaxs. Sahi ise ganrisxda, 

rom Tavis jariskacebs ubrZana gaeZarcvaT da daerbiaT qalaqi. 

gaZarcvuli qalaqis simdidre 13  000 tomriT gaitanes, koxinoris 

briliantisa

1

 da mogolebis taxtis CaTvliT. daaxloebiT erTi weli 



1

  es almasi erTi saukunis Semdeg xelSi Caigdo avRan Sahma, rodesac is 

dabrunda penjabis maharajaSi, lahorSi (axla is dedofal elisabedis 

gvirgvins amSvenebs).

erekle  II



97

dasWirda, raTa gadaezidaT yvelaferi iranSi. iranis mosaxleoba sami 

wlis ganmavlobaSi gaTavisuflebuli iyo gadasaxadebisgan. indoeTis 

kampaniis Semdeg nadiri moubrunda Turqestans da daipyro buxara.

erekle xani dajildovebul iqna indoeTSi warmatebuli brZo­

lisTvis (Sahisgan mdidruli saCuqrebi miiRo). ereklem miiRo samxedro 

mmarTvelis tituli da miCneul iqna, rogorc nadir Sahis moswavle 

sabrZolo xelovnebaSi.

uZvelesi imperiuli tradiciebis Sesabamisad, nadir Sahi ecada 

daearsebina zesaxelmwifo mravali religiiT. man brZana wminda 

bibliisa da Talmudis Targmna. Tumca religiuri Siitis movaleoba 

aiZulebda, rom Tavs dasxmoda TurqeTs da gaeTavisuflebina baRdadi 

da kerbela, man brZana pativi ecaT sunitebisTvis. nadirze amboben, 

rom igi indiferentuli iyo religiebis mimarT da frangi iezuiti, 

romelic misi personaluri eqimi iyo, ambobda, rom Zalzed Zneli iyo 

garkveva, Tu romel religias misdevda, xolo sxvebi ambobdnen, rom igi 

saerTod ar iyo religiuri. 

1741 wels nadiri gaemarTa daRestanSi 100  000 kacian armiasTan 

erTad, raTa Suri eZia misi Zmis sikvdilze da daedanaSaulebina 

ruseTTan da TurqeTTan kavSiris gamo. derbenti man uproblemod aiRo, 

magram momdevno partizanuli omis dros tyeebSi, didi danakargis 

gamo ukmayofilo dabrunda. sicocxlis bolo wlebSi nadir Sahi 

Wkuidan SeiSala da brZana Tvalebi daeTxaraT misi ufrosi vaJisTvis, 

ivane mrisxanes msgavsad, da mogvianebiT man daabrmava mTeli misi 

samefo karis msaxurni, radgan maT xeli ar SeuSales sakuTari vaJis 

dabrmavebaSi. misi uaxloesi msaxurebi SeSinebulni iyvnen, radgan 

ganizraxa maTi sikvdiliT dasja da amitom SeTqmuleba moawyves Sahis 

winaaRmdeg.  1747 wels igi moklul iqna xanjliT dacvis ufrosis mier. 

nadir Sahis imperia ganukiTxaobam moicva.

Teimurazi iranSi gaemgzavra, saidanac efeqtianad akontrolebda 

situacias. adel Sahi, nadiris STamomavali, iyo swored is, vinc dagegma 

SeTqmuleba da romelsac colad hyavda Teimuraz II­is qaliSvili. am 

ukanasknels megobruli urTierToba hqonda metoqeebTan da gavlenis 

moxdenac ki SeeZlo iranis gare da Sida politikaze, maT Soris 

qarTl­kaxeTis sasikeTod. somxeTis erevnis, azerbaijanis qiziyisa da 

ganjis saxanoebi qarTl­kaxeTis mfarvelobis qveS iyvnen. erekle II­sa 

da mamamiss iranis yvela mowinaaRmdegesTan megobruli urTierToba 

hqondaT da Zalzed gavleniannic iyvnen. verc erTi iraneli Sahi ver 

dakanondeboda maTi mxardaWeris gareSe. 

erTxel, nadir Sahis sikvdilis Semdeg, anarqiis dros, erT­erTi im 

Sahebidan, romlebic mxolod cota xniT ikavebdnen taxts, gaZarcvul 



98

iyo misi piradi mcvelebis mier. maT waiRes Sahis piradi xmali, skiptra, 

gvirgvini, samefos yvela simbolo da gadavidnen Turqmen tomTan erTad 

sasomxeTSi. erekle II daxvda maT somxeTSi, amoJlita yvela maTgani da 

Zvirfaseuloba triumfiT dabrunda sparseTSi. 

1748­60 ww­Si Teimurazma daayena axali Sahi Sahrux afSari Shahrukh 

Afshar, romelic regularulad ugzavnida mas saCuqrebs. Teimurazi 

da misi vaJi erekle daniSna mTeli iranis armiis mTavarsardlad, rac 

tragikulad dasrulda, roca Sahi taxtidan Camoagdes da daabrmaves 

xalxis sayovelTao ukmayofilebis gamo. es ZiriTadad gamowveuli iyo 

misi qarTveli favoritis rasul begis Rasul  Beg Tavgasuli qceviT misi 

siuzerenis haramxanaSi. 

1760 wels Teimurazma gagzavna 4  000 qarTveli mxedari azad xanis 

Azad Khan mxardasaWerad (warmoSobiT avRaneli

1

). erekles megobari iyo, 



romelTan erTadac ibrZoda deliSi nadir Sahis meTaurobiT, iranis 

samefo gvirgvinis mosapoveblad. azad xans colad hyavda qarTveli 

meuRle, Teimurazis SviliSvili. rodesac igi daamarcxa qerim xan 

yajarma  Karim  Khan  Kajar, Teimurazs mouwia saqarTveloSi dabruneba 

1761 wels. Teimurazs qerim xanma mosTxova, rom azad yaeni daebrunebina 

iranSi, magram qarTuli tradiciebis gamo, man uari Tqva amis gakeTebaze. 

1762 wels azadi dabrunda iranSi rogorc sapatio pensioneri. 

1752 wlis 2 Tebervals rusul gazeTSi `sanqt­peterburg novosti~­

Si daiwera Semdegi ram: `sparseTi danawevrebulia 16 provinciad, 

romelTac cal­calke hyavT mmarTvelad Sahebi. qarTveli princi 

erekle yvelaze warmatebulia, romelsac hyavs Tavisi armia ispahanis 

maxloblad da mosalodnelia, rom is gaxdes mTeli iranis Sahin 

Sahi~.  22 marts rusuli `vedomosti~ werda, rom `princ erekles 

miRwevebiT SeSinebuli daud Sahi gaiqca da Tan waiRo wminda oqrosgan 

damzadebuli gvirgvini~. nepliuevma Neplyuev, ruseTis elCma TurqeTSi, 

aRiara erekle rogorc `sruluflebiani mmarTveli~. iranSi erekles 

gamarjvebebi ruseTis SeSfoTebas iwvevda, vinaidan ruseTs kavkasiaze 

da saqarTveloze sakuTari gegmebi hqonda da ar iyvnen darwmunebuli, 

rogor moiqceoda erekle, Tu Tavis poziciebs gaimagrebda regionSi, 

miT umetes, Tu Sahad gamocxaddeboda. amitom diplomatiuri gziT 

yovelnairad xels uSlidnen qarTvelebis winsvlas. 

1

 miuxedavad im tragikuli ambebisa, rom avRaneTSi mokles qarTveli 



gurgen xani Gurgin  Khan, qarTvel­ avRanelebis saerTo interesi iyo iranis 

centraluri Zalis winaaRmdeg brZola, risi Sedegic gaxldaT qarTvelebis 

mier avRaneTis damoukideblobis mxardaWera da me­18 saukunidan 

Camoyalibebuli urTierTpativiscema.




Yüklə 4,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   218




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə