Zaza anCabaZe evropuli saqarTvelo
Yüklə 4,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
101 peterburgSi moxsenebebs frangul enaze gzavnida. italieli kapucinebi iyvnen Tarjimnebi, radgan romaeli dominikelebi mefe erekles ndobiT sargeblobdnen, raTa daemyarebina civilizebul dasavleT evropasTan kavSiri (mogvianebiT rusebis mier italieli kaTolikeebi Caanacvles germanelma protestantebma, romelTac endoboda germanuli warmoSobis romanovebi). totlebeni TurqeTis despans Tbilisis quCebSi Sexvda da gadawyvita gaetacebina igi. es gegma maSin gamoaSkaravda, rodesac rusi kazakebi daTvrnen CasafrebaSi. erekle Zalzed gaabraza totlebenis aseTma qmedebam. totlebeni yovelgvari samxedro warmatebis gareSe dabrunda mozdokSi, raTa gaZlierebuliyo da 1200 razmTan erTad SeuerTda erekles, rom aeRoT axalcixe 1770 wels. magram man male ukan daixia da erekle miatova marto 3000 qarTvel mebrZolTan erTad 10 000 Turqis winaaRmdeg. sabednierod, erekle warmatebuli aRmoCnda am brZolaSi, magram ruseTis mefes gaugzavna saCivari werili, rom totlebenma SeTqmuleba mouwyo mas da TurqebTan marto datova. SurisZiebis mizniT ruseTis razmSi myofma qarTvelma oficrebma moawyves SeTqmuleba, raTa totlebeni daepatimrebinaT iseve, rogorc es moxda prusiaSi. SeTqmulebaSi monawileobdnen mouravovi, Colokovi, Salikaevi, qobulovi, ratiani da tomskis polkic ki. magram ereklem SeTqmuleba ar moiwona da isini iyvnen dapatimrebuli da ruseTSi gagzavnili. amasTanave, totlebeni saidumlod frangulad miweril werilSi ruseTis imperators ekaterines urCevda, rom daeTxova yve la qarTveli oficeri misi armiidan, radgan eTnikurad qarTveli ColokovColoyaSvili, oficerartileristi, da aseve Tarxanmouravi, exmarebodnen erekle mefes qvemexebis adgilobrivi warmoebis mogva rebaSi. rusulma imperiam isini tipiurad dasaja, CamoaqveiTa samxedro wodebaSi, magram ramdenime welSi simamacisTvis kvlav daubruna wodeba. urCi oficrebisTvis mudmivad iyo adgili ruseTis imperiis samsaxurSi TavganwirvisTvis, magram STamomavloba verasodes gaigebs maT beds imperiis usasrulobaSi. artileriis warmoebis pirveli mcdelobis ganmavlobaSi, 1766 wels ereklem ruseTidan miiwvia qarTveli paata andronikaSvili da daniSna kaxeTis artileriis mmarTvelad. man Tavis meomrebTan erTad energiulad daiwyo bodbeSi mSenebloba, ramac gazarda adgilobrivad jariskacebis sakvebis gadasaxadi. aman gamoiwvia konfliqti adgilobriv gaunaTlebel mosaxleobasTan da artileristebma uari ganacxades mSe
neblobis gagrZelebaze. ereklem mSenebloba Tavisi xarjebiT gaagrZela, magram male esec SeCerda da zarbaznebis ararsebobis gamo am xalxis umravlesoba sococxles gamoesalma.
102 amasobaSi imereTis mefem solomonma aiRo Sorapani, xolo quTaisi 1
dasavleT saqarTveloSi, imereTSi, raTa aq mainc raime saxis samxedro warmateba moepovebina. yvelaferi kvlav katastrofiT dasrulda. Tavidan solomoni moxaruli iyo am gaZlierebiT, magram roca dainaxa kazakebis interesi mxolod maradioroba iyo, molaparakeba awarmoa Turq faSasTan, da savaraudod, gamosasyidis nacvlad, RamiT neba darTo daecalaT qalaqi. gaSmagebulma totlebenma solomons `Turqi~ uwoda. miuxedavad imisa, rom quTaisi dakarges, Turqebi sazRvarTan dabanakdnen imis imediT, rom rusebi male datovebdnen teritorias. amave dros solomon I iZulebuli iyo daTanxmebuliyo totlebenis muxanaTur gadawyvetilebas da neba darTo, aefeTqebinaT imereTis yvela cixesimagre, radgan Turqebi ver axerxebdnen dasavleT saqar Tvelos teritoriis klasikur okupacias. isini mxolod Zarc vavdnen
qalaqebsa da cixesimagreebs da soflis teritoriebi ar ainteresebdaT. saukuneebis ganmavlobaSi malariis gamo imereTi da samegrelo saerTod sasikvdilo adgili iyo yvela dampyroblisTvis. kvaxi da wabli erTaderTi kaloriuli sakvebi iyo imereTSi. niadagis momzadeba xorblis da cercvis dasaTesad im dros ar icodnen, xolo simindi, lobio, kartofili da pomidori (amerikidan) jer ar iyo Semosuli. solomonisa da erekles uricxvi saCivris Semdeg, rogorc iqna, ekaterinem totlebeni Caanacvla sxva, Seupovari generliT, suxotiniT. totlebeni gagzavnil iqna poloneTSi, sadac igi daiRupa. miuxedavad imisa, rom suxotini gafrTxilebuli iyo, ar daewyo brZola cxel sezonSi, man mainc miitana ieriSi Savi zRvispira foTze da meomrebis umetesoba malariiT daexoca. man Tavi moaCvena TiTqos avad iyo da dabrunda TbilisSi. foTSi warumateblobisa da mudmivi saCivrebis gamo 1772 wels ekaterinem brZana ruseTis Zalebis ukan gawveva. 1774 wels ruseTs Tavad gauCnda problemebi, rodesac pugaCovis bandebma daikaves yazani. kavkasiaSi ruseTis armiis yofnis mTavari Sedegi iyo, 1 quTaisis cixesimagreSi gaislamebuli giorgi yifianis vaJi Seipyres da peterburgSi gagzavnes. axalgazrda `Turqi~ Seiwyala mefe pavle Ima da misi piradi mdivani gaxda quTaisovis saxeliT, adgiliT, sadac igi tyved Seipyres. misma Svilebma simamace gamoiCines frangebTan brZolaSi da amitom dainiSnen artileriis mmarTvelad borodinos brZolaSi 1812 wels. maT SesaniSnavi kariera gaikeTes ruseTis administraciaSi, rogorc generalmmarTveli niJni novgorodsa da irkutskSi. dRes yvela rusulenovan cnobebSi Tavadi quTaisovis князь Кутаисов warmoSoba erTi sityviT aRiniSneba – Turqi. 103 rom qarTvelebma dainaxes profesiuli jaris efeqtianoba. aman ubiZga erekles Seeqmna 5000iani morige jari Tavisi vaJis meTaurobiT. 17681774 wwSi ruseTTurqeTis omSi erekle IIisa da solomon Iis monawileobis erTaderTi Sedegi iyo is, rom 1774 wlis kuCukkainarjis Küçük Kaynarca (KuchukKainarj) xelSekrulebaSi ar iyo moxseniebuli aRmosavleT saqarTvelo, rac niSnavda imas, rom porta ar gamoTqvamda pretenzias aRmosavleT saqarTveloze, dasavleT saqarTvelosgan imereTisgan gansxvavebiT. solomonis imereTi miiCneoda, rogorc TurqeTis vasali. ruseTma daibruna azovi da ruseTis flotma miiRo pirdapiri gasvla Sav zRvaze. xelSekruleba aseve oficialur status aZlevda ruseTis imperias yofiliyo osmaleTSi myofi qristiani xalxis damcveli, ramac kari gauxsna misi teritoriis momaval gafarToebas. qarTvelebi ukmayofiloebi iyvnen da Tavad rusebisTvisac gaxda cnobili saqarTveloSi moaruli Worebi, TiTqos ruseTma gagzavna jari konstantinopolis dacemidan sami saukunis Semdeg, raTa sabotaJi moewyo muslimqarTvelebis urTierTobisTvis da daxmareboda Turqebs imereTis miTvisebaSi. dasavleTi evropa yvelanairad exmareboda ruseTs TurqeTTan brZolaSi. 1790 wels evropelebi (grafi riSelies CaTvliT) aqtiur monawileobas iRebdnen suvorovis mier ismailis aRebaSi. 1792 wels hadjibei, TurqeTis cixe, aRebul iqna imperatrica ekaterinesTvis espanuri warmoSobis general don Jozef de ribas Joseph de Ribas mier da daarqves odesosi Odessos, mezobeli berZnuli koloniis msgavsad. magram ekaterinem amcno, rom radgan qalaqi aRebuli iqna qalis mier, mas mdedrobiTi sqesis saxeli erqmeoda. ase rom, daarsda odesa, romlis erTerT quCas daerqva derobasovskaia, de ribas samaxsovrod. ucxoelebma aaSenes es qalaqi da gadasces ruseTis imperias. arqiteq torebi italieli da frangebi iyvnen da amitom italiuri gaxldaT ZiriTadi savaWro ena. mxolod 1822 wels iqna daniSnuli pirveli rusi gubernatori generali, mixeil voroncovi. odesas situacia gauaresebisken wavida, rodesac evropul bazarze amerikuli puri gamoCnda. cnobili ebraeli aqtivistebi – isaak babeli, leon trocki, da vladimir Jabotinski odesidan iyvnen. Tavadi riSelie, odesis gubernatori, 1803 wels gaxda safrangeTis premierministri 1815 wels vaterlooSi napoleonis damarcxebidan 3 Tveze nakleb droSi, da misma megobrulma damokidebulebam ruseTis mefesTan daexmara 3 wlis Semdeg, 1818 wels srulad gaeyvana parizidan mokavSireTa saokupacio jarebi. rusebis Semdegi nabiji yirimis aneqsia iyo. sahin girei yirimis bolo xani iyo. igi saberZneTsa da venaSi swavlobda. rodesac 20 wlis iyo, misma biZam, yirimis xanma miixmo TavisTan da noRais urdos Yüklə 4,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|