112
es yirimSi gakeTda. imperator pavles gegma iyo, bagration mefes
emarTa ruseTis kanonebis mixedviT, saqarTvelos yvela Semosavali
ruseTis imperias gadaecemoda, mefe ki xelfass miiRebda, ruseTis
jarebi ganTavsdebodnen saqarTvelos qalaqebsa da cixesimagreebSi,
rac imperiaSi privilegirebul regions niSnavda.
1798 wlis oqtomberSi giorgi XII ruseTis mefisTvis miweril
werilSi iTxovda qarTlkaxeTis mefobaze damtkicebas, xolo misi vaJis
memkvidred aRiarebas, razedac Tanxmoda miiRo kidec. problema imaSi
iyo, rom daberebasTan erTad mefe erekle sul metad avadmyofobda
da saqmeebi miuSva. 1750 wels man iTxova mesame coli, samegrelos
mflobelis asuli darejani. dasustebuli mefe ver SeewinaaRmdega
meuRlis zewolas da xeli moawera kanons, rom memkvidre giorgis
Semdeg xdeboda ara giorgis ufrosi Svili daviTi, aramed misi Zma,
darejanis Svili aleqsandre, rac tradicias ewinaaRmdegeboda. daiw
yo civi omi yvelasi yvelas winaaRmdeg, rasac Crdilo mezobeli
ostaturad aRvivebda. yvela Zma Zmis SiSiT qiraobda lekebis jars
piradi dacvisTvis. ekonomika amas ver uZlebda. CaerTo erovnuli
TviTganadgurebis meqanizmi. giorgis avadmyofobis gamo misi ZiriTadi
amocana gaxda misi Svilis daviTis da ara romelime Zmis gamefeba. amave
dros darejani farxmals ar yrida da giorgis fizikuri sisustis
fonze sul met da met momxreebs ibirebda Tavis mxares. omi yovel
wuTs SeiZleba dawyebuliyo. giorgi mixvda, rom mxolod ruseTisTvis
Zalauflebis srulad gadacema uzrunvelyofda misi Svilis taxtze
asvlas da rusebis xiStebiT iq gamagrebas Tundac nominalurad. 1799
wlis 7 seqtembers mefe giorgi ruseTis mefesTan gagzavnil werilSi
saerTod uars ambobda mefobaze da mxolod ramdenime sofels iTxovda
ruseTSi, raTa dasaxlebuliyo, oRond misi Svili gamefebuliyo Zmebis
jinaze
1
da miaRwia kidec pirvel manifestSi mis memkvidred daviTis
moxseniebas.
ruseTma am sisustiT srulad isargebla. tradiciulad, maT ar
dauWires mxare arc erT mowinaaRmdege mxares da SuRls piriqiT
aRvivebdnen fuWi dapirebebiT da Worebis gavrcelebiT. dabolos, 1800
wlis 15 noembers pavlem gasca saidumlo werilobiTi gankarguleba
general knoringze, rom Sesuliyo jarebiT saqarTveloSi imis
garantiiT, rom giorgi XIIs wyalmankiT (angina) gardacvalebis Semdeg
aravin gamoacxadebda Tavs qarTlkaxeTis mefed, radgan saqarTvelo
1
sabWoTa istorikosebis dros giorgis mier taxtze uaris Tqmas da ruseTSi
misi samefos sruli aneqsiis moTxovnas tomebi eZRvneboda, magram mizezi
sinamdvileSi umartivesi da ukve damonebuli qveynisTvis tipuri iyo.
113
mTlianad aneqsirebuli iqneboda ruseTis imperiis mier. Sedegad am
`warmatebuli diplomatiisa~, erTi gasrolis gareSe, samefo gaqmda ise,
rom nominaluradac saqarTvelos mefis titutli aravis ar gadaeca.
aTaswliani dinastia gauqmda! gadahyva tradicul kavkasiur SuRls.
magram knoringma ver Caaswro. amave wlis 28 dekembers mefe giorgi
gardaicvala da misma Svilma daviTma daiyolia iq myofi rusi generali
gulakovi is memkvidred gamoecxadebina. yvela eloda ruseTis mefis
gadawyvetilebas. pavle iZulebuli iyo pozicia gaemkacrebina da 1800
wlis dekemberSi xeli moawera pirvel manifests, romelic gamoacxada
generalma knoringma TbilisSi 1801 wlis ianvarSi, rom qarTlisa
da kaxeTis samefoebi gauqmebulia, qarTveli mefis, giorgi XIIs
survilis Tanaxmad, rom ar iqneboda axali mefe, qarTli da kaxeTi
mTlianad SeuerTda ruseTis imperias. aman gamoiwvia saqarTvelos
damoukideblobis Sewyveta da bagrationebis dinastiis mileniumis
xanis dasasruli. saqarTvelos samefo gvirgvini da kverTxi, romelsac
ukanaskneli mefe atarebda, ruseTSi, kremlSi inaxeba, Tumca damou
kide beli saqarTvelos kuTvnilebaa.
saqarTvelos saxelmwifo ruseTis imperias SeuerTda, iseve rogorc
kurlandia iyo inkorporirebuli poloneTidan 1796 wels. 1801 wlis 1
ianvars irlandia da gaerTianebuli samefo SeerTda. 1798 wels elzasi
da Jeneva safrangeTs miuerTda. amave dros, rodesac siuzereni veRar
icavs Tavis vasals, mas ufleba aqvs uari Tqvas vasalobaze da sxva
patroni monaxos, rogorc holandiam Tqva uari germaniasTan kavSirze,
radgan am ukanasknelma ver daicva igi kaTolike espaneTisagan, an
rogorc lucerni mitovebul iqna avstriisgan da Sevida Sveicariis
konfederaciaSi.
male, or TveSi, 1801 wlis martSi, mefe pavle I moklul iqna Tavisive
saZinebel oTaxSi, wminda miqaelis cixesimagreSi, generlebis zubovis,
hanoverian benigsenisa da qarTveli warmoSobis vladimer iaSvilis
mier Generals Zubov, Bennigsen and Vladimir Yashvili. pavles memkvidrem
aleqsandre Ima, gadatrialebis mxardamWerma, iaSvili Tanamdebobidan
gaaTavisufla. imis gamo, rom ar hqonda ufleba wasuliyo moskovsa da
peterburgSi, man momdevno ramdenime weli iZulebiT gaatara ruseTis
Soreul sofelSi.
saqarTveloSi rusi generali lazarevi sruliad vakuumSi aRmoCnda.
mas aranairi miTiTeba ar hqonda, Tu ras upirebda ruseTis mefe da
mTavroba saqarTvelos. daviTma energiulad daiwyo Tavis reJimis
ganmtkiceba. daiwyo miwebis warTmeva da loialuri TavadebisTvis
gadacema. daiwyo kanonebis SemoRebac, risi ufleba manifestis Sesa
bamisad ukve giorgisac ar hqonda.
114
axali mefe aleqsandre I (18011825 ww.) friad SeSfoTebuli iyo
saqarTvelosTan dakavSirebiT ganviTarebuli situaciiT. saqarTvelos
aneqsiis bevri sakiTxi saeWvod eCveneboda. aleqsandre sastiki
winaaRmdegi iyo sxva ucxo miwebTan aneqsiisa. man moiTxova gamarTuliyo
saxelmwifo sabWo 1801 wlis 11 da 15 aprils da ganexilaT saqarTvelos
aneqsiis sakiTxi. aleqsandre gancvifrebuli iyo, rogor SeeZlo
mamamiss ase SeebRala memkvidreobis gadacema samefo dinastiaze,
rogorc bagrationebis SemTxvevaSi, rac nebismieri saxelmwifosTvis
SeiZleboda omis mizezi gamxdariyo. aleqsandre ar kiTxulobda, Tu
ra sargebloba hqonda saqarTvelos aneqsias, aramed afiqrebda samefo
dinastiis taxtidan Camogdebis ambavi, romelic mezobel saxelmwifos
marTavda. aleqsandre gansakuTrebulad mgrZnobiare iyo, radgan
safrangeTis revoluciis magaliTi aCvenebda, Tu raoden saxifaTo iyo
mefeebis aseTi gadayeneba. aRSfoTebuli qarTveli Tavadaznauroba
aleqsandres werdnen, rom apirebdnen ruseTTan SeerTebas mefe
bagrationTan erTad da rom isini ar iyvnen revolucionerebi da ar
undodaT daengriaT 1000 wliani dinastia, rogorc es moxda safrangeTis
SemTxvevaSi. situacia kritikuli iyo. aleqsandre I grZnobda, rom
saqarTvelos saqmeebSi raRac araswori iyo, amitom amis garkveva
general knorings daavala. generali knoringi TbilisSi gagzavnil iqna
1801 wlis maisSi gamosaZiebeli misiiT. man da grafma musinpuSkinma
Seadgines saidumlo moxseneba aneqsiis sargebelze. saqarTvelos elCi
ruseTSi, garsevan WavWavaZec ki ar iyo am qmedebis saqmis kursSi.
1800 wlis 18 dekembers pavles #1 manifesti
28 dekembers mefe giorgi gardaicvala
1801 wlis 16 Tebervals #1 manifesti waikiTxes sionSi,
17 Tebervals somxur eklesiaSi
12 marts mefe pavle mokles
11 da 15 aprils alaeqsandres saxelmwifo #1 TaTbiri
gadawyvetilebis
gareSe
22 maisi saqarTveloSi gaigzavna knoringi
8 agvistos saxelmwifos #2 TaTbiri da knoringis
moxsenebis
ganxilva
12 seqtembers #2 manifests xeli moewera
1802 wlis 12 aprils #2 manifesti waikiTxes sionSi
knoringma Camoitana ninos jvari.
3 da 4 ivniss sabWom ganixila daviTis, giorgi XIIs vaJis, werili,
romelsac pavles pirveli manifestis miuxedavad, ruseTis dasturis
Dostları ilə paylaş: |