Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
O„simlikchilik tarmoqlarining ahamiyati
Yüklə 6,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
16.1. O„simlikchilik tarmoqlarining ahamiyati O„simlikchilik – qishloq xo‗jaligi ishlab chiqarishining asosiy tarmoqlaridan biri bo‗lib, o‗z ichiga dalachilikda ekinlarni yetishtirish,paxtachilik, g‗allachilik, kartoshkachilik, sabzavotchilik, bog‗dorchilik, mevachilik, bog‗dorchilik va shu kabilarni oladi. Odam undan oziq-ovqat mahsulotlari, yengil va oziq-ovqat sanoati qayta ishlash uchun xom- ashyo, chorvachilik esa ozuqa oladi. Tarmoq tuzilmasining ko‗rsatkichi bo‗lib, umumiy hajmda ishlab chiqarilgan mahsulotlarning har bir tarmog‗idan sotilgan mahsulotningulushi xizmat qiladi. Hozirgi paytda o‗simlikchilik qishloq xo‗jaligining hamma mahsulotlari orasida eng ko‗p ulushni egallaydi. O‗simlikchilik yoki dehqonchilikda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishga ustuvorlik berilishi hamda tarmoqda tarkibiy o‗zgarishlar va diversifikatsiyalash natijasida ularga ajratilayotgan ekin maydonlarining kengaytirilishi, hosildorligini oshirishga oid agrotexnologik tadbirlarni amalga oshirish evaziga dehqonchilik ulushi 2005 yildagi 55,6% dan 2015 yilda 59,6% ga oshishiga erishildi. O‗simlikchilik yem-xashak, dag‗al, yashil, shirali ozuqa bo‗lib, chorvachilikning rivojlanishi uchun baza hisoblanadi. O‗z navbatida chorvachilik ham somon, poya, shuningdek, oziq-ovqat sanoati chiqindilari (kunjara, sheluxa, kepak, barda va b.) kabi qo‗shimcha mahsulotlarni chiqaradi. O‗simlikchilikda foydalaniladigan asosiy resurs – bu yerhisoblanadi (pichanzor, yaylov, bog‗lar). Haydaladigan yer maydonini ekinlar bo‗yicha taqsimlash uzoq vaqtlargacha qabul qilingan dehqonchilik tizimiga bog‗liq bo‗ldi. Xo‗jaliklar daromadliroq ekinlarni tanlay boshladilar va ekin ekiladigan yer maydoni strukturasi narx ta‘siri ostida o‗zgara boshladi. Shu tarzda, qishloq xo‗jaligi mahsulotlarining hamma turini, chorvachilikni va qayta ishlashni ham qo‗shib ishlab chiqish, bevosita o‗simlikchilikni shartli ravishda quyidagi tarmoqlarga ajratish mumkin: paxta ishlab chiqarish,g‗alla 360 ishlab chiqarish, yog‗li ekinlar ishlab chiqarish, kartoshka va sabzavot ishlab chiqarish, meva, uzum va polizlar o‗stirish. Bu tarmoqlarda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni realizatsiya qilish texnologiyasi har biri o‗ziga xosligi bilan farqlanadi. Qishloq xo‗jaligi mahsulot turlari bo‗yicha tuzilishi tarkibiy o‗zgarishlar natijasida qiymat tuzilishi 2005-2015 yillar mobaynida quyidagicha o‗zgardi (16.1.1-rasm). 16.1.1-rasm. Yüklə 6,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|