Hozirgi o‘zbek adabiy tili

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIMI VAZIRLIGI 
AJINIYOZ NOMIDAGI NUKUS DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI 
 
 
 
 
FILOLOGIYA FAKULTETI 
 
 
 
 
 
O‘ZBEK TILSHUNOSLIGI KAFEDRASI 
 
 
Katta o‘qituvchi S.JALILOV 
 
«HOZIRGI O‘ZBEK ADABIY TILI (fonetika va fonologiya)» 
fani bo‘yicha o‘quv metodtik majmua 
(1-kurs bakalavriat bosqichi talabalari uchun) 
NUKUS - 2011 
 

---

MUNDARIJA
 
Ma`ruza mashg`ulotlari 
1-
mavzu 
"Hozirgi o‘zbek adabiy tili" kursining predmeti, maqsadi va 
vazifalari.
1.1. 
1.2. 
1.3. 
Kursining predmeti, maqsadi va vazifalari. Hozirgi o‘zbek 
tilining og‘zaki va yozma shakllari.. 
Hozirgi o‘zbek tili taraqqiyotini belgilovchi lingvistik (lisoniy) va 
ekstralingvistik (nolisoniy) omillar.. 
kursining predmeti, maqsadi va vazifalari. Hozirgi o‘zbek tilining 
og‘zaki va yozma shakllari. 
2-
mavzu 
Fonetikaning predmeti, maqsadi va vazifalari. 
1.1. 
1.2. 
1.3. 
1.4. 
Fonetik tizimning segment va supersegment birliklari, ularning 
shakllantiruvchi va tanituvchi funksiyalari 
Fonetik tizimning segment va supersegment birliklari, ularning 
shakllantiruvchi va tanituvchi funksiyalari.
Umumiy 
fonetika, 
xususiy 
fonetika, 
qiyosiy 
fonetika,
eksperimental (instrumental) fonetika.
3-
mavzu 
Fonetikaning tadqiqot maqsadi va usuliga ko‘ra turlari, 
fonetikaning to‘rt aspekti
1.1. 
1.2. 
1.3. 
1.4. 
1.5. 
Fizik-akustik aspekt.
Anatomik-fiziologik aspekt.
Perseptiv aspekt. 
Lingvistik-funksional aspekt. 
Fonologiya. 
Fonemalarning differensial va integral belgilari 
4-
mavzu 
Hozirgi o‘zbek tili vokalizmi.
1.2. 
1.2. 
1.3. 
1.4. 
Unlilar tasnifi. 
Ayrim unlilar tavsifi.
Unlilarning kombinator va pozitsion xarakteristikasi. Allofonlar. 
5-
mavzu 
Hozirgi o‘zbek tili konsonantizmi.
1.1. 
1.2. 
1.3. 
1.4. 
Undosh fonemalarning fokuslari.
Undosh fonemalar tasnifi
Undoshlar tizimidagi divergensiya jarayonlari. 
Undoshlarda kuchli va kuchsiz pozitsiyalar. 
6-
mavzu 
Fonetik hodisalar 
1.1. 
1.2. 
1.3. 
Kombinator omillar ta'sirida sodir bo‘ladigan hodisalar. 
Pozitsion omillar ta'sirida sodir bo‘ladigan hodisalar 
Turkiy so‘zlarning an'anaviy fonetik tarkibiga moslashish.
7-
mavzu 
Bo‘g‘in (sillabema). Urg‘u (aksentuatsiya).
1.1. 
1.2. 
1.3. 
1.4. 
Bo‘g‘in tuzilishi. 
Bo‘g‘in markazi. 
Bo‘g‘n tiplari. 
Bo‘g‘inning til va nutqdagi ahamiyati. 

---

1.5. 
1.6. 
1.7. 
Urg ‘u tiplari. 
Urg‘uning til va nutqagi roli. 
Intonatsiya (intonema) 
8-
mavzu 
Grafika haqida ma'lumot.
1.1. 
1.2. 
1.3. 
Grafemaning bilateral (ifoda va mazmun planlariga ega) belgi 
sifatidagi tavsifi. 
Grafema va fonema o‘rtasidagi umumiy va xususiy jihatlar. 
Fonografema, prosodemografema, logografema, orfografik belgi va 
signalizatorlar. 
9-
mavzu 
Orfografiya haqida ma'lumot.
1.1. 
1.2. 
Orfografiya va grafika o‘rtasidagi farqlar. 
Orfografiya prinsiplari: fonetik, fonematik, morfologik, grafik, 
tarixiy-an'anaviy, ramziy (simvolik, differensial), shakliy-an'anaviy va 
semantik-uslubiy prinsiplar 
10-
mavzu 
Imlo qoidalari.
1.2. 
1.2. 
Kirillcha o‘zbek yozuvining imlo qoidalari. 
Lotincha o‘zbek yozuvining imlo qoidalari. 
11-
mavzu 
Orfoepiya haqida ma’lumot.
1.1. 
1.2. 
1.3. 
1.4. 
1.5. 
Unli tovushlar orfoepiyasi. 
Undosh tovushlar orfoepiyasi. 
So‘z qismlari talaffuzi. 
Boshqa tillardan ozlashtirilgan ayrim s o‘zlar orfoepiyasi. 
Orfoepiyaning adabiy til faoliyatida tutgan o‘rni 
Amaliy mashg‘ulotlar 
1-
mavzu 
"Hozirgi o‘zbek tili" kursining predmeti, maqsadi va vazifalari.
2-
mavzu 
Hozirgi o‘zbek tili vokalizmi 
3-
mavzu 
Hozirgi o‘zbek tili konsonantizmi 
4-
mavzu 
Fonetik hodisalar 
5-
mavzu 
Bo‘g‘in (sillabema). Urg‘u (aksentuatsiya). 
6-
mavzu 
Grafika haqida ma'lumot 
7-
mavzu 
Orfografiya haqida ma'lumot 
8-
mavzu 
Imlo qoidalari 
9-
mavzu 
Orfoepiya haqida ma’lumot 
Laboratoriya mashg`ulotlari 
1-
mavzu 
Fonetika va fonologiya bo‘yicha topshiriqli yozma ish 

---

2-
mavzu 
Unli tovushlar bo‘yicha topshiriqli yozma ish
3-
mavzu 
Undosh tovushlar bo‘yicha topshiriqli yozma ish 
4-
mavzu 
Bo‘g‘in (sillabema) bo‘yicha topshiriqli yozma ish 
5-
mavzu 
Urg‘u (aksentuatsiya) bo‘yicha topshiriqli yozma ish
6-
mavzu 
Grafika bo‘yicha topshiriqli yozma ish 
7-
mavzu 
Orfografiya bo‘yicha topshiriqli yozma ish 
8-
mavzu 
Lotin va kirill alifbosi va imlosi bo‘yicha topshiriqli yozma ish
9-
mavzu 
Orfoepiya bo‘yicha test topshirig`i