[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DAĞIS TAN HÖKUMƏTĠ
318
hərbi xadimi. 1900 ildə parla mentin deputatı seçilmişdir. 1911-22 illə rdə mü xtə lif na zir vəzifə lərində işlə mişdir. 1917-18 illərdə hərb i təchizat naziri, 1919-21 illərdə hərbi nazir və aviasiya naziri olmuşdur. 1920 il yanvarın 15-də Parisə dəvət olunmuş, yanvarın 17-də Antanta Ali Şurasının iclasında müstəqilliyi de-fakto tanınmış Qafqaz respublikalarına maddi yardım göstərilməsi məsələsinin müzakirəsində iştirak etmişdir. İclasda Əlimərdan bəy Topçubaşov Qafqaz respublikaların ın üzləşdiyi bolşevik təhlükəsindən danışmışdır. Çörçillin iştirak etdiyi 19 yanvar iclasında Cənubi Qafqaz respublikalarına xarici təcavüz təhlükəsinə qarşı Ali Şuranın maddi yardım göstərəcəyinə müvafiq qərarla tə minat verilmişdi. Çörç ill bolşevik basqınını dəf etmək üçün Qafqaza qoşun göndərmək tərəfdarı o lmuşdur. Sovet hakimiyyətinin barış maz əleyhdarı və antisovet hərbi müda xilənin başlıca tərə fdarı o lan Çörç ill 1920 ildə mövcud vəziyyəti nə zərə a laraq, hərb i ə mə liyyatların dayandırılmasın ın vacibliyini bəyan etmişdir. 1924-29 illərdə maliyyə naziri idi. 1940-45 illərdə baş nazir olmuş, 1941 ilin iyununda faşist Almaniyasına qarşı b irgə hərb i ə məliyyatlar barədə Sovet Sosia list Respublika ları İttifaq ı ilə saziş, 1942 ilin may ında isə müttəfiqlik haqqında müqavilə imzalamışdır. 1951-55 illərdə yenidən baş nazir o lmuş, sonra istefaya çıxmışdır. Bununla belə, Çö rçill ö mrünün sonuna qədər parla mentin deputatı olmuş, Böyük Britaniyanın dövlət siyasətinə böyük təsir göstərmişdir. Publisistik və memuar janrında bir sıra qiy mətli kitabların müəllifid ir. 1953 ildə Nobel mü ka- fatına lay iq görülmüşdür.
319
DADAġOV Ağa Abdulla Ələsgər oğlu (1.4.1902, Bakı - ?) - A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Parlamentinin xüsusi qərarı (bax Xaricə təhsil almağa göndərilən azərbaycanlı tələbələr haqqında qərar) ilə a li təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən b iri. 1-ci Bakı realnı məktəbini b itirmişdi (1918).Parlamentin 1919 il 1 sentyabr tarixli q ərarına əsasən, təhsilini davam etdirmə k üçün İngiltərəyə göndərilmişdi. Sonrakı taleyi barədə məlumat aşkar olunmamışdı.
milyonçusu, xeyriyyəçi. Əsilzadə ailəsində doğulmuşdur. Stokholm Universitetini (İsveç) əla qiymətlə rlə bit irmiş, rus, fransız və digər Avropa dillə rini mü kə mmə l öyrən mişdi. Ça r Rusiyasında həqiqi mülki müşavir rütbəsində olmuşdur. Ölkə xa ricindəki fəa liyyətinə və xeyriyyə işlə rinə görə Rusiyanın "Müqəddəs Anna", "Müqəddəs Stanislav", 2 dəfə İranın "Şiri-Xurşid", Bu xara əmirliyin in "Bu xaray i-şərif‖ ordenləri və bir ço x meda lla rla təltif ed ilmiş, Dadaşov Rusiyanın "fə xri vətəndaşı" titulunu almışdır. Onun gəmiçilik tica rətindən əldə etdiyi gəlirin ə ksəriyyəti xa lqın maariflən məsinə (Qo ri Müə llimlər Se minariyası və "Qız mə ktəbi"nə) sərf edilird i. Ba kı-Batum neft kə mə rin in çəkilməsinə, Ba kı du ması b inasının inşasına xeyli vəsait sərf edən Dadaşov Maksim Qo rkinin, D.İ.Mendeleyevin, neft geologiyası mütəxəssisi İ.M.Qubkin in Bakıya səfərlərin i maliyyələşdirmişdi. A zərbaycanın maddi mədəniyyət abidələrinin qorunub saxlan masında yaxından iştirak ed ən Dadaşov Bibiheybət məscidin i bərpa etdirmiş, həmç inin Bu xa ra ə mirinin Moskvada tikd ird iyi məscidə qırxçıraqlı qəndil və qiy mət li xa lıla r bağışla mışdı. Azərbaycanda milli höku mətin yarad ılmasına, "Müsavat" partiyasının geniş fəaliyyət göstərməsinə maddi yard ım edən Dadaşov 1918 ildə Ba kıda ma rt soyqırımı za man ı dəstəsi ilə b irgə e rmənilərə qarşı silah lı mübarizə aparmışdır. Silah ardınca Rusiyaya göndərdiyi gəmiləri qarşılamağa gedən Dadaşov silahları arabalara yüklətdirib geri qayıdarkən, daşnak S.Lalayanın quldur dəstəsi ilə qarşılaş mışdır. S.Lalayan ona qılıncının altından keçməy i əmr edərkən, Dadaşov "Mən türkəm. Türk ölər, ancaq erməni dığasının qılıncının altından keçməz" cavabını vermişdir. Hiddətlənən daşnaklar onu işgəncə ilə öldürmüşlər. İşgəncələrə mətanətlə tab gətirən Dadaşov erməniləri burada yubadaraq, silahların daşnaklara yo x, əliyalın döyüşən azərbaycanlılara çatmasına nail o lmuşdur. Ölü mündən sonra ermən ilər onun üzəri brilyant, zü mrüd və yaqutla bəzədilmiş, ya xasından orden və meda lla r asılmış mundirin i ə lə keçirmişlər. Qəbri indiyədək aşkar edilmə mişdir. DAĞIS TAN HÖKUMƏTĠ - 1919 ilin yazında Dağıstan vilayətində yaradılmış höku mət. Dağıstan vilayəti Rusiya imperiyasının Şimali Qafqazı işğalı zamanı Qafqaz canişininin 1860 il aprelin 5-də təsdiq etdiyi "Dağıstan vilayətinin idarə edilməsi haqqında əsasnamə"yə uyğun olaraq yaradılmışdı (ba x Dağıstan vilayəti). Vilayətin əhalisi 1917 ilin sonunda, Sovet Rusiyasının bolşevik hakimiyyətini qəbul etməyərək, Şimali Qafqazın d igər xalqları, ilk növbədə Terek v ilayətin in əhalisi ilə birlikdə müstəqil dövlət yaratmaq uğrunda mübarizəyə qalxd ı. 1918 il mayın 11-də Dağ ıstan və Terek vilayətlərinin əhalisini tə msil edən ictimai xadimlə r Şimali Qafqaz Dağlılar Xa lqla rı İttifaq ı Res publikası (Dağlılar Respublikası) yaradılmasın ı elan etdilər. Elə o zamandan bu respublikanın A zərbaycanla sıx ittifaq yaratması, hətta bir dövlətdə birləşməsi təklifləri irəli sürülməyə başlandı. 1919 il aprelin əvvəlində Denikinin Könüllü ordusu Terek vilayətini işğal etdikdən sonra, Dağıstanda artıq süqut etmə kdə olan Dağ lılar Respublikasından ayrılıb A zərbaycana birləş mək ideyası sürətlə yayılmağa başladı. Dağıs tanın ictima i xad imləri A zərbaycan Xa lq Cü mhuriyyətinin Dağ lılar Respublikasındakı diplo matik nü mayəndəsi Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevə mürac iətlə r edərək, bu haqda Azərbaycan Hökumət inin prinsipia l ra zılıq verməsin i xah iş etdilər. Haqverdiyevin aprelin 15-də xaric i işlər naziri Mə mməd Yusif Cə fərova göndərdiyi mə lu matda bildirilird i ki, Dağ ıstanın 10 dairəsindən 4-ü açıq şəkildə Azə rbaycana birləşmə k tərə fdarıdır, qa lanları is ə bunu gizlində arzu edirlər. Dağıstanlı zabit lər, o cümlədən Dağlılar höku mətində hərbi nazirin müav ini o lmuş general M.Xəlilov da bu mövqedən çıxış edird ilər.
Denikin ordusunun cənuba doğru irəlilə məsi ilə əlaq-dar Dağıstanda Azərbaycana birləşmə k tərəfdarları da sürətlə artırd ı. Kürə, Qaytaq, Tabasaran, Avar və Dərbənd bölgələrin i təmsil edən nümayəndələr tarixən, həm də iqtisadi cəhətdən Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|