[]
AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ HÖKUMƏTĠNĠN Ġġ LƏR ĠDARƏSĠ
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ HÖKUMƏTĠNĠN Ġġ LƏR ĠDARƏSĠ
- AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ PARLAMENTĠ
162
huriyyəti Hö ku mətinin ü mu mi fəa liyyətini tənzimləyən və həyata keçirən quru m. 1918 il mayın 28-də A zərbaycan Höku məti fəaliyyətə başlayarkən yaradılmışdır. Azərbaycan Hökumətinin 1918 il 24 iyun tarixli qərarı ilə Hö kumət dəftərxanasının ştat vahidlərinin və ə mək haqlarının təyin edilməsi Na zirlər Şurasının sədrinə həvalə o lun muşdu. Əvvəlcə işlər idarəsinin ştatında idarənin müdiri, dəftərxananın direktoru və başqa işçiləri, Nazirlər Şurasının katibi, onun müavin i, həmç inin Nazirlə r Şurası sədrinin xüsusi tapşırıqlar üzrə mə muru nəzərdə tutulmuşdu. İdarə qulluqçularının ştat cədvəli və xərc lər s metası Na zirlər Şurası sədrinin xüsusi tapşırıqlar ü zrə böyük mə muru, xaric i dillər üzrə tərcü məçisi, hüquq məsləhətçisi, mə lu mat bürosunun müdiri və binaya nə zarətçi hesabına genişləndirilmişdi, Höku mətin 1919 il 7 may tarixli qərarı ilə işlər idarəsində direktor, redaktor, kargüzar, tərcü məçi, korrektor və dəftərxana xid mətçilərindən ibarət xüsusi şöbə də yaradılmışdı. 1918 il mayın 28-dən 1919 il yanvarın 1-nə qədər işlər idarəsinin müdiri Rüstəm xan Xoyski (Fətəli xan Xoyskinin kiç ik qardaşı), daha sonra fevra lın 5-dək Rəşid bəy A xundzadə, 1919 il fevralın 11-dən isə mühəndis Pərviz Mirzə olmuşdur. Nazirlə r Şurasının bütün kargüza rlıq s ənədləri, na zirliklərdən və Cü mhuriyyətin d igər idarə lərindən Na zirlə r Şurası sədrinin adına göndərilən məktublar işlər idarəsinə da xil olurdu. Hö ku mətin 1919 il yanvarın 18-də təsdiq etdiyi qaydalara əsasən Parlament mü zakirəsinə çıxarılan qanun layihələri müvafiq izahlı məktubla bərabər Nazirlər Şu rasına təqdim edilird i. Qanun layihəsi Höku mət tərəfindən ba xılaraq Parla mentin mü zakirəsi üçün hazır hesab edildikdə Na zirlə r Şurasının ic las jurnalından çıxarışla bərabər, iradlar olduqda isə yenidən işlənilmək üçün Nazirlər Şurası sədrinin imzası ilə müvafiq nazirliklə rə qaytarılırd ı. Bundan əlavə, Höku mətin 1919 il 3 mart tarixli qəra rı ilə təsdiq olun muş Əsasnaməyə görə işlər idarəsi 1918 il noyabrın 22-dən yaradılmış nazir müavin lərindən ibarət Kiçik Na zirlər Şurasının da kargü zarlıq işlərini aparırdı. İşlər idarəsi Höku mətin qərar və sərəncamlarını "Azərbaycan Cü mhuriyyəti Höku mətinin xəbərləri" qəzetində və "Azərbaycan Cümhuriyyəti Höku mətinin qanun və binagüzarlıqla rı" məc muəsində dərc etdirirdi.
Aдpec-календары Aзepбaйджанской Pecnублики нa 1920 год, Б., 1920.
riyyəti ali icra hakimiyyəti orqanının rəhbəri. Höku mət başçısı. 1918 il may ın 28-də A zərbaycan Milli Şurası tərəfindən Azərbaycanın müstəqilliy i barədə İstiqlal bəyannaməsi elan edildikdən sonra, həmin bəyannamənin 6-c ı maddəsinə əsasən, ölkədə Müəssislər Məclisi çağırılana qədər Milli Şura qarşısında məsul olan Müvəqqəti Höku mət təşkil edildi. Höku mətin təşkili M illi Şuranın üzvü Fətə li xan Xoyskiyə tapşırıldı. Bir saatlıq tənəffüsdən sonra öz işinə başlayan Milli Şura Fətəli xan Xoyski başda olmaqla A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin birinci Müvəqqəti Hö ku mətini yaratdı. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin fəaliyyət göstərdiyi 23 ay ərzində 5 Höku mət kabinəsi dəyişmişdir. Birinci 3 kabinəyə Fətəli xan Xoyski, sonrakı 2 kabinəyə isə Nəsib bəy Yusifbəyli başçılıq et mişdir. Hö ku mət başçısı, eyni za manda, Na zirlər Şurasının sədri funksiyasını da yerinə yetirird i. Ölkənin daxili və xarici siyasət məsələləri Nazirlər Şurası sədrinin rəhbərliyi ilə onun iclaslarında ko lleg ial şəkildə müzakirə olunur və müvafiq qərarlar qəbul edilird i. 1918 il iyunun 17-də Milli Şura Gəncədə öz fəaliyyətini dayandırarkən ölkə üçün bir sıra həyati əhəmiyyət kəsb edən məsələlər istisna olmaq la, bütün hakimiyyət funksiyalarını Müvəqqəti Höku mətə həvalə etmiş və Nazirlər Şurasının hüquq və vəzifələrin i müəyyənləşdirmişdi. 1918 il dekabrın 7-də Azərbaycan Parlamenti Bakıda fəaliyyətə başladıqdan sonra ölkən in qanunvericilik hakimiyyəti Parlamentə, icra hakimiyyəti isə Nazirlə r Şurasın ın səlahiyyətinə keç mişdir. Nazirlə r Şurasın ın ic laslarında ayrı-ayrı na zirliklər tərəfindən hazırlan mış qanun layihələrinə ba xılır və bəyənild ikdən sonra qəbul olunaraq Parla mentin mü zakirəsinə çıxarılırd ı. Bütün bu işlərin icrasına isə bilavasitə Nazirlər Şu rasının sədri rəhbərlik ed ird i. AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ PARLAMENTĠ, M ə c l i s i – M ə b u s a n - A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin nümayəndəli ali qanunvericilik orqanı. 1918 ilin dekabrından 1920 ilin aprelinədək fəaliyyət göstər- mişdir. İlk iclası 1918 il dekabrın 7-də, sonuncu iclası 1920 ii apre lin 27-də keçirilmişdir. Şimali A zərbaycanın sovet qoşunları tərəfindən işğalı nəticəsində fəaliyyətini dayandırmışdır (bax həmçinin Aprel işğalı (1920)). Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin Parla menti A zərbaycan Milli Şurasının 1918 il 19 noyabr tarixli iclasında qəbul olunmuş "Azərbaycan Məclisi-Məbusanının təsisi haqqında qanun"una müvafiq o laraq formalaşdırılmışdır. Parlamentdə Azərbaycan Xa lq Cü mhuriyyətində yaşayan xalq larm nü mayəndələri aşağıdakı kimi te msil olun muşdu. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti ərazisində yaşayan xalqların sayı nəzərə alınaraq, azərbaycanlılardan 80 nəfər, ermənilərdən 21 nəfər, ruslardan 10 nəfər, yəhudilərdən 1 nəfər, alman lardan 1 nəfər nü mayəndə göndərilmə li idi. Qanunda sayları az o lduğuna görə nümayəndə seçmək səlahiyyətləri o lmayan, lakin Cü mhuriyyət ərazisindəki d igər azsaylı xalq lar arasında nisbətən çoxluq təşkil edən gürcü və polyak milli ko mitələrinin hərəsindən 1 nü mayəndə göndərmələrinə razılıq verilirdi. Bundan əlavə, Parlamentə Bakı həmkarlar ittifaq ları təşkilatları tərəfindən 3 nəfər və Bakı Neft Sənayeçiləri İttifaq ından 2 nəfər nümayəndənin göndərilməsi də nəzərdə tutulurdu. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin Pa rla ment i olduqca çətin tarixi şəraitdə fəa liyyətə başlamışdı. Parla mentin aç ı- Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|