[]
Yüklə 3,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
54 “Şübhəsiz ki, Allah – Təbərakə va Təalə - Arafə günü enir” sözləri, “Həqiqətən Allah Adəmi Öz surətində yaradıb” 70 sözləri və peyğəmbərin – salləllahu aleyhi va səlləm – “Həqiqətən mən Rəbbimi ən gözəl surətdə gördüm” 71 sözləri və buna bənzər hədislər kimi əqlinlə dərk edə bilmədiyin əsərlərdən eşitdiyin hər bir şeyə münasibətdə sənə vacib olan onlara təslim olmaq, onları təsdiq etmək, təvfid etmək 72 , onlardan razı qalmaq və öz havan ilə bunlardan bir şeyi təfsir etməməkdir, çünki bunlara iman gətirmək vacibdir. Beləliklə bunlardan hər hansı bir şeyi kim öz havasına əsasən təfsir edərsə və ya rədd edərsə o, cəhmidir. [44] Kim dünyada Rəbbini gördüyünü iddia edərsə o, Allaha qarşı kafirdir. 73 70 əl-Buxari, “əs-Sahih”, (6227); Muslim, “əs-Sahih”, (2841); Bu məsələdə edilən xətalardan biri də hədisdə “öz surətində” sözündəki əvəzliyi Allaha deyil, Adəmə aid etməkdir. Bununla hədisi təvil edərək Allahın Adəmi ona layiq sifətdə yaratdığını demək istəyirlər. Lakin bu, xətadır və bu xətanın əsli bu cür hədisləri təvil edən və ya inkar edən cəhmiyyə məzhəbinə dayanır və əhli-sünnətdən bəzi imamlar da bu məzhəbə tabe olaraq xətaya yol veriblər. Şeyxul-İslam İbn Teymiyyə “Bəyən Təlbisil-Cəhmiyyə fi Təsisi Bidəihim əl-Kələmiyyə” kitabında (6/373-377) deyir: “İlk üç nəsildən olan sələf arasında burada əvəzliyin Allaha aid olması haqqında heç bir ixtilaf olmayıb, çünki bu, bir ədəd səhabədən çox saylı yollarla geniş yayılmış olaraq gəlmişdir və hədislərin hamısının məzmunu buna dəlalət edir...Lakin üçüncü yüzillikdə cəhmiyyə yayıldığı üçün (hədisin təvili) üzə çıxdı, bir qrup buradakı əvəzliyi Allahdan qeyrisinə aid etdilər, hətta bu fikir Əbu Səvr, İbn Xuzeymə, Əbuş-Şeyx əl-Əsbəhani və başqaları kimi bütün işlərdə elm və sünnət ilə tanınmış bir qrup alimdən də nəql olunub. Buna görə də din imamları və başqalarından ibarət sünni alimləri onların (bu görüşlərini) inkar etdilər.” İbn Teymiyyənin bu sözlərindən anlaşılır ki, sələfin görüşünə görə buradakı əvəzlik Allaha aiddir və buna görə də Allahın surəti olduğuna iman etmək vacibdir. Bu surətin keyfiyyəti, necəliyi məlum deyildir, məchuldur. Məşhur alim İmam İbn Quteybə “Təvil Muxtələf əl-Hədis” kitabında (səh: 322;) deyir: “Mənə görə - doğrusunu Allah bilir! – surət heç də iki əldən, barmaqlardan, gözdən təəccüblü deyildir. Sadəcə olaraq bunlar Quranda gəldiyi üçün qəbul görmüş, bu isə Quranda gəlmədiyi üçün qəriblik görmüşdür. Biz hamısına iman gətiririk və bunlardan heç birində nə keyfiyyəti, nə də həddi barəsində söz açmırıq.” İbn Quteybə’nin bu sözlərini İbnul-Bənna əl-Hənbəli “əl-Muxtar fi Usulis-Sunnə” kitabında (səh: 145) təsdiq məqamında nəql etmişdir. İmam Əhməd ibn Hənbəl bu görüşün cəhmilərin görüşü olduğunu açıq şəkildə bildirmişdir. 71 ət-Tirmizi (3235) və Əhməd (5/243; rəqəm: 22109) rəvayət edib. ət-Tirmizi’nin qeyd etdiyi kimi İmam əl-Buxari bu hədisi səhih saymışdır. 72 Yəni keyfiyyətini, necəliyini “təfvid” etmək, Allaha həvalə etmək 73 Bəşər övladı Rəbbini bu dünyada ayıq şəkildə görə bilməz. Şeyxul-İslam İbn Teymiyyə deyir: “Ümmətin sələfi və imamları icma ediblər ki, möminlər Axirətdə Allahı öz gözləri ilə görəcəklər. (Həmçinin) icma ediblər ki, Onu bu dünyada öz gözləri ilə görə bilməzlər və bunun peyğəmbərdən – salləllahu aleyhi va səlləm – başqası haqqında (baş verib verməməsində) ixtilaf etməyiblər. Ondan “əs-Sahih”də belə dediyi sabit olmuşdur: “Bilin ki, sizdən heç biriniz ölənə qədər Rəbbini görməyəcək.” İnsanlardan kim övliyaların və 55 [45] Allahı – Təbərakə va Təalə - fikirləşmək bidətdir, çünki Allahın elçisi – salləllahu aleyhi va səlləm – deyir: “Yaradılmışlar barəsində fikirləşin və Allah haqqında fikirləşməyin!” 74 Üstəlik Allah haqqında fikir yürütmək insanın qəlbində şəkk doğurur. ∗∗∗ [46] Bil ki, zəhərli, yırtıcı heyvanlar, qarışqalar, milçəklər kimi heyvanların hamısı əmrlər ilə yaşayırlar və Allahın – Təbərakə va Təalə - izni olmadan bir şey etmirlər. [47] Baş vermiş və baş verəcək işlərdən hələ də baş verməmiş olanlarını zamanın lap əvvəlindən Allahın – Təbərakə va Təalə - bildiyinə iman etmək. Onları hesablamış və bir-bir saymışdır. Hər kim – “O, baş vermiş şeyləri və baş verəcək şeyləri bilmir” – deyərsə Əzəmətli Allaha küfr etmişdir. ya başqalarının bu dünyada Allahı öz gözü ilə gördüyünü deyərsə, xüsusilə də onların Musadan daha fəzilətli olduqlarını iddia edərsə, o, bidətçi və sapıqdır, Kitaba, sünnətə və ümmətin sələfinin icmasına müxalifdir; onlar tövbəyə dəvət olunarlar, tövbə etsələr (gözəl), əks təqdirdə isə öldürülməlidirlər.” (“Məcmu əl-Fətəva”, 6/512) Səhabələrin ixtilafı isə peyğəmbərin – salləllahu aleyhi va səlləm – Meracda olarkən Allahı görüb görməməsində olmuşdur. Bil ki, bu dünyada bizim Allahı görməyimizin mümkünsüzlüyü ona əsaslanır ki, şəriət bunun baş verməyəcəyini xəbər vermişdir, yoxsa Allahın Özlüyündə bu dünyada görünməsi mümkündür. Şeyx İbn Əbil-İzz əl-Hənəfi “Şərhul- Aqidətit-Tahaviyyə” kitabında (səh: 224) deyir: “əl-Qadi İyad’ın – rahiməhullah - dediyi bu söz haqdır, çünki dünyada (Allahı) görmək mümkündür, çünki əgər mümkün olmasaydı Musa – aleyhissalam – onu soruşmazdı.” 74 Bunu bu ləfz ilə Əbuş-Şeyx əl-Əsbəhani “əl-Azamə” kitabında (səh: 214-215; rəq: 4) Əbu Zərdən rəvayət edir. əs-Suyuti bunu “əl-Cami əs-Sağir”də (1/132) gətirir və Əbuş- Şeyxə nisbət edir və zəif olduğuna işarə edir. “əl-Cami əs-Sağir” kitabını təhqiq etmiş Şeyx əl-Albani də hədisi zəif saymışdır. Bu hədis İbn Abbas’dan və başqalarından da rəvayət edilmişdir. Şeyx əl-Albani bu və digər şahidlərə görə bunu “əs-Silsilə əs- Sahihə”də (3/395; rəqəm: 1788) həsən dərəcəsinə qədər qaldırmışdır. Yüklə 3,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|