03-Evliya Chelebiye Gore Guneybati Anadolu (Aydin, Denizli, Muyula)

149 
 
imaret, medrese, han, bedestenlerin görenleri hayran bırakacağını söylemektedir. 
Kale harabelerinin ise her taşının hamam kubbesi büyüklüğünde olduğunu, Ad ve 
Semud’dan kalma insanın aklı perişan edecek büyüklükte göründüklerini bizlere 
belirtir. Ardından Evliya şu ayeti yazar. “Onun zatından başka her şey yok olacaktır. 
Kasas, 88” 
827
Seyyahımız bu gördüğü antik dönemlere ait eserlerin bir kısmı Milas’ 
Kalesi’nin kalıntıları olup, zamanla kalenin dışında gelişen şehri korumak 
maksadıyla ova tarafında surların inşa edildiği anlaşılıyor.
828
Bu surların kaç 
kapısının olduğu bilinmemekle beraber, XVI. asırda “beş kapu” ve “kavaklı kapu” 
iki sur çıkışı belgelere yansımıştır.
829
Bunlardan başka “baltalı kapı” olarak anılan 
yapı Hisarbaşı ve Topbaşı tepelerinin arasında olmalıdır.
830
Ayrıca bir kapıda Ulu 
Cami’nin yakınlarında bulunuyordu.
831
Sur kalıntılarının dışında Hisar Tepesi 
yamaçlarında antik iskan alanındaki eserler, Topbaşı Tepesinin yamacındaki eski çağ 
şehir tiyatrosu ve Hoca Bedreddin Mahallesindeki Avgustus ve Roma mabedi, Hacı 
İlyas Mahallesinin güneyindeki Zeus Osoga mabedi
832
muhtemelen Evliya Çelebi’nin 
görmüş olduğu ve çok etkilendiği eserler olmalıdır.
IV. Peçin Nahiyesi
Seyyahımız Milas’ı seyredip, ziyaret ettikten sonra vilayet ayanı ile vedalaşıp 
Milas Ovası içinde bir saat tütün tarlaları içinde yolculuk ettikten sonra Peçin’e 
ulaşmıştır.
833
Evliya Çelebi Peçin’in ismi ve tarihçesi hakkında şu bilgileri 
vermektedir; “Peçin’i yüzyıl bir ecinne beyi zapt etmiş, daha sonra Menteşeoğlu 
Ahmed Bey ilim kuvveti ile burayı ele geçirmiştir. “Beğ Cin” isminden türetilerek 
Peçin Kalesi denilmiştir.”
834
Çeşitli dönemlerde buraya Barçin, Beçin veya Peçin 
                                                           
827
Seyahatname, s.109
828
Wittek, a.g.e, s.125
829
Mete, a.g.e, s.65
830
Wittek, a.g.e, s.125;Aşkıdil-Akarca, a.g.e, s.86-87
831
Wittek, a.g.e, 125
832
Aşkıdil-Akarca, a.g.e, s.85-87
833
Seyahatname, s.110
834
Seyahatname, s.110

---

150 
 
adı verilmiştir. Rumlar buraya Petsona, İtalyan kaynaklarında ise Pezona diye 
adlandırılmaktadır.
835
1. İdari Yapı
Evliya idari yönden Peçin’in “Menteşe Sancağı içerisinde öteden beri bu 
vilayetin fatihi Ahmed Gazi evkafı olduğunu ve Milas nahiyesine bağlı olduğunu 
söyler. Peçin’in Kethüdayeri, Serdarı Milas’ta oturmaktadır ancak Naibi ise burada 
ikamet eder. Kale içerisinde Dizdarı ve yirmi askeri vardır” diye bilgiler 
vermektedir.
836
2. Fiziki Görünüm
Peçin Milas’ın 5 km. güneyinde, dik yamaçlar ile ova kenarında 180 m. irtifa
ile birden yükselen yamaç üzerine inşa edilmiş bir kale ile bunun güney tarafında 
genişçe bir düzlük üzerine yerleşmiş bir iskan sahasından ibarettir.
837
XIV. asrın ilk 
çeyreğinde Menteşe Beyliği idarecilerinin. Peçin'in 5 km yakınında Milas gibi 
mâmur ve meskûn bir şehir varken ve hattâ Sultan orada ikâmet ediyor iken
838
; 
ovanın güneyinde ve yaklaşık iki yüz metre yükseklikteki bir platonun üzerinde yeni 
bir şehir kurmalarını, siyasî ve askerî maksatlara bağlamak yanlış olmasa gerektir.
839
Mesud Bey'in oğlu Orhan Bey, babasının ölümünün akabinde kardeşi ile girişliği taht 
mücadelesinden sonra, muhtemelen 1320-2l'de Rodos'a karşı büyük ve başarısız bir 
sefer gerçekleştirmişti. El-Ömeri'nin kaynaklarından Cenevizli mühtedî Balaban'ın 
ifadesinde, beyliğin merkezinin Muğla olduğunun belirtilmesi, sefer tarihinde 
Milas'ta ikamet ettiği anlaşılan Orhan Bey'in Rodos şövalyelerine karşı 
mağlubiyetinden sonra emniyet için yerini değiştirdiğini göstermektedir. İşte böyle 
bir ortamda, Orhan Bey belki Muğla'nın savunma için çok müsait olmaması ve eski 
beylik merkezinden fazla uzakta bulunmama düşüncesiyle de, Milas'a çok yakın ve 
tahkime elverişli bir platonun üzerindeki düzlükte bir şehir kurup hükümet merkezini 
                                                           
835
Darkot, “Milas”, İA, s.315
836
Seyahatname, s.110
837
 Darkot, a.g.m, İA, s.315
838
 Wittek, a.g.e, s.57
839
 Mete, a.g.e, s.85

---

151 
 
buraya nakletmeyi planlamış olabilir.
840
Bu düşüncenin gerçekleşmesinde, düzlüğün 
kuzey ucunda bulunan ve hem ovaya hem de Sodra dağının güneyinden geçip Milas'ı 
batıda denize bağlayan yola tamamen hakim konumda olan kalenin varlığının etkili 
olduğu şüphesizdir.
841
Bu yönüyle burada kadim çağda müstahkem bir şehir bulunuyor idi ki buna 
ait sur, mabet, mezar kalıntıları hala görünür.
842
Dolayısyla Peçin’de yerleşme 
sürecinin ne zaman başladığını kestirmek güç görünmektedir. Bu süreç içerisinde 
özellikle Rodos şövalyelerinin saldırılarına karşı Bizans’tan kalan kale ve sur 
kalıntılarının imar edilerek savunma yapılmış olmalıdır. Beylik idaresinin ahâlinin en 
azından bir kısmını. Rodos'taki şövalyelerin muhtemel bir intikam saldırısına karşı 
surlarla çevrili ve kalesi vasıtasıyla savunması kolay Peçin'de iskâna teşvik ve ikna 
etmiş olması da mümkündür. İşte Peçin'in çok kısa sürede, acil ihtiyaç neticesinde ve 
sınırlı bir ölçü ile kuruluşu, böyle muhataralı bir dönemdeki siyasî ve askerî 
konjonktüre bağlanabilir.
843
a. Mahalleler
Kale varoşu gayet büyük bir şehir imiş, bina kalıntıları cihanı tutmuş. O 
imaretten hala yüz miktar toprak örtülü bağlı bahçeli evler var. Şehrin etrafındaki 
kale duvarları burçları hala görülmektedir.
844
Kale dışında yerleşim alanları ise, iki 
tarafı Milas ovasına bakan dik yamaçlarla sınırlı ve güneyden sur duvarlarının 
çevrelediği, düzlük alana kadar uzanan bölgedir.
845
Yerleşimin bulunduğu mevkiye 
kalenin batısındaki Menteşeoğulları devrinden kalma üç metre genişliğinde döşemeli 
ve basamaklı bir yoldan çıkılmakta idi.
846
Evliya’nın bahsettiği yıkılmış haldeki şehri 
çevreleyen surların kalınlığı 1,5 metre kadar olup, belirli aralıklarla istinad kuleleri 
                                                           
840
 Wittek, a.g.e, s.68
841
 Wittek, a.g.e, s.124
842
Darkot, a.g.m, İA, s.315
843
 Mete, a.g.e, s.87
844
Seyahatname, s.110
845
Mete, a.g.e, s.92
846
Wittek, a.g.e, s.126; Akarca, a.g.e, s.117

---