0f11aztitul(1-7)

27 
 
1.5. KONDENSATORLARIN BİRLƏŞDİRİLMƏSİ 
 
Elektrik dövrəsi müxtəlif elementlərdən ibarət ola bilər: cərəyan 
mənbəyi,  elektrik  işlədicisi  (lampa,  elektrik  zəngi,  elektrik  qız-
dırıcısı, televizor və s.), elektrik açarı, birləşdirici naqillər. Sadə 
elektrik dövrələrindən biri bu naqillərin ardıcıl birləşməsidir. 
 Ardıcıl birləşmədə birinci naqilin sonu ikinci naqilin başlanğıcına, ikinci naqilin sonu 
üçüncü naqilin başlanğıcına və s.-yə birləşdirilir. 
 Ardıcıl birləşmədə dövrənin istənilən hissəsində  cərəyan 
şiddəti eynidir: 
?????? = ?????? = ??????. 
 Ardıcıl birləşmədə dövrənin tam gərginliyi bu dövrənin ayrı-
ayrı hissələrindəki gərginliklərin cəminə bərabərdir:  
?????? + ?????? = ??????. 
 Ardıcıl birləşmədə dövrədəki tam müqavimət bu dövrənin 
ayrı-ayrı hissəsinin müqavimətləri cəminə bərabərdir:  
?????? + ?????? = ?????? . 
 Ardıcıl birləşdirilən eyni R  müqavimətli  n  naqildən ibarət 
dövrənin 
??????   tam müqaviməti bir naqilin müqavimətindən  n 
dəfə böyükdür:
 ?????? = ????????????. 
 Paralel birləşmə elə birləşməyə deyilir ki, bütün naqillərin bir ucu dövrənin eyni bir nöq-
təsinə (məs.: A nöqtəsinə), digər ucu isə dövrənin digər eyni nöqtəsinə (məs.: B nöqtəsinə) 
birləşdirilsin. 
 Paralel birləşmiş naqillərin uclarındakı gərginlik eynidir: ?????? = ?????? = ??????. 
 Paralel birləşmədə dövrənin budaqlanmayan hissəsindəki cərəyan  şiddəti paralel 
birləşdirilmiş ayrı-ayrı naqillərdəki cərəyan şiddətinin cəminə bərabərdir:
 ?????? + ?????? = ??????. 
 Paralel birləşdirilmiş naqillərin ümumi müqavimətinin tərs qiyməti ayrı-ayrı naqillərin 
müqavimətlərinin tərs qiymətlərinin cəminə bərabərdir: 
1
??????
=
1
??????
+
1
??????
. 
Paralel birləşmiş iki naqildən ibarət dövrə hissəsinin ümumi müqaviməti: 
?????? =
?????? ∙ ??????
?????? + ??????
. 
Buna  uyğun  olaraq  eyni  R  müqavimətli  n  sayda  naqilin  paralel  birləşməsindən    ibarət 
dövrə hissəsinin ümumi müqaviməti bir naqilin
 
müqavimətindən n dəfə kiçikdir: 
?????? =
??????
??????
.
 
 

 
Praktikada çox vaxt elə olur ki, sıra-
dan çıxan məişət texnikasını təcili tə-
mir etmək üçün lazım olan nominalda 
elektrik  tutumlu  və  gərginlikli  kon-
densator  olmur.  Belə  halda  müxtəlif 
nominallı  kondensatorlardan  tələb 
olunan  nominalı  almaq  lazım  gəlir. 
Bunun üçün isə onların birləşdirilmə 
qaydasını bilmək vacibdir. 
 Niyə praktik işlərdə tələb olunan nominallı 
kondensator  almaq  üçün  müxtəlif  nomi-
nallı  kondensatorların  birləşdirilmə  qay-
dalarını bilmək vacibdir? 
 Kondensatorların hansı birləşdirilmə qay-
dası  ola  bilər?  Bu  birləşmələrin  xarakte-
ristikaları  naqillərin  birləşdirilmə  xarak-
teristikalarından nə ilə fərqlənir?   
 
• KEÇDİKLƏRİNİZİ XATIRLAYIN • 
Fizika –  8 
R
2 
K
R
1 
V
 
V
V
A
 
A
B
 
  LAYİHƏ

---

28 
 
 
Kondensatorların birləşdirilməsi
 
Məsələ 1. 
Şəkildə üç kondensatorun ardıcıl və paralel 
birləşdirilmə sxemləri təsvir edilmişdir (
a 
və 
b
). 
Kondensatorlar yükləndikdən sonra təyin edin:  
a) ardıcıl birləşdirilən kondensatorlar batareyasının yükünü 
və gərginliyini; 
b) paralel birləşdirilən kondensatorlar batareyasının yükünü 
və gərginliyini. 
 
 
Nəticənin müzakirəsi: 
 Ardıcıl birləşdirilən 
kondensatorlar batareya-
sının ümumi elektrik 
tutumu nəyə bərabərdir? 
Onu necə təyin etmək olar?  
 Paralel birləşdirilən 
kondensatorlar batareya-
sının ümumi elektrik 
tutumu nəyə bərabərdir? 
 
 
 
Verilmiş  kondensatorlardan  müxtəlif  elektrik  tutumlu  batareyalar  almaq 
məqsədilə onlar elektrik dövrələrində ardıcıl və ya paralel birləşdirilir.  
Kondensatorların ardıcıl birləşdirilməsi. 
Ardıcıl  birləşmədə  birinci  kondensatorun  mənfi  yüklənmiş  lövhəsi  ikinci  kon-
densatorun müsbət yüklənmiş lövhəsinə və s.-yə birləşdirilir 
(c)
. 
 
 
 
 Ardıcıl birləşdirilmiş kondensatorların elektrik yükləri eynidir:  
?????? = ?????? = ??????. 
 Ardıcıl birləşdirilmiş kondensator batareyasının uclarındakı ümumi gərginlik 
ayrı-ayrı kondensatorların gərginlikləri cəminə bərabərdir: 
?????? + ?????? = ??????. 
 Ardıcıl birləşdirilmiş kondensatorlar batareyasının ümumi elektrik tutumunun 
tərs qiyməti ayrı-ayrı kondensatorların elektrik tutumlarının tərs qiymətləri cəminə 
bərabərdir: 
1
??????
=
1
??????
+
1
??????
   

   ?????? =
?????? ∙ ??????
?????? + ??????
. 
ARAŞDIRMA  
1 
(c) 
U
1
U
2
-q
q
-q
q
C
1
C
2

1 

1 

a

a

6

6

2

2 
C
3 
C
2 
C
1
C
1
C
2
C
3 

1

2
(a) 
(b)
  LAYİHƏ

---