0f11aztitul(1-7)

51 
 
1.14. Şəkildə iki kondensatorun birləşmə sxemi təsvir edilmişdir. Təyin edin:  
a) bu kondensatorların enerjiləri arasındakı münasibəti;  
b) bu kondensatorların yüklərinin miqdarı arasındakı münasibəti;  
c) bu kondensatorların gərginlikləri arasındakı münasibəti.  
1.15. Yüklü zərrəcik bircins maqnit sahəsində düzxətli bərabərsürətli hərəkət edə bilərmi? 
Cavabınızı əsaslandırın.  
1.16. Şəkildə elektronun bircins maqnit sahəsində hərəkət tra-
yektoriyası təsvir edilmişdir. Maqnit sahəsinin induksiya 
vektorunun istiqamətini təyin edin.  
 
1.17.  Elektron  bircins  maqnit  sahəsində  induksiya  xətlərinə  perpendikulyar  istiqamətdə 

5 ∙ 10 ??????/?????????????????? sürəti ilə hərəkət edir. Sahənin  maqnit induksiya vektorunun mo-
dulu 
0,02 ????????????-dır.  
Təyin  edin:  a)  elektrona  təsir  edən  Lorens  qüvvəsini;    b)  elektronun  cızdığı  çevrənin 
radiusunu.  
1.18. Paralel 1 və 2 naqillərindəki cərəyan şiddəti eynidir.  
Təyin edin:  
a) 1 naqilinin 2 naqili yaxınlığındakı A nöqtəsində yaratdığı 
maqnit sahəsinin induksiya vektorunun istiqamətini;  
b) 2 naqilinin 1 naqili yaxınlığındakı B nöqtəsində yaratdığı 
maqnit sahəsinin induksiya vektorunun istiqamətini. 
1.19. Verilənlərə əsasən cərəyanlı naqilə təsir edən Amper qüvvəsinin modulunu təyin 
edin:  
a ??????
2 ????????????, ??????
6 ??????, ??????
75 ????????????,

0°;  
b ??????
2 ????????????, ??????
6 ??????, ??????
75 ????????????,

30°.  
1.20. Şaquli yuxarı yönələn maqnit sahəsində üfüqi yerləşən metal rels üzrə keçirici çubuq 
hərəkət edir.  
Təyin edin:  
a) çubuqda yaranan induksiya cərəyanının istiqamətini;  
b)  çubuğun  relslə  əmələ  gətirdiyi  qapalı  konturun  mərkəzində  induksiya  cərəyanının 
yaratdığı maqnit induksiya vektorunun istiqamətini;  
c) çubuğa təsir edən Amper qüvvəsinin istiqamətini. 
 
 
+
— 
??????
??????
????????????
??????
??????
??????
??????⃗ 
 I 
 fəsl
ə aid
 
MƏ
SƏL
Ə
LƏ
R
 
??????⃗ 
??????
?????? 
?????? 
??????
?????? 
??????
  LAYİHƏ

---

 
 
 
•
 
MÜXTƏLİF MÜHİTLƏRDƏ
SABİT CƏRƏYAN QANUNLARI
II fəsil 
• 
Aparılan araşdırmalardan xüsusi elektrik keçiriciliyi yüksək 
olan (20
°
??????-də)  4 lider metal müəyyənləşdirilmişdir:  
1)
 gümüş – 6,8 ∙ 10  
∙
;   
2)
 mis – 5,9 ∙ 10  
∙
;  
3)
 qızıl – 4,5 ∙ 10  
∙
;  
4)
 alüminium – 3,8 ∙ 10  
∙
. 
 Xüsusi elektrik keçiriciliyi nədir?  O necə müəyyən 
olunur?  
_______________________________________________ 
 
• 
Barelyeflə bəzədilmiş bu badə 1870-ci ildə “Metropoliten” 
muzeyi (Nyu-York, ABŞ) tərəfindən çox baha qiymətə alın-
mışdır. Bu əsər iki əsr yarımdır ki, insanları öz mürəkkəbliyi 
və eyni zamanda zərifliyi ilə təəccübləndirir. Lakin maraqlıdır 
ki, heç bir tamaşaçı əsərin barokko və manyerizm 
zərgərlərinin (XVII əsr) əl işinin surəti olduğunu hiss 
etməyib. Yalnız ekspertlər laboratoriya üsulu ilə müəyyən-
ləşdirə biliblər ki, o, orijinalın 1840-cı ildə elektroliz üsulu ilə 
hazırlanmış surətidir.  
 Belə zərif əşya elektroliz üsulu ilə necə hazırlana 
bilər?  
 Elektrolizin daha hansı qeyri-adi tətbiqləri var?  
_______________________________________________ 
 
 
“İntel” korporasiyası (ABŞ) 15 noyabr 1971-ci ildə 
ilk mikroprosessoru – “İntel 4004”ü istehsal etdi. 
Bu cihaz cəmi 2300 tranzistordan ibarət idi.  
Firmanın  2011-ci  ildə  istehsal  etdiyi  ikinci  nəsil  “İntel 
Core” mikroprosessoru (çip) isə 10  tranzistordan təş-
kil  olunmuşdur.  Mütəxəssislər  iddia  edirlər  ki,  hazırda 
Yer kürəsində adambaşına 10  ədəd tranzistor düşür.  
 
 Tranzistor nədir?  
 Niyə mikrosxemlərin (çiplərin) əsas hissəsini 
tranzistorlar təşkil edir?  
 
 
  LAYİHƏ

---

 
53 
 
 
 
 
VAKUUMDA 
ELEKTRİK 
CƏRƏYANI  
Qeyri-
müstəqil 
boşalma 
Yarımkeçiricilərin 
elektrik  
keçiriciliyi  
Metalların elektrik 
keçiriciliyi 
mühit
Dövrə hissəsi 
üçün  
Om qanunu: 
?????? =
??????
??????
 
Fəslin “Anlayışlar xəritəsi”
SABİT 
ELEKTRİK 
CƏRƏYANI 
QAZLARIN  
ELEKTRİK  
KEÇİRİCİLİYİ: 
QAZ BOŞALMASI 
Elektrolit 
məhlullarında 
elektrik cərəyanı 
mühit
mühit
mühit
mühit
Sərbəst 
elektronlar
Xüsusi 
elektrik 
keçiriciliyi: 
?????? =  
xarakte-
ristikası
Cərəyan 
şiddəti: 
?????? =
??????
??????
. 
Cərəyan 
sıxlığı: 
?????? = ????????????
 
yükdaşı-
yıcılar 
Müstəqil 
boşalma 
növü 
Elektronlar 
Müsbət ionlar 
Mənfi ionlar 
yükdaşıyıcılar 
Tam dövrə 
üçün Om 
qanunu: 
?????? =
??????
??????
??????
 
ödənilir
ödənilir 
 Alovsuz boşalma 
 Elektrik qövsü 
 Qığılcımlı 
boşalma 
 Tac boşalması 
növü 
ödənilir 
ödənilir 
Termo-
elektronlar 
yükdaşı-
yıcılar 
ödənilir 
Termoelek-
tron 
emissiyası 
əsaslanır 
Məxsusi 
keçiricilik
Aşqar 
keçiricilik 
 Elektronlar 
 Deşiklər 
Müsbət ionlar 
Mənfi ionlar 
yükdaşı-
yıcılar 
yükdaşı-
yıcılar 
növü
Elektroliz 
qanunu: 
?????? = ????????????∆??????; 
?????? =
1
??????
??????
??????
??????∆??????.
tabedir
xarakterizə 
olunur
Xüsusi elektrik keçiriciliyi  
xarakterizə olunur
Coul–Lens 
qanunu: 
?????? = ??????????????????; 
?????? = ?????? ????????????; 
?????? =
??????
??????
?????? 
ödənilir
  LAYİHƏ

---