1. Determinant

(2.1.3) ning o‘ng tomonini determinantning birinchi satri bo‘yicha yoyilmasi deb yuritiladi.

• (2.1.3) ning o‘ng tomonini determinantning birinchi satri bo‘yicha yoyilmasi deb yuritiladi.

2.1.1. Ikkinchi tartibli determinant

• Agar (2.1.3) da n=2 deb olsak, 2.1.1-ta’rif bilan birinchi tartibli determinant tushunchasi aniqlanganligi sababli, (2.1.2) yordamida
• ya’ni
• (2.1.4)
• ni olamiz.

Ikkinchi tartibli determinantda diagonal bilan bir qatorda ni yordamchi diagonal deb yuritiladi.

• Ikkinchi tartibli determinantda diagonal bilan bir qatorda ni yordamchi diagonal deb yuritiladi.
• (2.1.4) dan ikkinchi tartibli determinant qiymati diagonal elementlari ko‘paytmasidan yordamchi diagonal elementlari ko‘paytmasini ayirish natijasiga tengligini ko‘ramiz.
• 1-misol.

2-misol.

• 2-misol.
• 3-misol.
• 4-misol.

2.1.2. Uchinchi tartibli determinant

• n=3 bo‘lganda, ikkinchi tartibli determinant (2.1.4) bilan aniqlanganligini hisobga olib, (2.1.3) dan
• (2.1.5)

ni olish qiyin emas. Bu uchinchi tartibli determinantni hisoblashning asosiy formulasi bo‘lib, uning o‘ng tomonidagi ifodani hosil qilishda (2.1.3) bilan bir qatorda uchburchaklar hamda Sarius qoidasi deb ataluvchi usullar mavjuddir.

• ni olish qiyin emas. Bu uchinchi tartibli determinantni hisoblashning asosiy formulasi bo‘lib, uning o‘ng tomonidagi ifodani hosil qilishda (2.1.3) bilan bir qatorda uchburchaklar hamda Sarius qoidasi deb ataluvchi usullar mavjuddir.
• 1. Uchburchaklar qoidasi. Asosi uchinchi tartibli determinant diagonaliga parallel uchlari esa determinant elementlari joylashgan nuqtalarda bo‘lgan teng yonli uchburchaklar chizamiz (tasavvurimizda). Diagonalda joylashgan va aytilgan uchburchaklar uchlarida joylashgan 3 tadan elementlarni ko‘paytirib, (2.1.5) ning o‘ng tomonidagi ifodaning dastlabki 3 ta hadini, xuddi shunday ishni yordamchi diagonal uchun ham takrorlab, olingan ko‘paytmalarni qarama-qarshi ishoralar bilan olib, so‘nggi 3 ta hadini hosil qilamiz (2.1.1-rasm).