1 dolu, tahmġNĠ, analġZĠ ve dolu durumu yüksek atmosfer klġmatolojġSĠ
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7. Dolu YağıĢına Etki Eden Diğer Meteorolojik Parametreler
26
f. SWEAT Ġndeks (Severe Weather Threat Index) SWEAT Ġndeks meydana gelebilecek Ģiddetli hava olaylarını değerlendirmek ve tespit etmek amacıyla geliĢtirilmiĢtir. SWEAT Ġndeks pek çok parametrenin birleĢiminden meydana gelmiĢtir. Bu parametreler, aĢağı seviyelere ait nemlilik (850 hPa seviyesinin iĢba sıcaklığı), kararsızlık (Total Total Ġndeks), alt ve orta troposfer rüzgar hızı (850 ve 500 hPa seviyeleri), alt ve orta troposfer adveksiyon durumu (850 ve 500 hPa seviyeleri). SWEAT bu yüzden kinematik ve termodinamik özellikleri olan bir indekstir.
27
7. Dolu YağıĢına Etki Eden Diğer Meteorolojik Parametreler Dolu yağıĢına etki eden pek çok ana meteorolojik parametrenin yanında bazı yan faktörler de etkili olabilmektedir. Bu parametreler, nemlilik, alt ve orta troposfere ait ortalama sıcaklık gradyanı (850 ve 600 hPa), yağıĢa geçebilir su buharı miktarı (precipitable water) ve tabaka kalınlığıdır (1000 ve 500 hPa arası).
Yer ile 700 hPa Arasındaki Ortalama Nemlilik ve Precipitable Water (PW) Nemlilik yağıĢ oluĢumunda çok önemli bir meteorolojik değiĢkendir. Doğal olarak dolu yağıĢı için de belirli bir miktar nemliliğe ihtiyaç duyulmaktadır. Nemli havanın ısı tutma kapasitesi ve gizli ısının yoğunlaĢma sırasında açığa çıkması bakımından geliĢebilecek kararsızlığın nemlilikle yakından ilgisi vardır. Oraj geliĢiminde nem gradyanı önemli rol oynar.
Dolu bakımından nemliliğin değerlendirmesi yağmur ve sağanağa göre bir miktar değiĢiklik gösterir. Önceki bölümlerde anlatıldığı gibi dolu yağıĢının olabilmesi için kuvvetli kararsızlık ve düĢey hava hareketlerinin olması gereklidir. Bu yüzden atmosferde meydana gelebilecek düĢey hareketler hızlı, kolay ve kuvvetli bir Ģekilde olmalıdır. Atmosfer nemliliği ve bu nemliliğin ağırlığı düĢey hareketleri etkileyecek niteliktedir. Yüksek nemliliğin olduğu tabakalarda sıvı su ve su buharının ağırlığından dolayı meydana gelen yerçekimi kuvveti, kararsızlıktan meydana gelen, yukarı doğru olan kaldırma kuvvetini yenecektir. Böylece yukarı doğru olan hava hareketleri yavaĢlayacak ve bunun sonucu olarak dolu oluĢumu etkilenecektir. Dolu yağıĢı sırasındaki kritik nemlilik değeri son derece önemlidir.
Kuvvetli CAPE değerlerinin görüldüğü durumlarda nemlilik belirli tabakalarda birikmeyecektir. Kuvvetli CAPE değerlinden dolayı nem LFC ve EL seviyeleri arasında düzgün bir dağılım gösterecektir. Böyle durumlarda (PW) değeri ön plana çıkar. CAPE değerinin zamanla arttığı ve bununla birlikte PW değerinin azaldığı durumlarda önemli sayılabilecek dolu yağıĢlarının olduğu görülmüĢtür.
ÇalıĢmada dolu yağıĢı durumunda yer ile 700 hPa seviyeleri arasındaki nemlilik durumu (nispi nem) değerlendirilmiĢtir. Ayrıca PW değerleri hesaplanarak kritik değerler ortaya konulmuĢtur. 28
Atmosferde herhangi bir P 1 seviyesinden P 2 seviyesine kadar olan mesafedeki PW değeri yukarıdaki formül yardımıyla hesaplanabilir. Formüldeki g değeri yerçekimi ivmesi, x değeri ise ilgili seviyedeki karıĢma oranı değeridir.
Süper Adyabatik Sıcaklık Gradyanı; yükseklikle 9.77 0 C / km den daha fazla meydana gelen sıcaklık azalması yada artan yükseklikle birlikte potansiyel sıcaklıktaki herhangi bir azalma olarak tanımlanmaktadır. Sıcaklığın yükseklikle azalma oranı eğer süper adyabatik sıcaklık gradyanı değerine yakın olursa bu durumda ilgili tabakada kararsızlıktan söz edilebilir. Süper adyabatik sıcaklık gradyanına yere yakın seviyelerdeki sığ tabakalarda sıklıkla rastlanılabilir. Ancak orta troposferde rastlanılması kuvvetli kararsız yapının ve tabakalaĢmanın bir ölçüsüdür.
Dolu yağıĢı için gerekli olan düĢey hareketler bakımından yer ile orta troposfer arasındaki sıcaklık gradyanı önemlidir. Söz konusu değer süper adyabatik sıcaklık gradyanı değerine yaklaĢmıĢ hatta aĢmıĢ ise diğer faktörlerin de değerlendirilmesiyle dolu için gerekli olan Ģartların oluĢtuğundan kolayca bahsedilebilir. Bu nedenlerden dolayı çalıĢmada 850 hPa ile 600 hPa arasındaki ortalama sıcaklık gradyanı incelenmiĢ ve dolu yağıĢı sırasındaki limit değerleri hesaplanmıĢtır.
1000 hPa ile 500 hPa Arasındaki Tabaka Kalınlığı Orta troposfer seviyesinde meydana gelebilecek soğuk adveksiyon yere yakın seviyelerin daha sıcak olduğu durumlarda kararsızlığa yol açacaktır. Soğuk ve sıcak adveksiyonun en belirgin göstergesi tabaka kalınlığıdır. Hidrostatik eĢitlik (dp = - ρ g dZ) gereğince bir seviyeye soğuk adveksiyon olduğu zaman tabaka kalınlığı azalır. Tersi sıcak adveksiyon olduğu zaman tabaka kalınlığı artar. ÇalıĢmada alt ve orta troposfer arasındaki tabaka kalınlığının dolu yağıĢı sırasındaki limit değerleri hesaplanmıĢtır.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|