1. Firma tushunchasi. Tadbirkorlik firmalarining asosiy shakllari

Ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati – bu aksiyadorlari o`zlariga tegishli aksiyalarni boshqa aksiyadorlarning roziligisiz erkin tasarruf qila oladigan jamiyat. U chiqaradigan aksiyalariga ochiq obuna o`tkazish va ularni erkin sotish huquqiga ega. Ta’sischilarning eng kam soni ham cheklanmagan. Ochiq turdagi AJ uchun ustav fondining eng kichik miqdori AJ ro`yxatidan o`tkazilgan sanada qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqi summasining ikki yuz barobari miqdoriga teng bo`lishi kerak.
Fuqarolik kodeksining 65-moddasida ochiq aksiyadorlar jamiyatiga quyidagicha tarif beriladi:
Ishtirokchilari o`zlariga qarashli aksiyalarni boshqa aksiyadorlarning roziligisiz o`zga shaxslarga berishlari mumkin bo`lgan aksiyadorlar jamiyati ochiq aksiyadorlar jamiyati hisoblanadi. Bunday aksiyadorlar jamiyati o`zi chiqaradigan aksiyalarga qonun hujjatlarida belgilab qo`yiladigan shartlar asosida ochiq obuna o`tkazishga va ularni erkin sotishga haqli.
Ochiq aksiyadorlik jamiyati aksiyadorlarining soni chegaralanmaydi.
YOpiq turdagi aksiyadorlik jamiyati – bu aksiyalari nomlangan (egasi yozilgan) va ular faqat AJ ta’sischilari o`rtasida taqsimlangan jamiyatdir. Uning aksiyalari qimmatli qog`ozlar bozorida muomalada bo`lishi jamiyat Nizomiga binoan man etilgan yoki cheklangan bo`ladi. yopiq turdagi AJ uchun ustav fondining eng kam miqdori – AJ ro`yxatdan o`tkazilgan sanada qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqi summasining kamida yuz barobari miqdoriga teng bo`lishi kerak.
Ochiq turdagi AJ ni boshqa turdagi jamiyatlarga aylantirish mumkin emas. yopiq turdagi AJ esa o`z aksiyalariga ochiq obuna o`tkazish yoki ularni fond bozorida sotish uchun chiqarish yo`li bilan ochiq turdagi AJga aylanishi mumkin. Boshqa turdagi jamoa korxonalari va shirkat xo`jaligi o`z aksiyalarini chiqarish yo`li bilan ikkala turdagi aksiyadorlik jamiyatlarga ham aylantirilishi mumkin.
Fuqarolik kodeksining 66-moddasida yopiq aksiyadorlar jamiyatiga quyidagicha tarif beriladi:
Aksiyalari faqat o`zining muassislari orasida yoki oldindan belgilab qo`yiladigan boshqa shaxslar doirasida taqsimlanadigan aksiyadorlar jamiyati yopiq aksiyadorlar jamiyati hisoblanadi. Bunday jamiyat o`zi chiqaradigan aksiyalarga ochiq obuna o`tkazishga yoki ularni sotib olish uchun cheklanmagan doiradagi shaxslarga boshqacha tarzda tavsiya etishga haqli emas.
YOpiq aksiyadorlar jamiyati ishtirokchilarining soni qonun bilan belgilab qo`yilgan miqdordan oshmasligi kerak. Bu son belgilangan miqdordan oshib ketgan holda u bir yil ichida ochiq aksiyadorlar jamiyatiga aylantirilishi, ushbu muddat tamom bo`lganidan keyin esa, agar aksiyadorlar soni belgilangan darajagacha kamaymasa, sud tartibida tugatilishi lozim.