1. gravimaqnit anomaliyalarin emal və interpretasiyasinin əsas anlayişlari

2.2. QRAVITASIYA ANOMALIYALARIN

STRUKTURU

Geoloji kəsilişin müxtəlif sıxlıq qeyri bircinsliklərlrlə bağlı olan qravitasıya anomalıyaları ölçülərinə və digər xüsusyyətlərinə görə regional maksimum və minumumlara, lokal maksimum vı minumumlar, qravitayasiya pillələrinə bölünür.

Regional maksimum və minumumlara ölçüləri 100 km-dən çox olmayan qravitasıya anomalıyalar aiddir. Bir neçə on min kvadrat kilomentr və ondan da çox olan anomalıyala məlumdur. Lokal maksimum və minumların ölçüləri çox kiçikdir- kvadrat kilometrin hissələrindən bir neçə yüz kvadrat kilometrə qədərdir. Re gional anomaliyalar bir qayda olaraq böyük qlxımlar və əyilmələr ilə və kristalik bünövrənin sxurlarının petroqrafik qeyri bircinslikləri ilə. Lokal anomliyalar regional anomal zonalar hüdudunda yerləşir. Regional və tez-tez çökmə süxurlarnda olan lokal strukturlar ilə bağlıdır və tektonik pozulmalar ilə həmçinin. Qravitasiya pillələri nisbətən böyük qradiyentləri olan dr xətti uzanmış zonalardır. Bunlar bir qayda olaraq izafı sıxlıqları böyük olan süxurlrın kəskin aşağı düşən hissələrdə müşahidə ounur və yaxud sıxlıqları müxtəlif olan süxurlrın kontakt hissələrində. Tez-tez qrvitasiya pillələri çökmə qtnda olan böyük depresyalrı kontur salır.

Qravi kəşfiyyat məlumatlarının keyfiyyət iterpritasiysı prosesində anomal sahənin ümumi xarakteri təyin olunur və onun verilən sahə üçün induvidal xüsusiyyyətləri: sahənin işarəsi və diferensasiya dərəcəsi, regional və lokal anomaliyların mövcudluğu, onların ölçüləri, forms, uzaması, intensivliyi və s.

Platforma vilayətləri nisbətən diferenssiya olunmuş sahə ilə xrakterizə olunur ki, bunun intensivliyi bir neçə on mQal hüdudunda orta hesabla sıfira yxın. Baxmayaraq ki, qrvitaiya sahəsində regionl maksimum və minimumlar müşahidə olunur bunların konturları, areontsiyları aydın deyil. Lokal anomliyalar çox nadir halda rast gəlir. Yalnız nisbətən böyük kənar çökəkliklər hüdudunda (hidrokimyəvi öküntülərin böyük dərinlikləri ilə doldurulmuş), qravitasiya sahəsi dağa mürəkkəb olur: burada çox saylı reqional və lokal maksimum və minimumlar müşahidə olunur (axırıncılar duz tərkibli kümbəzləri və kümbəzi arası muldalar ilə bağlıdır). Reqional maksimum və minimumlar yüksək qradiyentlər zonaları (pillələri) ilə bölünür ki, bu da duzkümbəzi vilayyətlərin fərqli xüsusiyyətlərdən biridir.

Geosinklinal vilayyətlərin qravitasiya sahəsi mahiyyətçə fərqli xarakter daşıyır. İlk növbədə geosinklinal vilayyətlərin qravitasiya sahəsi böyük mənfi anomaliyaları ilə, güclü differensiyasiya ilə , geosinklinalın oxu boyunca xətti uzanmıç çox saylı anomal zonaları ilə xarakterizə olunur. Reqional minimumlar dag arası və dag ətəyi çökəkliklərini kontura alır ki, bunlar çökmə süxurların böyük qalınlıqlarına malik olub, intensiv olaraq qırışıblar. Axırıncılar qravitasiya sahəsində çökəkliklərin oxu boyunca yönəlmiş lokal maksimum və minimumların zəncirləri formasında fiksə olunur. Platforma və geosinklinal vilayyətlərin sərhədləri bir neçə on və yüz kilometr uzunluğu və bir neçə kilometr eni olan dar qravitasiya pillələri kimi izlənilir.

Əlverişli şəraitdə qravitasiya sahəsində lokal anomaliya formasında ayrı lokal strukturlar özünün əksini tapa bilər. Xüsusi əlverişli şəraitdə yüksək dəqiqli qravimetrik planalmanın agırlıq qüvvəsi anomaliya xəritələrin mövcud olduqda neft və qaz yataqları ilə baglı olan qravitasiya təsirlərin ayrılması məsələsi ortaya qoyula bilər (birbaşa axtarış). Neft-qaz doyumlu süxurlar su ilə doldurulmuş həmin süxurlardan fərqlıi olaraq mənfi izafı sıxlıgına malikdillər və ona görə böyük nef-qaz yataqları üzərində agırlıq qüvvəsinin anomaliyaların lokal minimumları müşahıdə oluna bilər. Birbaşa axtarış məsələsinin həllində geofiziki və geokimyəvi üsulların komplesləçdirilməsi ən çox effektiv ola bilər.