1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

1.02.  DİLÇİLİYİN ELMİ VƏ ƏMƏLİ 

 

ƏHƏMİYYƏTİ

Dilçiliyin mühüm əhəmiyyəti, hər şeydən əvvəl, özü-

nü onda göstərir ki, bu elmin tədqiq etdiyi obyekt insanlıq 

üçün olduqca zəruri bir ictimai hadisədir. Bunsuz cəmiy-

yətin nəinki inkişafı, hətt a varlığı belə qeyri-mümkündür. 

Dilçilik elminin ictimai əhəmiyyəti də məhz onun bu cəhə-

ti ilə müəyyənləşir. Lakin qeyd etməliyik ki, dilçiliyin ro-

lunu azaltmağa, onun əhəmiyyətini kölgədə qoymağa çalı-

şanlar da olmuşdur. Belə ki, bəziləri XX əsrin əvvəllərində 

Dilçilik elminin nəzəri əsasları

Fəlsəfi -nəzəri əsası

Fəlsəfi  müddəalar

Linqvistik-nəzəri əsası

Dilçilik nəzəriyyələri

2-ci sxem. Dilçiliyin əsasları

---

Ü M U M İ   D İ L Ç İ L İ K   –   I   C İ L D

24

ancaq  yazı  məsələlərini  (hətta,  ümumiyyətlə,  yazı  prob-

lemini  deyil,  təkcə  düzgün  yazı-orfoqrafiya  məsələlərini) 

dilçilik  elmi  üçün  obyekt  hesab  etmiş  və  çox  mübahisəli 

olan bu orfoqrafiya məsələləri öz həllini tapa bilmədikdə 

dilçiliyi lüzumsuz bir elm kimi qələmə vermişlər. Bundan 

başqa, bəzi alimlər dilçiliyin elm naminə yarandığını söy-

ləyib, onun əməli mahiyyətini inkar edərək, ancaq az-çox 

nəzəri əhəmiyyətə malik olduğunu göstərmişlər. Dilçiliyin 

əhəmiyyətindən bəhs olunan bəzi yazılarda belə bir fikir 

də var ki, guya dilçilik elmi yalnız xarici dilləri öyrənmək 

üçün faydalıdır. Göründüyü kimi, bu fikirləri iddia edən-

lər  dilçiliyin  əhəmiyyətini  azaltmağa  çalışmışlar.  Bütün 

bu səhvlər elmin obyektini, onun sərhədini düzgün başa 

düşməməyin, məsələyə birtərəfli yanaşmağın nəticəsində 

meydana çıxmışdır.

Xüsusi ictimai mahiyyət kəsb edən dilçilik elminin həm 

nəzəri, həm də əməli əhəmiyyəti böyükdür. Onun əhəmiy-

yətini qısa şəkildə aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar: