19
qaynaqlanır və sonda ona səbəb olur. Buna görə də sadiq iman sahibi olan
müsəlman bir qul həlak edici böyük günahdan da, əhəmiyyət vermədiyi
kiçik günahdan da şiddətlə çəkinməsi lazımdır.
Kiçik günahları etməkdə cürətli olan kimsə gün gəlir böyük günahlar
da edər. Lakin kiçik günahlardan uzaq duran kimsə isə böyük günahlardan
da uzaqlaşmış olur. Eyni şəkildə şübhəli şeylərdən qaçan bir kimsə
haramlardan da qorunmuş, lakin heç çəkinmədən şübhəli şeylərə gedən
kimsə açıq olan bir günaha da düşməsi yaxındır. Günahlara, kiçik
günahlara çox qapanmaq və etmək - Allah qorusun
–
küfrə və mürtədliyə
düşməyə yol aça bilir. Çünki günahlarda israrlı olmaq, onları tərk
etməmək bu günahlar sahibinin qəlbini işğal etməyə və ondan imandan
heç bir şey qalmamasına qədər aparıb çıxarda bilər. «Bəli günah qazanan
və qazandığı günahlarla əhatə olunan şəxslər Cəhənnəmlikdirlər və
orada həmişəlik qalacaqlar». (əl-Bəqərə 81). «O müttəqilər ki, bir günah
iş gördükləri, yaxud özlərinə zülm etdikləri zaman Allahı yada salıb
(tövbə edərək) günahlarının bağışlanmasını istəyərlər. Axı günahları
Allahdan başqa kim bağışlaya bilər? Və onlar gördükləri işin (pis
olduğunu) bildikdə (tövbədən sonra) bir daha ona qayıtmazlar». (Ali
İmran 135). İmam Buxari
–
rahmətullahi aleyhi
–
öz məşhur Səhih
əsərində belə bir bab açmışdır: «Kiçik görülən günahları xəfif görməkdən
çəkinmək». Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Kiçik
günahlardan çəkinin. Kiçik günahların misalı bir vadiyə enmiş bir
topluluğa bənzər ki, onlar yemək bişirmək üçün odun toplayırlar.
Bunlardan biri bir odun, digəri isə bir odun gətirir və nəhayət yeməklərini
hazırlayacaq qədər odun toplanır. Günahları kiçik görməkdən çəkinin.
Çünki bunlar bir kimsədə olarsa onu həlaka sürükləyərlər»
46
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Qul bir günah etdiyi zaman
qəlbinə qara bir nöqtə düşər. O, günahdan çəkinib tövbə edər və istiğfar
diləyərsə o nöqtə silinər və qəlbi yenə də parlayar. Eyni günahı təkrar
etdiyi zaman o qara nöqtə artar. Nəhayət bütün qəlbini tutar. Allahın
ayəsində olan: «Xeyr, əslində onların qəlblərini qazandıqları günahlar
qaplamışdır». (əl-Mutaffifin 14) budur»
47
. İbn Abbas - radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Tövbə-istiğfarla birlikdə böyük günah olmaz. İsrarla birlikdə
kiçik günah olmaz»
48
. İbn Məsud - radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Mömin
günahlarını dağ boyda görər və sanki o dağın üstünə düşəcəyindən qorxar.
Günahı kiçik görən facir isə işlədiyi günahı burnun üzərinə qonan milçək
46
Əhməd «Musnəd» 1/402, 5/331, əl-Albani «Səhih Hədislər» 389.
47
əl-Albani «Səhih Sünnən Tirmizi» 3/127.
48
Camiul Bəyan Lit Təbari 8/24.
20
kimi görər»
49
. Çünki günah qulun gözündə nə qədər böyüyərsə Allah
qatında o qədər də kiçilər və qul günahı nə qədər xəfif sayarsa Allah
qatında da o qədər böyüyər. Günahın qulun gözündə böyüməsi, qəlbində
ondan xoşlanmadığını göstərir. Möminin gözündə günahın böyüməsinin
səbəbi Allahın ucalığını bilməsindən ötrüdür. Çünki o insan üsyan etdiyi
Allahın ucalığına baxdıqca kiçik bir günahı da belə böyük bir günah
olaraq görər. Əbu Hureyrə, AbdurRahmən b. Saxr - radıyallahu anhum
–
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm - in belə
buyurduğunu eşitdim: «Sizə nəyi qadağan edirəmsə ondan uzaq olun, nəyi
sizə əmr etmişəmsə ondan bacardığınız qədər istifadə edin. Şübhə yox ki,
sizdən əvvəlki ummətləri çox sual vermələri və peyğəmbərlərinə müxalif
olmaları məhv etdi»
50
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm - in belə
buyurduğunu eşitdim: «Sizə nəyi qadağan edirəmsə ondan uzaq olun»
deyə buyurmuş və burada kiçik günah, böyük günah deyə ayıraraq fərq
qoymamışdır. Günahlardan çəkinməyi əmr etmişdir. Buna görə də pislik
yalnız yaxşılıqla dəf edilir: «Sən pisliyi yaxşılıqla dəf et». (əl-Muminun
96). İbn Qudamə
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Bir dəfə edilərək
bitmiş və bir daha edilməyən böyük bir günahın əfv edilmə ümidi,
davamlı surətdə edilən kiçik bir günahın əfv edilmə ümidindən daha
çoxdur. Buna bir daşın üstünə damla-damla düşən su damcısını misal
çəkmək olar. Bu damlalar o daşda iz salar. Lakin o damlalar bir dəfəsində
onun üstünə düşsəydi heç bir zərəri olmazdı. Buna görə də Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Allahın ən çox sevdiyi əməl az da
olsa davamlı olanıdır»
51
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm -
buyurdu: «Ey Aişə! Kiçik görülən günahlardan çəkin! Çünki Allah
tərəfindən onları yazmaqla əmr edilmiş (bir mələk) vardır»
52
. Ənəs -
radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Sizlər bir çox əməllər (günahlar) edirsiniz
ki, onlar sizin gözlərinizdə tükdən incədir. Lakin bizlər Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
in zamanında onları həlak edici günahlar
sayırdıq»
53
. Ənəs - radıyallahu anhu
–
nun söylədiyi tükdən incə sözü
49
Buxari.
50
Səhih Buxari 7288; Səhih Müslim 1337 – Bu hədisin əvvəli belədir: Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi
və səlləm
–
buyurdu: «Ey insanlar! Allah üzərinizə Həcc etməyi fərz qıldı, artıq siz də Həcc edin». Bir
nəfər: «Ey Allahın Rəsulu, hər il Həcc edək?» Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
susdu.
Həmin şəxs sualını bir neçə dəfə təkrarladı. Peyğəmbər: «Əgər mən hə desəm, sizə hər il Həcc etmək
vacib olardı. Sizin də buna gücünüz çatmazdı…».
51
Müslim 5/72, Əhməd 6/165. İmam Nəvəvi
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Bu hədisdə əməlləri
davamlı olaraq etməyə sövq edilir. Davamlı olaraq edilən əməl, davamlı olmayan çox əməldən üstün
olduğu bildirilir. Davamlı olan az əməl, davamlı olmayan çox əməldən daha üstündür». Müslim 5/70.
52
İbn Məcə, Nəsai, İbn Hibban.
53
Fəthul Bəri 11/329, Əhməd 3/3.