21
incə kəliməsindən törədilmiş İsmi tafdildir. Bu kəlimə əhəmiyyət
verilməyəсək xəfif görsənən əməlləri ifadə edir. Yəni sizlər xəfif
düşündüyünüz elə əməllər edirsiniz ki, onlar əslində böyükdür, ya da
nəticəsi ağırdır. İbn Battal
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Kiçik
günahlar davamlı etmək çoxaldıqda böyük günaha dönür. Əbu Əyyub əl-
Ənsari - radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Birisi etdiyi bir yaxşılığa görə
sevinir, kiçik günahları da unudur. Beləcə Allahın hüzuruna kiçik
günahlara batmıış bir şəkildə gəlir. Başqa birisi də pis bir əməl edər və
ondan ötrü də qorxuya düşər və Allahın hüzuruna arxayın çıxar»
54
.
KİÇİK GÜNAHLARIN BÖYÜK GÜNAHLARA
DÖNƏ BİLMƏ SƏBƏBLƏRİ
1. Günahı kiçik görmək və ona əhəmiyyət verməmək. Bilal b. Sad
deyir ki: «Günahın kiçikliyinə deyil, üsyan etdiyin zatın böyüklüyünə
bax»
55
. Çünkü günah qulun gözündə nə qədər böyüyərsə Allah qatında o,
qədər kiçilər və qul günahı nə qədər xəfif görərsə Allah qatında da o,
qədər böyüyər. Çünkü günahın qulun gözündə böyüməsi qəlbinin ondan
xoşlanmadığını göstərir. İbn Məsud - radıyallahu anhu
–
deyir ki:
«Mömin günahlarını dağ boyda görər və sanki o, dağın üstünə
düşəcəyindən qorxar. Günahı kiçik görən facir isə işlədiyi günahı burnun
üzərinə qonan milçək kimi görər»
56
. Möminin gözündə günahın
böyüməsinin səbəbi Allahın ucalığını bilməsindən ötrüdür. Çünki o insan
üsyan etdiyi Allahın ucalığına baxdıqca kiçik bir günahı da belə böyük bir
günah olaraq görər. 2. Onlarda israrlı olmaq və davamiyyətli olaraq
etmək. 3. Günahı edərkən sevinmək və onunla öyünmək. Məs:
«Gördünmü filankəsi necə aldatdım, necə köhnə malı ona sırıdım və ya
gördünmü filankəsin gizli əməllərini açaraq onu rəzil etdim» və s. 4.
Günahı etdikdən sonra açıq şəkildə bunu bəyan etmək. Əbu Hureyrə -
radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və
səlləm
–
buyurdu: «Ümmətimin hər bir üzvü (Allah) tərəfindən əfv
olunmuşdur. Yalnız aşkara günah edənlərdən başqa. Onlar əfv
olunmamışlar. Günahı aşkara edənlərdən biri gecə vaxtı günah edər. Sonra
Rəbbi o günahı insanlaın gözündən örtmüş olduğu halda səhərə çıxar.
Səhəri o qul: «Ey filan! Mən bu gecə belə-belə günahlar etdim» deyər.
Halbuki Rəbbi onun günah işini örtbasdır edərək gecələmişdir. Səhəri isə
Allahın örtdüyü gizlilik pərdəsini qaldırmışdır»
57
. 5. Günah edən kimsə.
54
Fəthul Bəri 11/329.
55
İbn Qudamə əl-Məqdisi «Minhəcul Qasidin Muxtəsəri» s. 258.
56
Buxari «Dəvət» 11/102, Tirmizi «Sifətul Qiyamə» 9/308.
57
Buxari «Ədəb» 10/486, Müslim 2990.
22
Ona uyan bir alim, elm tələbəsi olarsa. Görürsən ki, cahillərin çoxu
tanıdıqları elm əhlindən kimisə misal çəkərək: «Sən ondan daha yaxşı
biləcəksən» deyirlər. 6. Allah qorxusunun olmaması və Allahı ciddi qəbul
etməmək. İbn Əbil İzz
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Bəzən həya,
qorxu və günahı gözündə böyütmək kimi hallar içində edilən böyük günah
kiçik günahlara daxil olur. Bəzən də həya və qorxu azlığı, günahı kiçik
görmək kimi hallar kiçik bir günahı böyük günahlara daxil edir. Buna
səbəb isə qəlbin əməlidir»
58
.
BÖYÜK GÜNAH EDƏNİN HÖKMÜ
Əhli sünnə vəl Cəmaata görə böyük günah edən üçün iki hökm vardır.
1. Dünyadakı Hökmü: Əbu Hureyrə
–
radıyallahu anhu – rəvayət edir
ki, Rəsulullah
–
sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Zinakar, zina
etdiyi vaxt mömin olduğu halda zina etməz, içki içən, içki içdiyi vaxt
mömin olarsa içki içməz, oğru, oğruluq etdiyi vaxt mömin olarsa oğurluq
etməz»
59
. Belə bir şəxsin imanı əskik bir mömindir və ya imanı ilə
mömin, etdiyi günahı səbəbi ilə fasiqdir. Bu vəziyyətdə ona nə mütləq
olaraq iman adı verilir, nə də mütləq olaraq ondan iman adı alınır. Yəni
Əhli Sünnəyə görə belə bir kimsənin iman adı qaldırılmaz. Mötəzilə və
Xəvariclərin dedikləri kimi onun əbədi olaraq Cəhənnəmlik olduğunu
deməzlər. Günah işləyən kimsənin imandan çıxmadığını da ittifaq ilə
qəbul etmişlər. Əksinə belə bir kimsə Allahın mərhəmətinə qalmışdır,
dilərsə onu bağışlayar, dilərsə əzab edər. İmam Əhməd
–
rahmətullahi
aleyhi
–
dən murciyəlilərə aid sual soruşulduqda belə cavab vermişdir:
«Bizlər deyirik ki, iman söz və əməldir. Artar və əskilər. Bir kimsə zina
edər, içki içərsə imanı əskilər»
60
. O, əksik imanlı bir mömindir. İmanıyla
mömin, günahına görə isə fasiqdir. Əgər bir hədd, cəza olmayan cinsdən
bir günah etmişsə və sonra da bundan ötrü tövbə etmişsə Allah lütfü və
kərəmiylə onun tövbəsini qəbul edər. Əgər etdiyi günah hədd, cəzası olan
bir günahdırsa bu onun üçün bir kəffarə olur.
2. Axirətdəki Hökmü: Əgər tövbə etməmişsə o kimsə Allahın iradəsi
altında olur. Onun işi Allaha qalmışdır. Dilərsə onu bağışlayar, dilərsə
cəzalandırar. Bu da Allahın ədalətindəndir. Çünki o, cəzanı haqq etmiş,
lakin atəşdə əbədi qalmağı haqq etməmişdir. Zərrə qədər də sahib olduğu
imanına görə Cəhənnəmdən çıxacaqdır. Buna görə də Əhli Sünnə imanın
əslini qaldıran günah istisna olmaqla heç bir günahdan ötrü Qiblə əhlini
təkfir etməzlər. Ubadə b. Samit - radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki,
58
Şərh Əqidətul Təhaviyyə 326.
59
Müslim.
60
Əhməd «Sünnə» 1/307.