27
üçün lazımı ehtiyatları edirikmi? Bunun üçün tədarük görürükmü? Allah
qəlbləri təmizləməyi, paklaşdırmağı əmr etmiş və həmçinin də qəlbləri
təmizləmək Muhəmməd risaləsinin əsas qayələrindəndir. Allah Qurani
Kərimdə kitabı və həmçinin də hikməti öyrənməkdən öncə bunu gətirmiş
və nə qədər əhəmiyyətli olmasını bizə bəyan etmişdir. «Ummi ərəblərə
özlərindən Peyğəmbər göndərən Odur. Bu Peyğəmbər əvvəllər haqq
yoldan açıq-aydın azsalar da onlara Allahın ayələrini oxuyar, onları
təmizləyər, onlara kitabı və hikməti (Quranı və şəriəti) öyrədər». (əl-
Cumuə 2). Qəlb xəstəlikləri insanlar arasında geniş yayılmışdır. Kin-
kudurət, həsəd, təkəbbürlük, xor baxmaq, istehza etmək, dünya və dünya
şəhvətlərinə bağlanmaq, dünyanın insanların əsas dərdi olması, həmçinin
qəlb xəstəliklərinin təzahüründən qəlbə namazın ağır gəlməsi, namaza
daxil olduqda orada, huşunu, mütiliyi hiss etməməsi, gizlidə, tək olduğu
zaman Allahdan qorxunun zəifləməsi və gözlərdə quraqlığın yaranması
(Allah qorxusundan gözdən yaşın çıxmaması), Quranı tərk etmək, hətta
Quranı oxusa da belə qəlbin yumşalmaması, günah işlədiyi zaman
günahına görə kədərlənməməsi. Həmçinin də qəlb insanın həyatında əsas
yönəldici və qərar verəndir. Qərar verən qəlbdir və orqanlar da o qərarı
yerinə yetirirlər. Əgər qəlb xəstəliklərdən təmizlənərsə insan Rəbbinə
haqqı ilə ibadət edər. Onun əxlaqı gözəlləşər və halı düzələr. O insan
səadət içində olar və başqalarını da səadətə aparar. Qulun istiqamət üzərə
(doğru yolda) olması üçün ən böyük orqanizim qəlbdir. Çünkü bütün
orqanların hökmdarı odur və qəlbin istiqamət üzərə olmasıyla digər bütün
orqanlar da istiqamət tapır. Qəlbin pozulması ilə birlikdə digər orqanlar da
pozulur. İbn Həcər
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Qəlbin bu cür
olması onun bədənin padşahı olmasına görədir. Padşahın düzəlməsi ilə
ətrafdakılar da düzəlir. Padşahın pozulması ilə ətrafdakıların da pozulması
üzə çıxır»
79
. Əgər qəlb xəstə olarsa o, istiqamətdən də yayınar. Qəlblərin
xəstə olması onları şirk, küfr, münafiqlik, həsəd, riya və s. ilə dolu
olmasına görədir. «Onların ürəyində nifaq və həsəd mərəzi vardır. Allah
onların mərəzini daha da artırar. Yalan dedikləri üçün onlar şiddətli bir
əzaba düçar olacaqlar». (əl-Bəqərə 10). «Onların qəlbində xəstəlikmi
vardır?». (ən-Nur 50). «Yoxsa qəlblərində mərəz olanlar elə güman
etdilər ki, Allah onların (ürəklərindəki) kin-kudurətini zahirə
çıxartmayacaqdır». (Muhəmməd 29). Həmçinin əməllərin qəbul
olunması, əcrinin böyük olması əməllərin çoxluğuna, onda baş verən
yorğunluq və məşəqqətə görə deyildir. Yalnız qəlbdə olan ixlasa görədir.
Qəlb nə qədər ixlaslı və təmiz olarsa o insanın Rəbbi qatında dərəcəsi
79
Fəthul Bəri 1/137.
28
ucalar və Cənnətdəki dərəcəsi də yüksələr.
«O, gün ki, nə mal-dövlət, nə
də övlad bir fayda verər! Ancaq sağlam, təmiz bir qəlblə Allahın
hüzuruna gələn kimsədən başqa». (əş-Şuəra 88-89).
Qəlbin Sağlamlığının Əlamətləri
–
Əgər qəlbin sağlam olduğunu
bilmək istəyirsənsə onda sən bu əlamətlərə bax. Hansı ki, bu əlamətləri
böyük həkim, mütəxəssis və qəlb həkimi sayılan İbn Qeyyim
–
rahmətullahi aleyhi
–
zikr edir. Bu xəstəlikləri çox məharətlə və
dəqiqliklə təyin etmişdir. Bizlər də qəlbimizi, özümüzü o əməllərə ərz
edək. Əgər bu əlamətlər bizdə varsa Allaha həmd edək, əgər yoxdursa o,
xəstəlik qəlbi bürüməzdən əvvəl onun müalicəsinə tələsək. Əgər
çoxalaraq qəlbi bürüyərsə artıq ondan sonra müalicə də xeyir verməz.
1. O qəlb ki, sahibini daima Allaha itaətə, tövbəyə yönəldir.
2. O insan Rəbbini zikr etməkdən yorulmur və həmçinin də Rəbbinə
ibadətdən bezmir.
3. Onun gündəlik bir payı (ibadət, zikr, nafilə) ötdükdə o kimsə bundan
ağrı çəkir. Ağrı çəkir ki, bu gün filan ibadəti yerinə yetirmədim. Hətta
malının, ailəsinin itməsindən də şiddətli ağrı keçirir. Görəsən gündəlik bir
payı olmayan insan haqqında İbn Qeyyim
–
rahmətullahi aleyhi
–
nə
deyərdi? O kimsə ki, fərz namazını ötürür və bundan heç bir ağrı da
çəkmir. Görəsən onun barəsində nə deyərdi?
4. İnsan ibadətdə ləzzət duyur. Elə bir ləzzətki, heç bir yemək, içmək
onun yerini verə bilməz. Görəsən bizdən hər hansı birimiz ibadətdə bu
ləzzəti duyuruqmu? Yoxsa ləzzəti ibadətdən çıxandan sonra duyuruq?
5. Namaza daxil olduğu zaman onun dünyəvi dərdləri yoxa çıxar. Biz
isə namaza girdikdə bütün fikir və dərdlərimiz namazda toplanır.
Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurduğu o ləzzət, rahatlıq
haradadır? Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Ey Bilal!
Sən bizi namazla rahatlandır»
80
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurur ki: «Mən göz yaşlarımı, sevincimi namazda qoydum». Bir
çoxlarının halı isə: «Ey imam! Bizi namazdan rahatlandır» deyərək
səslənir.
6. İnsanın əsas dərdi Allah üçün olmalıdır.
7. İnsanın öz vaxtına xəsis olması, boş yerə sərf etdiyinə xəsis
olmasıdır. Necə ki, xəsis insan öz malına xəsislik etdiyi kimi, sağlam
insan da vaxtına bu kimi xəsis olmalıdır.
8. Onun əməlin özünə olan marağındansa, əməlin düzgün olmasına
olan marağı daha güclü olmalıdır.
80
Əbu Davud 4985.