2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR

 

34 

dad  almaq  və  toxunmaqdan  ibarət  olan  beş  duyğu  üzvü  ilə  haramların 

işlənməsində də durum belədir. Bunlarda əmr və nəhy, qulun qəsdi olaraq 

və  əməlnən  etdikləri  ilə  əlaqədərdir.  İstəməyərək  ortaya  çıxan  xüsuslar 

haqqında isə nə əmr, nə də qadağa vardır… İbn Ömər 

–

 radıyallahu anhu 

–

  bunu  dinləmirdi,  o  sadəcə  eşidirdi.  Bunda  isə  bir  günah  yoxdur. 

Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  in  yoldan  ayrılması  isə  daha 

yaxşı və fəzilətli olanı etmək üçündür. Bu yolunda gedən bir kimsənin bir 

topluluğun  haram  sözlər  danışdıqlarını  eşidib,  onu  eşitməmək  üçün 

qulaqlarını  tutmasına  bənzər.  Bu  daha  gözəldir…»

127

.  İbnul  Covzi  – 

rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Tütəyin səsini  eşitməmək üçün İbn Ömər 

–

  radıyallahu  anhu 

–

  belə  etdisə,  günümüzdə  qəsdli  olaraq  musiqini 

dinləyənlər barəsində nə demək olar?”

128

.  

Aişə 

–

  radıyallahu  anhə 

–

  rəvayət  edir  ki,  bir  dəfə  Peyğəmbər 

–

 

sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

 

mənim  otağıma  daxil  oldu.  Bu  zaman 

yanımda  «Buəs»  mahnısını  oxuyan  iki  kölə  qadın  var  idi  (Başqa 

rəvayətdə:  Dəf  çalan.  Onlar  müğənni  deyildilər).  O,  döşəkçəyə 

dirsəklənərək  üzünü  çevirdi.  Bir  az  sonra  içəri  daxil  olan  Əbu  Bəkr 

–

 

radiyallahu  anhu 

–

  onların  səslərini  eşitcək  üstümə  qışqırdı  (Başqa 

rəvayətdə:  İki  cariyənin  üstünə  qışqırdı)  və  belə  dedi:  «Peyğəmbər 

–

 

sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

 

in  hüzurunda  şeytan  zınqırovları!». 

Peyğəmbər:  «Əl  çək  onlardan.  Bu  günlər  bayram  günləridir.  Ya  Əbu 

Bəkr!  Hər  bir  qövmün  bir  bayramı  vardır  bu  da  bizim  bayramımızdır» 

deyə  buyurdu.  Onun  başı  qarışan  kimi  kölələrə  çıxmalarını  gözqaş  etdim 

Onlar da otaqdan çıxdılar»

129

. İmam Bəğavi 

–

 rahmətullahi aleyhi - deyir 

ki:  «Buəs 

–

  ərəblərin  təntənəli  surətdə  qeyd  etdiyi  günlərdən  biridir. 

Həmin gün baş vermiş əzəmətli bir döyüşdə  Aus qəbiləsi Xəzrəc qəbiləsi 

üzərində  qələbə  çalmışdı.  Kölələrin  avazla  oxuduqları  şerin  sözləri  isə 

həmin döyüşə və oradakı qəhrəmanlıq səhnələrinə həsr olunmuşdur. Onun 

deyilməsində dini cəhətdən də fayda var idi. Əxlaqsız işlərin deyilməsinə, 

haramlarla  qürrələnməsinə  və  pis  sözlərin  ucadan  ifa  edilməsinə  gəlincə 

bu növ mahnılar qadağan olunmuşdur»

130

.  

İbn  Həzm 

–

  rahmətullahi  aleyhi  -  bu  hədisi  musiqi  alətlərinin  halal 

olmasına dəlil olaraq gətirmişdir. Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 Əbu Bəkr 

–

 radıyallahu anhu 

–

 nun söylədiyi: «Peyğəmbər 

–

 sallallahu 

                                                        

127

 “Məcmuul Fətava” 10/78.  

128

 “Təlbisul İblis” 247.  

129

 Nəvəvi «Şərhu Muslim» 6/182. H. 892,983, əl-Albani Muxtəsər Səhih Buxari 

«Kitabu İdeyn» 508, Qayətul Məram 399.  

130

 Şərhu Sunnə 4/322.  

---

 

35 

aleyhi  və  səlləm 

–

 

in  hüzurunda  şeytan  zınqırovları!»  sözünə  etiraz 

etməsindədir. Beləliklə bunun mütləq olaraq mubah olduğu və heç bir pis 

olmayan bir iş olduğudur, buna qaşı çıxanın da heç şübhəsiz ki, xəta etdiyi 

ortaya çıxmaqdadır». əl-Albani 

–

 rahmətullahi aleyhi - deyir ki: «Hədisdə 

söz edilən belə bir etiraza işarə ilə olsa da belə yer yoxdur. Hədisdə olan 

etiraz  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  in  Əbu  Bəkr 

–

 

radıyallahu  anhu 

–

  nun  cariyələrin  üstünə  qışqırmasına  (acılamasına) 

görədir.  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  də  bunu:  «Əl  çək 

onlardan. Bu günlər bayram günləridir. Ya Əbu Bəkr! Hər bir qövmün bir 

bayramı vardır bu da bizim bayramımızdır» sözü ilə iadə etməsidir. Sanki: 

Ey Əbu Bəkr! Əsl olaraq sənin buna etiraz etməyin doğrudur, lakin bu iki 

cariyəyə qarşı çıxmaqda xətalısan. Çünki bu gün bir bayram günüdür»

131

. 

Şeyx  Numan  əl-Alusi 

–

  rahmətullahi  aleyhi  -  deyir  ki:  «Əbu  Bəkr 

–

 

radıyallahu  anhu 

–

  musiqi  və  çalğı  alətlərinin  haram  olduğunu  bilirdi. 

Əgər  Əbu  Bəkr 

–

  radıyallahu  anhu 

–

  bunları  bilməmiş  və  açıq  bir  dəlili 

olmasaydı  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

 

  in  önünə  keçərək 

onun  evində  belə  bir  iş  etməsi  mümkün  olmazdı.  Lakin  etiraz  etdiyi  bu 

işin bayram günündə caiz olduğu nöqtəsi ona qapalı qalmışdır. Buna görə 

də Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 

 ona:  «Əl çək  onlardan. Bu 

günlər  bayram  günləridir.  Ya  Əbu  Bəkr!  Hər  bir  qövmün  bir  bayramı 

vardır  bu  da  bizim  bayramımızdır»  sözü  ilə  açıqlamışdır.  Əbu  Bəkr 

–

 

radıyallahu anhu 

–

 nun göstərdiyi bu etiraz Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi 

və  səlləm 

–

 

  tərəfindən  qəbul  edilmişdir.  Çünki  Peyğəmbər 

–

  sallallahu 

aleyhi  və  səlləm 

–

 

  bunun  “Şeytan  zınqırovu”  olmasını  inkar  etməmiş, 

Lakin  bundan  bayramda  mahnı  (şer)  oxumağı  istisna  etmişdir.  O,  halda 

mahnı  oxumaq  bu  hədisdə  göstərildiyi  kimi  bəzi  çərçivələr  daxilində 

mubahdır  (mubahlıqda  bütün  çalğı  alətləri  üçün  deyil,  yalnız  dəf 

üçündür)»

132

. İbn Həcər 

–

 rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Bir qrup sufilər 

bu hədisi musiqi alətləriylə  mahnı oxumağın icazəli olmasına dəlil olaraq 

gətirmişlər.  Onlara  rədd  olaraq  Aişə 

–

  radıyallahu  anhə 

–

  nin  digər  bir 

hədisdə belə deməsi bəs edər: “Onlar müğənni deyildilər”

133

. Əbu Tayyib 

ət-Təbəri 

–

  rahmətullahi  aleyhi  -  deyir  ki:  «Bu  hədis  musiqinin  qadağan 

olunması barədə bizim dəlilimizdir. Çünki Əbu Bəkr 

–

 radıyallahu anhu 

–

 

bu  işə  şeytanın  çalğısı  adını  vermiş,  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və 

səlləm 

–

 

  də  Əbu  Bəkr 

–

  radıyallahu  anhu 

–

  nun  bu  sözlərinə  qarşı 

                                                        

131

 Daha geniş məlumat üçün bax: əl-Albani «İslam Fiqhində çalğı alətləri».  

132

 Alusi  «Ayatul  Beyyinat  fi  Adəmi  Səmai  Əmvat»  46-47,  İbn  Həcər  «Fəthul 

Bəri» 2/442.  

133

 “Fəthul Bəri” 2/442-443.  

---