2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR

 

32 

mərasimlərində bu qadağan deyildir)”

121

. İbn Rəcəb – rahmətullahi aleyhi 

-  deyir  ki:  “Dəfin  yalnız  toy  mərasimlərində  istifadə  edilməsi  onun  digər 

günlərdə istifadə edilməsinin qadağan olunmasını bildirir”

122

.  

İbnul  Covzi  –  rahmətullahi  aleyhi  -  deyir  ki:  “Musiqi  haqda  insanlar 

çox danışdılar. Kimisi haram deyərkən, kimisi də bunu mübah saydı. Həm 

də  heç  bir  pislik  görmədi.  Kimisi  də  pisliyi  ilə  bərabər  mübah  gördü.  İlk 

öncə  bir  şeyin  mahiyyətinə  baxılması  lazımdır,  sonra  da  məkruhmu, 

harammı və ya başqa bir şeymi olduğu bilinir. Musiqi bir çox şeyə deyilir. 

Hacıların  yollarda  söylədiyi  nəğmələrə  də  mahnı  deyilir.  Ərəb  olmayan 

bəzi qövmlər həccə gəldikdə yollarda şer söyləyərdilər. Kəbəni, Zəm-zəm 

suyunu,  Məqami  İbrahimin  vəsflərini  söyləyərdilər.  Bu  cür  şerlərin 

dinlənməsi  mübahdır.  Çünki  bu  nəğmələr  insanı  coşdurmaz  və  cuşa 

gətirməz. Eyni ilə döyüşə  gedənlərin söylədikləri şerlərdə bu qəbildəndir. 

Həmçinin  Məkkə  yolunda  Huda 

–

  (dəvələri  hərəkətə  gətirmək)  üçün  şer 

söyləyərdilər. Belə bir şer söyləmək dəvəni də, insanı da hərəkətə gətirir. 

Lakin bu hərəkətləndirmə insanı coşdumaz və özündən çıxartmazdı. Necə 

ki, Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 

in Əncəşə adlı şer söyləyən 

karvan başçısı vardır. O, söylədikcə dəvə bir az tez yürüyərdi. Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 

ona: «Ey Əncəşə! Sən şüşə qabları (dəvələr 

üzərində  olan  qadınları  qəsd  edir)  sürərkən  bir  az  yavaş  ol!»  deyə 

buyurdu

123

.  İbnul  Covzi 

–

  rahmətullahi  aleyhi  -  deyir  ki:  «İmam  Şafii 

–

 

rahmətullahi  aleyhi  -  dən  rəvayət  edildiyinə  görə  Ərəb  şerlərini  və  hudə 

(karvan  başının  söylədiyi  naməni)  dinləməkdə  bir  məhzur  yoxdur»

124

. 

İmam  Şatibi 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

 

Əncəşə  hədisini  rəvayət  etdikdən 

sonra  deyir:  «Bu  gözəl  bir  şeydir.  Lakin  Ərəblərin  nəğmələri  bu  gün 

insanların  etdikləri  nəğmə  növündən  deyildir.  Onlar  özlərindən  sonra 

ortaya  çıxan  çeşidli  nəğmələr  öyrənməzdilər,  sadəcə  şer  söyləyərdilər. 

Onlar  musiqi  sənədini  bilməyən,  Ərəblərin  ən-ənəsinə  uyğun  olaraq  incə 

səslə oxuyardılar. Onların bu oxumalarından başqaları zövq almaz, musiqi 

kimidə qəbul etmədilər. Necə ki, Abdullah b. Rəvaha - radıyallahu anhu 

–

 

                                                        

121

 “Fəthul  Bəri”  2/513,  9/226.  Bəzi  alimlər  qadınların  dəfdən  istifadə  etməsini 

(Bayram  və  Toy  mərasimlərindən)  başqa  şən  günlərdə  də  istifadə  etməyi  icazə 

veriblər.  Dəlil:  Muhəmməd  b.  Sirin  –  rahmətullahi  aleyhi  -  deyir  ki:  “Ömər  – 

radıyallahu anhu – dəf səsi eşitdikdə soruşardı: Bu nədir?”. Əgər ona deyilsəydi 

ki:  Bu  toydur  və  ya  kimisə  sünnət  ediblər”.  O, heç  bir  söz deməzdi.  “Məsələtus 

Səma” 133. Zəif əsər.  

122

 «Nuzhətul Əsma» 39.  

123

 Buxari, Müslim, Səhih Silsilə 6059.  

124

 İbnul Covzi «Təlbisul İblis» 237-238.  

---

 

33 

nun  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

 

in  hüzurunda  Hudə 

oxuması,  Ənsarın  Xəndəyi  qazdıqları  zaman  söylədikləri  şerlər  bu 

növdəndir:  

Bizlər Muhəmmədə beyət edənlərik, 

Cihad üzərə həyatda qaldıqca, 

Peyğəmbər: Allahım axirət xeyrindən başqa xeyir yoxdur, 

Ənsar və Mühacirləri məğfirət et!»

125

.  

Dəfdən  İstifadə  Etmək  Üçün  Zəruri  Olan  Şərtlər:  1.  Dəf  –  yeganə 

musiqi alətidir ki, yalnız qadınların istifadə eməsinə icazə verilmişdir. Bu 

dəfin  də  zilləri  olmamalıdır.  2.  Dəf  –  yalnız  iki  İslam  bayramında 

Ramazan və Quban, bir də toy  mərasimlərində ifadə etmək olar. 3. Dəf – 

yalnız qadınların əhatəsində bunu ifadə edə bilərlər.  

Müxaliflərin  Gətirdikləri  Şübhələr  Və  Onlara  Cavab:  İbn  Ömər 

–

 

radıyallahu  anhu 

–

  nun  mövlası  Nəfi  deyir  ki,  İbn  Ömər 

–

  radıyallahu 

anhu 

–

 bir musiqi (tütək) səsi eşitdikdə barmaqları ilə qulaqlarını tutdu və 

dəvəsini yoldan çəkərək: Ey Nəfi eşitmirsənmi? Mən: «Bəli» dedim. O, da 

yoluna  davam  edirdi.  Nəhayət  xeyr,  dedikdə  əllərini  qulağından  çəkdi  və 

miniyini  yola  geri  çevirib  dedi:  «Mən  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və 

səlləm 

–

 ilə birlikdə idim. Eyni şeyi eşitdi və mənim etdiyim kimi etdi»

126

.  

İbn  Həzm  –  rahmətullahi  aleyhi  –

 

  deyir  ki:  «Əgər  musiqi  dinləmək 

haram  olsaydı  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  onu  dinləməyi 

İbn  Ömər 

–

  radıyallahu  anhu 

–

  ya  mubah  etməzdi.  İbn  Ömər 

–

 

radıyallahu anhu 

–

  də  onu  dinləməyi  Nəfiyə  mubah  etməzdi.  Əgər  bu  iş 

haram olsaydı Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 tərk edilməsini, 

onu  dinləməyi  qadağan  etməkdən  öncə  ona  qarşı  qulaqlarını  tutmağı  əmr 

edərdi». əl-Albani 

–

 rahmətullahi aleyhi 

–

 

«İslam Fiqhində Çalğı Alətləri» 

adlı  əsərində  deyir  ki:  “İlk  öncə  əs-Səma 

–

  eşitmək  ilə  əl-İstima 

–

 

dinləmək  arasında  fərq  vardır?”.  İbn  Teymiyyə 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

 

deyir  ki:  «Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  iki  cariyə  ilə  bağlı 

hədisdə  onları  dinləmirdi.  Əmir  və  Nəhy  dinləməklə  əlaqəlidir.  Haramı 

görməkdə  olduğu  kimi  yalnız  hiss  etmək  ilə  əlaqəli  deyildir.  Haramı 

görməkdə  hökm  görmək  qəsdi  ilə əlaqəlidir. İstəməyərək  meydana  gələn 

görmək  ilə  əlaqəli  deyildir.  Xoş  şeylərlə  ətirlənmək  də  belədir.  Ehramlı 

olan  kimsəyə  istəyərək  ətirlənmək  qadağandır.  Qəsdi  olmayaraq  aldığı 

qoxulardan  ötrü  onun  üçün  günah  yoxdur.  Duymaq,  görmək,  ətirlənmək, 

                                                        

125

 İmam Şatibi «əl-İtisam» 1/368.  

126

 Əhməd  2/8,38,  İbn  Sad  4/163,  Beyhəqi  «Sunən»  10/222,  İbn  Hibban  2013, 

Təbərani «Mucəmus Sağir», Sünnən Əbu Davud «Kitabul Ədəb» 4924,4926, əl-

Albani «Səhih Əbu Davud» 3/930, H. 4924.  

---