22
xloroform solib, unga g'ovak g‗ishtningbir nechabo‗lakchasi tashlanadi va kolbaning
og'zi termometr o‗matilgan probirka bilan berkitiladi. So‗ngra kolbani suv
hammomiga
joylashtirib, shtativga o‗matiladi va kolba nayi probka yordamida
sovitgichga tutashtiriladi. Libix sovitgichining uchiga egik forshtos kiydiriladi va
forshtosning bir uchi yig‗gich kolbaga tushirib qo‗yiladi.
Suv hammomida suv qizigach, hosil boMayotgan xloroform bug‗lari asta-sekin
yuqori ko‗tarila boshlaydi va kolbaning nayi orqali Libix sovitgichiga o‗tib
kondensatlanadi. Tajribada 60 - 62°C orasida haydalgan toza xloroform yig‗ib
olinadi.
4-tajriba
Benzol va ksilol aralashmasini fraksiyalab haydash usuli bilan ajratish
Sig‗imi 100
ml
bo‗lgan yumaloq tubli haydash kolbasiga (17-rasm) 25
ml
benzol (qaynash harorati 80 °C) va 25
ml
ksilol (p-, m-, o- izomerlaming qaynash
haroratiga mos ravishda 138 °C, 139 °C, 144 °C) quyib aralashmaga bir nechachinni
bo‗lakchasi solinadi. So‗ngra haydash kolbasi deflgmator
orqali sovitgichga
tutashtiriladi va gorelka alangasida asbestlangan to‗r ustida qizdiriladi.
Harorat 80 °C ga yetgach, kolbadagi suyuqlik
sekundiga bir tomchidan
haydaladigan darajada qizdiriladi.
Haydash jarayonidauchtayig‗gich idisholib, birinchisiga 80 - 100 °C da
haydaladigan fraksiya, ikkinchisiga 100 - 120 °C da qaynaydigan fraksiya,
uchinchisiga esa 120 - 140 °C da qaynaydigan fraksiyayig‗iladi.
Birinchi fraksiya
asosan ksiloldan, ikkinchi fraksiya esa benzol va ksilol
aralash-masidan iborat
bo‗ladi.
