№2 Ma`ruza faktorial ekologiya. Ekologik

pessimum 
deyiladi. Organizmlarning optimum va pessimum zona orasidagi chegarasi 
muhit faktoriga 
ekologik valentligi 
deb ataladi. Agar faktorlardan loaqal bittasining 
miqdor qiymati chidamlilik chegarasidan tashqarisiga chiqsa, qolgan sharoit har 
qancha qo`lay bo`lgani bilan tur yashay olmaydi.
Maksimum va minimum chegarasidan chiqadigan 
bunday 
faktorlar 
cheklovchi 
faktorlar 
deyiladi.M:Shimolda issiq etishmasligi, odatda 
ko`pgina hayvonlarni tarqalishini cheklaydi yoki 
dengiz suvining o`ta sho`rligi amfibiyalarning 
tarqalishini chegaralaydi

---

Muhit ekologik faktorlarining tirlarga ko`rsatadigan munosabatiga ko`ra ekologik 
valentligi turlicha bo`ladi:turning moslashishi keng darajada bo`lsa har bir abiotik 
faktor nomiga “evri” qoshimchasi qo`shish bilan ifodalanadi. Masalan: 
1.Evriterm turli temperatura o`zgarishiga yashaydigan.
2.Evribat turli bosimlarda yashay oladigan
3.Evrigal turlicha sho`rlanish darajasidagi muhitda yashay oladi. Organizmlar 
o’rtasidagi munosabatlar va aloqalar biotsenozning shakllanishi va yashashining 
asosi hisoblanadi.
Organizmlar o’rtasidagi trofik 
munosabat 
Organizmlar o’rtasidagi aloqalar turli tuman bo’lib, 
ular orasida eng muhimlari trofik va topik 
aloqalardir. Trofik aloqalarda bir tur ikkinchi tur 
bilan oziqlanadi, yoki o’lik qoldiklari bilan yoki 
hayot faoliyati maxsulotlari bilan.Trofik aloqalar 
Oziq bilan bog’liq aloqalardir. Trofik aloqalar 
bevosita va bilvosita bo’lishi mumkin. Bevosita 
trofik aloqalarga yirtqich-o’lja, parazit- xo’jayin 
munosabatlari va h.o.lar kiradi. Bunda bir tur 
bevosita ikkinchi tur uchun oziq bo’lib xizmat 
qiladi.

---