№2 Ma`ruza faktorial ekologiya. Ekologik

Ekologik omillarning muhitga ta’siri 
 

---


Tirik organizmlar orasida turli tuman aloqalardan ko’pchilik organizmlar uchun 
umumiy bo’lgan quyidagi aloqalarni ajratib ko’rsatish mumkin: 1. Yirtqich-o’lja, 
parazit-xo’jayin munosabatlari. Yirtqich-o’lja, parazit-xo’jayin munosabatlari 
bevosita oziq munosabatlari bo’lib, birinchi tur uchun zararli, ikkinchi tur uchun esa 
ijobiy oqibatga ega bo’ladi.Aslida, barcha ozuqa munosabatlarini shu tipdagi 
aloqalarga kiritish mumkin. Utxur hayvonlar yirtqich deb hisoblanmasada hayvon va 
o’simlik orasidagi oziq aloqalari yirtqich - o’lja aloqalarga juda o’xshash. Odatda 
boshqa hayvonlar bilan oziqlanadigan hayvonlar yirtqichlar deb ataladi.Parazitizm- 
turlar orasidagi shunday aloqaki, bunda bir organizm ikkinchisidan nafaqat oziq 
manbai sifatida, balki yashash muhiti sifatida ham foydalanadi.
Ekologik omillarning muhitga ta’siri 
 
Zararkunanda xasharotlarning o’simliklar bilan 
munosabati 
ham 
parazitizm 
Harakteriga 
ega.Parazitlar odatda xo’jayindan ancha kichik 
bo’ladi.Yirtqichlik ko’p xollarda faol qarshilik 
ko’rsatadigan yoki qochadigan o’ljani tutish bilan 
bog’liq.Shuning uchun bunday munosabatlar 
yirtqichlarda 
ham, 
o’ljada 
ham 
turli 
xil 
moslanishlarni yuzaga keltiradi.Yirtqichlar, odatda 
keng oziq spektrga ega bo’ladi.

---

Golozoy organizmlar ham o`z navbatida qo`yidagi 
guruhlarga bo`linadi. A) saprofitlar o`simliklarni 
chirigan qoldiqlari bilan oziqlanadi. B) fitofag tirik 
o`simliklar bilan oziqlanadi. V) zoofag tirik 
hayvonlar bilan oziqlanadi. G) nekrofag o`limtiklar 
bilan oziqlanadi